ครม.มีมติรับร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิต ของรัฐบาลที่ให้คู่รัก LGBTQ+ จดทะเบียนเป็นคู่ชีวิตได้และร่าง แก้ป.แพ่งของกระทรวงยุติธรรมที่เกี่ยวข้องกับการหย่า วิษณุเผยทั้งสองร่างนี้ส่งให้สภาพิจารณาทันสมัยประชุมนี้แน่นอน ส่วนร่าง "สมรสเท่าเทียม" ของก้าวไกลเข้าสภาพรุ่งนี้
7 มิ.ย.2565 เว็บไซต์ทำเนียบรัฐบาลรายงานว่า รัชดา ธนาดิเรก รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เปิดเผยหลังการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2565 ว่า ครม.เห็นชอบร่างพระราชบัญญัติคู่ชีวิต พ.ศ. .... และร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... ที่สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณาแล้ว ตามที่กระทรวงยุติธรรมเสนอ เพื่อเป็นกฎหมายที่รองรับความสัมพันธ์ของการอยู่ร่วมกันเป็นครอบครัวระหว่างบุคคลเพศเดียวกัน โดยมีการอุปการะเลี้ยงดูและมีความสัมพันธ์ในด้านอื่นๆ ไม่แตกต่างไปจากคู่สมรส
ทั้งนี้ กระทรวงยุติธรรมได้ดำเนินการรับฟังความคิดเห็นครอบคลุมทุกกลุ่มในทุกมิติเรียบร้อยแล้ว โดยกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศต้องการกฎหมายที่รับรองสิทธิในการก่อตั้งครอบครัว และผู้แทนกลุ่มศาสนาพุทธ ศาสนาคริสต์ และศาสนาอิสลาม ไม่ขัดข้องต่อกฎหมายดังกล่าว เพราะเข้าใจว่าประเทศไทยเป็นสังคมพหุวัฒนธรรม ซึ่งร่างกฎหมายทั้ง 2 ฉบับ มีรายละเอียดดังนี้
ร่างพระราชบัญญัติคู่ชีวิต พ.ศ. .... ฉบับนี้ ให้สิทธิและหน้าที่คู่ชีวิต เช่น 1) หน้าที่ในการอุปการะเลี้ยงดูซึ่งกันและกัน 2) อำนาจจัดการแทนผู้เสียหายในคดีอาญาเช่นเดียวกับสามีหรือภริยา 3) สิทธิรับบุตรบุญธรรมร่วมกัน 4) สิทธิรับมรดกในฐานะทายาทโดยธรรม 5) สิทธิและหน้าที่ในการเป็นผู้อนุบาลหรือผู้พิทักษ์ หากอีกฝ่ายเป็นคนไร้ หรือเสมือนไร้ความสามารถ 6) สิทธิเซ็นยินยอมให้รักษาพยาบาลอีกฝ่าย และ 7) สิทธิจัดการศพ สำหรับสาระสำคัญของร่าง พ.ร.บ. อาทิ
1. คู่ชีวิต หมายถึง บุคคลสองคนซึ่งเป็นเพศเดียวกันโดยกำเนิด และได้จดทะเบียนคู่ชีวิตตาม พ.ร.บ. นี้
2. กำหนดให้ศาลที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีเยาวชนและครอบครัว มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีตาม พ.ร.บ. นี้
3. การจดทะเบียนคู่ชีวิตจะทำได้ต่อเมื่อบุคคลทั้งสองฝ่ายยินยอม มีอายุ 17 ปีบริบูรณ์ และทั้งสองมีสัญชาติไทย หรือฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีสัญชาติไทย รวมทั้งกำหนดบุคคลต้องห้ามไม่ให้จดทะเบียนคู่ชีวิต เช่น ทั้งสองคนเป็นญาติสืบสายโลหิตกัน เป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาหรือร่วมแต่บิดาหรือมารดา เป็นต้น
4. กรณีที่ผู้เยาว์จะจดทะเบียนคู่ชีวิต ต้องได้รับความยินยอมของบิดา มารดา ผู้รับบุตรบุญธรรม ผู้ปกครอง หรือศาล และเมื่อจดทะเบียนคู่ชีวิตแล้วผู้เยาว์ย่อมบรรลุนิติภาวะ
5. กำหนดบทบัญญัติเพื่อรองรับลักษณะความสัมพันธ์ของคู่ชีวิต เช่น ต้องอยู่ร่วมกันเป็นครอบครัวและช่วยเหลืออุปการะเลี้ยงดูกันตามความสามารถและฐานะของตน
6. คู่ชีวิตมีอำนาจจัดการแทนผู้เสียหายเช่นเดียวกับสามีหรือภริยา และมีอำนาจดำเนินคดีต่างผู้ตายต่อไปเช่นเดียวกับสามีหรือภริยาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา (ป. วิ อาญา)
7. ทรัพย์สินระหว่างคู่ชีวิต แบ่งเป็นสินส่วนตัวและทรัพย์สินร่วมกัน
8. การสิ้นสุดการเป็นคู่ชีวิต คู่ชีวิตย่อมสิ้นสุดลงด้วยความตาย ศาลพิพากษาให้เพิกถอน หรือการเลิกการเป็นคู่ชีวิต รวมทั้งกำหนดเหตุฟ้องเลิกการเป็นคู่ชีวิต เช่น คู่ชีวิตฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉันคู่ชีวิต ประพฤติชั่ว ทำร้าย ทรมานร่างกายหรือจิตใจ จงใจละทิ้งอีกฝ่ายหนึ่งไปเกิน 1 ปี
