แบบทดสอบความรู้เกี่ยวกับการปฏิวัติสยาม 2475 ที่ออกแบบมาสำหรับท้าดวลทั้งผู้เชี่ยวชาญและไม่เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์ ใครได้คะแนนน้อยด่าได้แต่อย่าแรง 

สุขสันต์วันเริ่มต้นประชาธิปไตย

1.กบฏครั้งใดเป็นแรงบันดาลใจให้กับคณะราษฎร

ก. กบฏผีบุญ หรือกบฏผู้มีบุญ ในอีสาน
ข. กบฏชาวนา ในจีน
ค. กบฏ ร.ศ. 130 ในไทย
ง. กบฏบวรเดช ในไทย
จ. กบฏศาสดา ในเพลง

_____________________

เฉลย > ค. กบฏ ร.ศ. 130
_____________________

รู้จัก กบฏ ร.ศ. 130

ต้นรัชสมัยรัชกาลที่ 6 หลังขึ้นครองราชย์ได้ราวปีเศษ ทางการสืบทราบว่ามีคณะนายทหารและพลเรือนกลุ่มหนึ่งจัดตั้งสมาคม "อานาคิช" (Anarchist) หรือคณะ ร.ศ. 130 นายทหารจำนวน 91 คน วางแผนจะก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองและแทนที่ด้วยรัฐธรรมนูญแบบประเทศตะวันตก หรือแม้แต่จะเปลี่ยนเป็นระบอบสาธารณรัฐ

ฐานข้อมูลการเมืองไทยของสถาบันพระปกเกล้า ระบุว่า ทหารกลุ่มนี้มีเป้าหมายในการเปลี่ยนประเทศเป็นระบอบประชาธิปไตยที่พระมหากษัตริย์อยู่ใต้รัฐธรรมนูญ หรือถ้าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่ทรงยินยอม ก็จะดำเนินการทูลเชิญเจ้านายพระองค์อื่น เช่น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ หรือสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ขึ้นเป็นประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐไทย

อย่างไรก็ตาม หลายคนถือว่า การปฏิวัติของคณะราษฎรเป็นสายธารต่อเนื่องมาจากกลุ่มกบฏ ร.ศ. 130 และพวกเขาก็ยังอยู่ร่วมสมัยเดียวกัน

ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ เล่าถึงความสัมพันธ์ของทั้งสองกลุ่มนี้ไว้ ดังนี้

ที่พระที่นั่งอนันตสมาคม ในวันปฏิวัติ 24 มิถุนายน ราวบ่ายโมงกว่า มีกลุ่มบุคคลคณะหนึ่งได้รับเชิญจากหัวหน้าคณะราษฎรให้มาพบเพื่อแสดงความเคารพและขอบคุณคณะปฏิวัติประชาธิปไตยผู้มาก่อน นั่นคือ ผู้แทน

คณะปฏิวัติ ร.ศ. 130 ได้แก่ ร.อ.นายแพทย์เหล็ง ศรีจันทร์ หรือ หมอเหล็ง หัวหน้าคณะ ร.ท.จรูญ ณ บางช้าง รองหัวหน้าคณะ ร.ต.บ๋วย บุณยรัตพันธุ์ ร.ต.เหรียญ ศรีจันทร์ และร.ต.เนตร พูนวิวัฒน์ เลขาธิการคณะ

คณะปฏิวัติ ร.ศ. 130 (ถูกเรียกชื่อตามปีที่ถูกจับกุมซึ่งยังใช้ระบบปีแบบเดิม) ส่วนใหญ่เป็นทหารบก ต้องการที่จะเปลี่ยนระบอบการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์ให้เป็นประชาธิปไตย มีรัฐธรรมนูญ มีสภา มีการเลือกตั้ง มีรัฐบาลที่ถ่วงดุลตรวจสอบได้ของประชาชน ซึ่งมีทั้งที่เรียกว่าระบอบแบบ “ลีมิตเต็ดมอนากี้” และแบบ “รีปับลิ๊ก”

