28 มิ.ย.2566 จากกรณีเมื่อวันที่ 26 มิ.ย.ที่ผ่านมา ศาลรัฐธรรมนูญมีมติให้สอบถามอัยการสูงสุดว่ามีคำสั่งรับหรือไม่รับดำเนินการตามที่ร้องขอ คดีที่ ธีรยุทธ สุวรรณเกษร อดีตทนายความของพระพุทธะอิสระ ขอให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาวินิจฉัยตามรัฐธรรมนูญ ม.49 ว่าการกระทำของ พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ หัวหน้าพรรคก้าวไกล และพรรคก้าวไกล ที่เสนอร่าง พ.ร.บ.แก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบับที่…) พ.ศ. … เพื่อยกเลิกประมวลกฎหมายอาญา ม.112 โดยใช้เป็นนโยบายในการหาเสียงเลือกตั้ง และยังคงดำเนินการอย่างต่อเนื่องเป็นการใช้สิทธิหรือเสรีภาพเพื่อล้มล้างการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ตามรัฐธรรมนูญ ม.49 วรรคหนึ่ง หรือไม่ โดยให้แจ้งศาลรัฐธรรมนูญภายใน 15 วัน นับตั้งแต่ได้รับหนังสือนั้น

ทั้งนี้เมื่อเดือนเมษายนที่ผ่านมา คณะกรรมการการเลือกตั้งเปิดเผยนโยบายของพรรคการเมืองที่ลงสมัครรับเลือกตั้ง ซึ่งรวมถึงนโยบายของพรรคก้าวไกลด้วย โดยมีนโยบายแก้ไขประมวลกฎหมายอาญา (ป.อ.) ม.112 เป็นส่วนหนึ่งของนโยบายคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ 

นโยบายเกี่ยวกับ ม.112 ที่ปรากฏในเว็บไซต์ของ กกต.

สำหรับนโยบายแก้ไข ม.112 ที่ปรากฏในเว็บไซต์พรรคก้าวไกล ประกอบด้วย

1. ลดโทษของกฎหมายหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์มีความสอดคล้องกับหลักสากล โดยให้เหลือเพียง

1.1 จำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 300,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ (พระมหากษัตริย์)

1.2 จำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 200,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ (พระราชินี รัชทายาท ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์)

1.3 (โทษหมิ่นประมาทบุคคลธรรมดาจะถูกลดลงจากโทษจำคุก 0-2 ปี เหลือแค่โทษปรับ)

2. ย้ายกฎหมายหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ออกจากหมวดความมั่นคงให้เป็นความผิดที่ยอมความได้ โดยกำหนดให้สำนักพระราชวังเป็นผู้มีสิทธิแจ้งความหรือร้องทุกข์กล่าวโทษเพียงผู้เดียว

3. บัญญัติให้ชัดเจนในกฎหมาย เพื่อคุ้มครองกรณีการวิพากษ์วิจารณ์โดยสุจริตหรือการพูดความจริงที่เป็นประโยชน์ต่อสาธาณะ ซึ่งเป็นมาตรฐานเดียวกันกับเหตุยกเว้นความผิดและเหตุยกเว้นโทษสำหรับการหมิ่นประมาทบุคคลธรรมดา

สำหรับ ม.112 ที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน ซึงมีการกำหนดโทษขึ้นต่ำที่ 3 ปี และขยายโทษถึง 15 ปีนั้น เพิ่งเกิดขึ้นจากคำสั่งของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน หรือคณะรัฐประหาร ที่นำโดย พล.ร.อ.สงัด ชลออยู่ ลงวันที่ 21 ต.ค.2519 หรือหลังเหตุการณ์ล้อมปราบนักศึกษา กรรมกรและประชาชนผู้ประท้วงการเดินทางกลับประเทศของจอมพลถนอม กิตติขจร ในวันที่ 6 ต.ค.ปีเดียวกัน

ประมวลกฎหมายอาญา ม.112 ฉบับแก้ไขในปี 19 บัญญัติไว้ว่า "ผู้ใดหมิ่นประมาท ดูหมิ่น หรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาท หรือผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 3 ปีถึง 15 ปี" 

หลังจากนั้นกฎหมายฉบับนี้ก็มีความพยายามแก้ไขมาโดยตลอด เช่น ปี 55 คณะรณรงค์แก้ไขมาตรา 112  (ครก.112) ยื่นรายชื่อประชาชนแต่เรื่องก็ตกไปแล้วเพราะประธานสภาเวลานั้นไม่รับพิจารณา หรือล่าสุดนอกจากภาคประชาชนที่รวมตัวกันล่ารายชื่ออีกครั้ง เพื่อเรียกร้องยกเลิกกฎหมายมาตรานี้แล้ว ขณะที่เมื่อปลายปี 64 พรรคก้าวไกล ที่เสนอแก้ไข ม.112 นั้น ออกมาเปิดเผยว่าถูกโต้แย้งโดยสำนักการประชุม สภาผู้แทนราษฎร และสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรตามลำดับ ว่ามีบทบัญญัติที่อาจขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ ม.6 ที่ว่า “องค์พระมหากษัตริย์ทรงดำรงอยู่ในฐานะอันเป็นที่เคารพสักการะ ผู้ใดจะละเมิดมิได้”

หรือแม้แต่พรรคประชาธิปัตย์เองที่โฆษกพรรคออกมาระบุว่าพร้อมค้านเต็มที่นั้น ในปี 51 ซึ่งเป็นการเพิ่ม 3 เพิ่ม คือเพิ่มการคุ้มครองไปที่ "พระบรมราชวงศ์" เพิ่มลักษณะความผิดไปด้วยว่า "กระทำด้วยประการใดๆ ที่สื่อหรือส่อความหมายได้ในลักษณธดังกล่าว" และเพิ่มโทษที่กำหนดขัดต่อคือ 5 ปี และขั้นสูงที่ 25 ปี ด้วย

ร่างแก้ ม.112 ของพรรคประชาธิปัตย์

ปีเดียวกัน (2551) พรรคพลังประชาชนเองก็เสนอแก้ไขเพิ่มเติมเพื่อกำหนดบทลงโทษผู้ที่รู้ถึงการกระทำความผิดตามม. 112 แล้วนำไปเผยแพร่ โดยระบุว่า เพิ่ม ม.112/1 และบัญญัติว่า "ผู้ใดรู้ว่ามีการกระทำความผิดตาม มาตรา 112 ไม่นำความเข้าแจ้งต่อพนักงานสอบสวนแต่กลับนำความไปกล่าวหรือไขข่าวแพร่หลายต่อหน้าธารกำนัลหรือประชาชนว่ามีการกระทำความผิดเช่นนั้นเกิดขึ้นเพื่อหวังผลทางการเมืองโดยประการที่น่าจะทำให้ผู้อื่นนั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง ต้องระวางโทษดังที่บัญญัติไว้ในมาตรา 112 นั้น"

ร่างแก้ ม.112 ของพรรคพลังประชาชน

อย่างไรก็ตามร่างทั้ง 2 ฉบับ ไม่ผ่านสภาเช่นกัน

เมื่อปี 2558 iLaw เคยนำ สรุปเรียบเรียงจาก วิทยานิพนธ์ ของ นพพล อาชามาส ในหัวข้อ 'การประกอบสร้างความกลัว และการเมืองว่าด้วยการบังคับใช้ประมวลกฎหมายอาญามาตรา112' จากศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนาสังคม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 2556 มาสรุปเป็นตารางแสดงถึงวิวัฒนาการของกฎหมายหมิ่นประมาทกษัตริย์ดังนี้