9. บุตรบุญธรรม เมื่อคู่ชีวิตได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขใน พ.ร.บ. นี้ และ ป.พ.พ. แล้ว สามารถรับบุตรบุญธรรมได้ รวมทั้งคู่ชีวิตฝ่ายหนึ่งจะจดทะเบียนรับผู้เยาว์ซึ่งเป็นบุตรบุญธรรมของคู่ชีวิตอีกฝ่ายหนึ่งมาเป็นบุตรบุญธรรมของตนด้วยก็ได้
10. เมื่อคู่ชีวิตฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งตาย ให้คู่ชีวิตอีกฝ่ายหนึ่งมีสิทธิและหน้าที่เช่นเดียวกับคู่สมรสตามบทบัญญัติใน ป.พ.พ. ว่าด้วยมรดก
11. กำหนดให้นำบทบัญญัติในป.พ.พ.ว่าด้วยคู่สมรสครอบครัวและบุตรบุญธรรมมาใช้บังคับแก่คู่ชีวิตด้วยโดยอนุโลมในบางกรณี
รัชดา กล่าวถึงร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ฉบับที่ ..) พ.ศ. ....ที่กระทรวงยุติธรรมเสนอมาว่า มีสาระสำคัญ ดังนี้ 1.ชายหรือหญิงจะทำการสมรสในขณะที่ตนมี “คู่สมรส” หรือ “คู่ชีวิต” อยู่ไม่ได้ 2.กำหนดให้เหตุฟ้องหย่ารวมถึง กรณีสามีหรือภริยาอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉัน “คู่ชีวิต” 3.ให้สิทธิรับค่าเลี้ยงชีพในกรณีหย่าหมดไป ถ้าฝ่ายที่รับค่าเลี้ยงชีพสมรสใหม่หรือจดทะเบียนคู่ชีวิต ทั้งนี้ สิทธิที่เกี่ยวข้องกับการเป็นคู่ชีวิตในกฎหมายฉบับอื่นๆ จะมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อปรับปรุงแก้ไขต่อไป ภายหลังจากร่าง พ.ร.บ.นี้ มีผลบังคับใช้
ในส่วนร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิต ของรัฐบาลที่ ครม.มีมติรับหลักการวันนี้มีสาระสำคัญเพิ่มมา 2 ข้อ คือในข้อห้า การกำหนดลักษณะควาสัมพันธ์ของคู่ชีวิตเช่นต้องอยู่รวมเป็นครอบครัวเดียวกันและช่วยเหลือกัน และข้อแปดการกำหนดลักษณะของการสิ้นสุดการเป็นคู่ชีวิตต่างๆ
กรุงเทพธุรกิจรายงานถึงเรื่องนี้ว่า วิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี ยืนยันว่า ร่างกฎหมายฉบับนี้ เสนอให้ สภาผู้แทนราษฎรพิจารณาทันในสมัยประชุมนี้แน่นอน แต่ยังไม่ยืนยันว่าจะประกาศใช้ทันรัฐบาลชุดนี้หรือไม่
ทั้งนี้ที่ผ่านมาร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิตของรัฐบาลถูกวิจารณ์มาตลอดว่าทำให้คู่รักที่จดทะเบียนภายใต้กฎหมายนี้จะไม่ได้รับสวัสดิการเฉกเช่นเดียวกับคู่สมรสชายหญิงเนื่องจากกฎหมายอื่นๆ ยังคงกำหนดไว้ในกฎหมายว่าเป็นสิทธิของคู่สมรส เช่นการลดหย่อนภาษี เป็นต้น นอกจากนั้นการแบ่งกฎหมายเฉพาะออกมาใช้กับกลุ่ม LGBTQ+ แยกจากคู่รักชายหญิงยังการออกกฎหมายที่ไม่ได้สะท้อนถึงความเท่าเทียมทางเพศด้วย
นอกจากนั้นยังมีร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .… ที่มีอีกชื่อว่า “ร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม” ที่ธัญวัจน์ กมลวงศ์วัฒน์ ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล เสนอต่อสมาชิกสภาผู้แทนราษฏรเมื่อก.พ.2565 แต่สภามีมติส่งต่อร่าง พ.ร.บ.ดังกล่าวให้ ครม. นำไปพิจารณาภายใน 60 วัน ต่อมา ครม.ก็มีมติไม่รับร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียมเมื่อวันที่ 29 มี.ค.2565 เนื่องจาก ครม.มองว่าร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียมที่พรรคก้าวไกลเสนอมานี้มีเนื้อหาคล้ายกับของรัฐบาล ทำให้ร่างกฎหมายสมรสเท่าเทียมนี้ต้องถูกส่งกลับไปพิจารณาในสภาในวาระหนึ่งในขั้นรับหลักการกันใหม่
อย่างไรก็ตามหลักการสำคัญของ ร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม คือการเปลี่ยนนิยามของ “คู่สมรส” จากต้องเป็นคู่ “ชาย” กับ “หญิง” เท่านั้นให้เป็น “บุคคล” เพื่อให้ครอบคลุมคนทุกเพศที่ต้องการจดทะเบียนเป็นคู่สมรสได้ ซึ่งจะทำให้ได้รับสวัสดิการเฉกเช่นเดียวกับคู่สมรสชายหญิงที่ได้รับสิทธิต่างๆ ตามกฎหมายฉบับอื่นๆ ด้วย
ในวันพรุ่งนี้(8 มิ.ย.) ตามระเบียบวาระการประชุมระเบียบวาระการประชุมสภาผู้แทนราษฎร มีการบรรจุประเด็นพิจารณาร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียมของก้าวไกล
เรื่องอื่นที่เกี่ยวข้อง
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)