หมอเหล็งได้เขียนด้วยลายมืออธิบายสภาพที่ดำรงอยู่และระบอบการเมืองของไทยขณะนั้น ในเอกสารชื่อ “ว่าด้วยความเสื่อมทรามแลความเจริญของประเทศ” ว่าประเทศที่ปกครองในแบบ “แอ๊บโซลู๊ตมอนนากี้” ทั้งในยุโรปและอเมริกา “ก็ได้ช่วยกันคิดกำจัดประเพณีที่ชั่วร้ายอย่างป่าเถื่อนนั้นให้หมดสิ้นไป ประเทศเหล่านั้นจึงได้มีความศรีวิลัยยิ่งขึ้นเป็นอันดับมา”

แนวคิดสำคัญของคณะปฏิวัติประชาธิปไตยนี้คือการทำให้คนเท่ากัน ไม่ใช่คนนั้นเป็นคนตระกูลสูง คนนี้เป็นคนตระกูลต่ำ ทุกคนทุกตระกูลเป็นคนเท่ากัน ประเทศที่เป็นแบบอย่างที่คณะปฏิวัตินี้ชื่นชมคือ ญี่ปุ่น คณะปฏิวัตินี้ต้องการใช้วิธีเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลันโดยใช้กำลังทหาร ดังนั้น ฝ่ายก่อการจึงขยายสมาชิกออกไปในกรมกองทหารต่างๆ ทั้งในกรุงเทพฯและต่างจังหวัด โดยมียุทธวิธีว่า หากได้ทหารมาเป็นพวกมากเท่าไหร่ โอกาสแห่งชัยชนะก็มากเท่านั้น

คณะปฏิวัติคณะนี้ถูกกวาดจับเพราะความลับแตกจากสมาชิกที่เพิ่งรับเข้ามา 1 คน ที่ได้เข้าร่วมประชุมแล้วกลับใจนำความไปบอกฝ่ายรัฐบาลรัชกาลที่ 6 นายคนนี้ชื่อ ยุทธ หรือ แต้ม คงอยู่ ได้รับความดีความชอบยศถาบรรดาศักดิ์จากรัฐบาลให้เป็น พันเอก พระยากำแพงราม แต่หลังปราบกบฏบวรเดช 2476 ได้แขวนคอตายในห้องขัง

“ถ้าไม่มีคณะคุณ ก็เห็นจะไม่มีคณะผม!” นายพันเอก พระยาพหล ได้กล่าวแก่ผู้แทนคณะปฏิวัติ ร.ศ. 130 พร้อมกับยื่นมือไปสัมผัสกระชับกับทุกคน และได้ถามความเห็นว่าแต่ละคนนั้นมีต่อการปฏิวัติในวันนี้ประการใดบ้าง หมอเหล็ง ศรีจันทร์ กล่าวตอบทันทีว่า “เป็นการสมใจตามทางของคณะ ร.ศ. 130 ด้วยความตื่นเต้น แต่ขอได้โปรดยึดอุดมคติและอำนาจตอนต้นนี้ไว้จนกว่าจะปลอดภัย โดยโปรดดูตัวอย่างหมอซุนยัตเซ็นที่เสียทีแก่ยวนไซไซไว้ด้วย”

2. อะไรคือปัจจัยที่ทำให้เกิดการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475

ก. เศรษฐกิจฝืดเคืองอย่างหนัก
ข. เกิดชนชั้นกลางและข้าราชการรุ่นใหม่
ค. ผลการปฏิรูปการเมืองในอดีต
ง. ถูกทุกข้อ
จ. ผิดทุกข้อ

_____________________

เฉลย > ง. ถูกทุกข้อ

_____________________

ปัจจัยที่ทำให้เกิดการปฏิวัติ 2475

หนังสือ ปฏิวัติ 2475 ของชาญวิทย์ เกษตรศิริ ระบุว่าความเปลี่ยนแปลงด้านต่าง ๆ ของสังคมไทยก่อนหน้านั้นทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม เป็นปัจจัยที่นำไปสู่การปฏิวัติ 2475

Ø ปฏิรูปการบริหารราชการ 2435 อาจกล่าวได้ว่าเป็นความพยายามที่จะรวมอำนาจทางการเมืองไว้ที่สถาบันกษัตริย์ ทำให้อำนาจของขุนนางส่วนกลางและผู้นำท้องถิ่นต้องถูกตัดตอน ซึ่งได้สร้างข้อจำกัดและปัญหาสืบเนื่องในรัชกาลต่อๆ มาและนำไปสู่การตั้งคำถามต่อสถาบันกษัตริย์ในที่สุด

Ø การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจก็มีผลเช่นกัน การลงนามในสนธิสัญญาเบาว์ริ่งทำให้ระบบการค้าของไทยจากที่เคยเป็นระบบผูกขาดโดยเจ้าและขุนนางเปลี่ยนเป็นระบบการค้าเสรี พร้อมกับเกิดเศรษฐกิจที่มุ่งส่งออกผลผลิตทางการเกษตรเป็นสินค้าหลักในช่วงรัชกาลที่ 5 ในขณะเดียวกัน ความเจริญเติบโตของเศรษฐกิจเพื่อการส่งออกก็นำมาซึ่งปัญหาอื่นๆ รวมถึงปัญหาการสะสมที่ดินของชนชั้นสูงในขณะที่ชาวนาไร้ที่ดินทำกิน

ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจทำให้จากเดิมที่สังคมมี 2 ชนชั้นใหญ่ๆ คือเจ้าและขุนนาง กับ ไพร่และทาส ก็พลันเกิดชนชั้นใหม่ เพราะความต้องการแรงงานสูงขึ้น แรงงานอิสระที่ไม่ใช่ไพร่กลายเป็นปัจจัยสำคัญในการผลิตทางการเกษตร เหตุนี้นำไปสู่การเลิกทาสซึ่งเริ่มต้นใน พ.ศ. 2411 และเลิกทาสทั้งหมดใน พ.ศ. 2448 ส่วนแรงงานไพร่ก็ได้สลายตัวไปโดยเหลือไว้แต่การเกณฑ์ทหารเท่านั้น

Ø ด้วยปัจจัยทางสังคมและเศรษฐกิจ ทำให้เกิดข้าราชการ ราษฎร และชนชั้นกลาง ซึ่งน่าจะเป็นผู้ที่มีจิตสำนึกในแง่สิทธิของตนในความหมายของการเป็น “ราษฎร” ควบคู่และขนานไปกับการกระจุกตัวทางการเมืองในระดับของพระราชวงศ์

ชนชั้นกลางดังกล่าวอยู่คาบเกี่ยวระหว่างชนชั้นเจ้า-ข้าราชการชั้นสูงและราษฎร ส่วนหนึ่งอยู่ในวงราชการทหารและพลเรือนซึ่งชาญวิทย์เรียกว่าเป็นสถาบันข้าราชการใหม่ อีกส่วนอยู่นอกระบบราชการ เช่นนักเขียน นักหนังสือพิมพ์ นักธุรกิจ และผู้ประกอบการ และผู้นำของชนชั้นกลางคือผู้ที่กลายมาเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงการปกครอง

“ผู้นำใหม่” เหล่านี้ได้รับอิทธิพลจากแนวคิดชาตินิยม และเนื่องจากเป็นกลุ่มคนที่ได้รับการศึกษาในระบบใหม่ทั้งในและนอกประเทศ การเปรียบเทียบประเทศของตนกับประเทศอื่นที่ก้าวหน้ากว่า เช่น

· พระยาพหลพลพยุหเสนา : สำเร็จการศึกษาโรงเรียนนายร้อยทหารบกปี 2447 ได้ทุนไปเข้าเรียนที่โรงเรียนนายร้อยปรัสเซียในกรุงเบอร์ลิน สำเร็จการศึกษาปี 2450

· พระยาทรงสุรเดช : สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยทหารบกปี 2450 ได้ทุนไปศึกษาต่อวิชาทหารช่างที่เยอรมนีและต่อระดับสัญญาบัตร ได้รับพระราชทานยศร้อยตรีในการสำเร็จการศึกษาปี 2456

· พระประศาสน์พิทยายุทธ : สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยทหารบกปี 2454 ได้ทุนไปเรียนต่อที่โรงเรียนนายร้อยทหารบกเยอรมัน และย้ายไปเรียนที่โรงเรียนนายร้อยโพลีเทคนิคที่สวิตเซอร์แลนด์ (ในอ้างอิงบอกว่าเรียนไม่จบ ขออาสาไปรบก่อน)

· ควง อภัยวงศ์ : ศึกษาวิชาวิศวกรรมโยธาที่เอกอล ซังตรัล เดอ ลียอง (มหาวิทยาลัยซังตรอล ลียองส์เนส) ประเทศฝรั่งเศส สำเร็จการศึกษาในปี 2470

คณะราษฎรถูกผลักดันโดยลัทธิชาตินิยมและแนวคิดประชาธิปไตย ซึ่งเป็นอุดมการณ์ของ “ชนชั้นกลาง” ในสยามโดยทั่วไปในขณะนั้น และแนวคิดของลัทธิชาตินิยม ซึ่งมีรากฐานอยู่ในความคิดว่าประชาชนเป็นเจ้าของประเทศร่วมกันและมีส่วนได้ส่วนเสียกับการบริหารของรัฐบาลก็สะท้อนออกมาในประกาศคณะราษฎรฉบับที่ 1 ที่ว่า “ประเทศเรานี้เป็นของราษฎรไม่ใช่ของกษัตริย์ตามที่เขาหลอกลวง”

เว็บไซต์ 101 ได้รวบรวมปัจจัยของการปฏิวัติเพื่อโต้แย้งคำกล่าวที่ว่า การปฏิวัติ 2475 เกิดจากประชาชนที่ขาดการศึกษา โดยระบุถึงปัจจัยต่างๆ ได้แก่ ปัจจัยด้านสถาบันการเมืองที่ผูกขาดรวมศูนย์อำนาจในกลุ่มเจ้านายและขุนนางชั้นสูง จนการบริหารช้าและขาดประสิทธิภาพ, ปัจจัยด้านการแพร่หลายของแนวคิดใหม่ๆ ที่ทำให้คนต้องการเห็นการเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะประชาธิปไตยหรือชาตินิยมที่ล้วนท้าทายอุดมการณ์จารีตชาติกำเนิด บุญบารมี และความไม่เท่าเทียมทางชนชั้น, ปัจจัยการก่อตัวของชนชั้นใหม่ เช่น ปัญญาชน นักเรียนนอกและนักหนังสือพิมพ์ ที่เชื่อเรื่องเสรีภาพ ความทันสมัยและความเสมอภาคเท่าเทียม, ปัจจัยด้านวิกฤตเศรษฐกิจ จนปรับข้าราชการชั้นกลางและล่างออกรวมทั้งขึ้นภาษีรายได้ที่กระทบคนชั้นกลางจนเกิดกระแสไม่พอใจรัฐบาล และปัจจัยภายนอกจากการล่มสลายของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ทั่วโลก ทั้งจีน รัสเซีย เยอรมันและออสเตรีย-ฮังการี

3. ก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง มีข่าวลือหนาหูเรื่องการปฏิวัติในหน่วยทหาร จึงได้มีการจัดตั้งกลุ่มสอดส่องนายทหารที่อาจก่อการปฏิวัติขึ้น ชื่อว่าอะไร

ก. สมาคมเทพารักษ์
ข. หน่วยสายลับราชองค์รักษ์
ค. สมาคมแหนบดำ
ง. สมาคมทหารของพระราชา
จ. กลุ่มเสลี่ยงเงิน

_____________________

เฉลย > สมาคมแหนบดำ

_____________________

ความวิตกกังวลต่อการปฏิวัติ

ปี 2474 เศรษฐกิจไทยฝืดเคืองอย่างยิ่ง ซึ่งเป็นผลมาจากเศรษฐกิจโลกที่ตกต่ำรุนแรงด้วย รัฐบาลในรัชกาลที่ 7 ได้ปลดข้าราชการจำนวนมากออกจากราชการ ยุบหน่วยงาน ลดทอนค่าใช้จ่าย ปัจจัยนี้ได้ช่วยแพร่กระจายข่าวลือไปทุกมุมเมือง ว่ารัฐบาลกษัตริย์น่าจะต้องงดงานฉลองพระนคร 150 ปีไว้เสีย เพราะเศรษฐกิจและการเงินของประเทศกำลังตกอยู่ในยุคฝืดเคือง

งานฉลองพระนคร 150 ปีก็คืองานฉลองราชวงศ์จักรี 150 ปี มีขึ้นในวันที่ 6 เมษายน 2475 เป็นงานเปิดสะพานพุทธ และเปิดอนุสาวรีย์พระพุทธยอดฟ้า รัชกาลที่ 1 ซึ่งเป็นโปรเจ็กต์ใหญ่สมัยรัชกาลที่ 7
ทูตญี่ปุ่นชื่อ ยาสุกิจิ ยาตาเบ บันทึกไว้ว่า ข่าวลือเหล่านี้มีมาตั้งแต่ก่อนหน้างานฉลองพระนครอยู่ราวหนึ่งเดือน ว่าจะมีคนวางแผนก่อการไม่สงบ โดยอาศัยความชุลมุนวุ่นวายของงานฉลองพระนคร 150 ปี อีกทั้ง กบฏ ร.ศ. 130 ก็เพิ่งเกิดก่อนหน้าเพียง 20 ปีก่อน ทำให้เกิดความระแวงกันอย่างมาก

ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ ระบุว่า ในหน่วยทหารมีการกำชับและติดตามสอดส่องนายทหารฝ่ายเสนาธิการว่ามีใครคิดกระทำตามข่าวลือนี้หรือไม่ แต่ยิ่งกำชับ ข่าวลือก็ยิ่งแพร่สะพัดออกไป จึงมีการตั้ง “สมาคมแหนบดำ” มีสมาชิกเป็นนายทหาร มีวัตถุประสงค์ในการป้องกันพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ขึ้นด้วย เพื่อสอดส่องนายทหารที่อาจคิดปฏิวัติ

หลังเสร็จพระราชพิธีที่สะพานพุทธก็มีพระราชพิธีบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สนามหลวง พระปกเกล้าฯ ก็เสด็จไปพักอิริยาบถ ณ วังไกลกังวล จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ นับแต่นั้นเป็นต้นมาจนเกิดการปฏิวัติ 24 มิถุนายน

4. ทำไมการรวมตัวครั้งแรกของผู้ก่อตั้งคณะราษฎรจึงเกิดขึ้นในฝรั่งเศส

ก. กลุ่มผู้ก่อตั้งพยายามออกนอกประเทศเพื่อประชุมลับ
ข. กลุ่มผู้ก่อตั้งไปท่องเที่ยวยุโรป
ค. กลุ่มผู้ก่อตั้งเดินทางไปศึกษาต่อและทำงานอยู่ในยุโรป
ง. กลุ่มผู้ก่อตั้งกำลังอยู่ในช่วงถูกเนรเทศออกจากประเทศ
จ. กลุ่มผู้ก่อตั้งตระเวนหาทุนจากต่างประเทศเพื่อทำการปฏิวัติ

_____________________

เฉลย > ค. กลุ่มผู้ก่อตั้งเดินทางไปศึกษาต่อและทำงานอยู่ในยุโรป

_____________________

การก่อตัวของคณะราษฎร

การรวมตัวของผู้ก่อตั้งคณะราษฎรเกิดขึ้นในปี 2469 ณ หอพักในกรุงปารีสโดยมีผู้เข้าร่วมประชุมทั้งหมด 7 คน คือ

1. ร.ท.ประยูร ภมรมนตรี ลาออกจากราชการมาศึกษาด้านรัฐศาสตร์ในฝรั่งเศส

2. ร.ท.แปลก ขีตตะสังคะ นักเรียนการทหารที่ฝรั่งเศส

3. นายแนบ พหลโยธิน เรียนเนติบัณฑิตที่อังกฤษ และเรียนเศรษฐศาสตร์การเมืองที่ฝรั่งเศส

4. นายตั้ว ลพานุกรม ศึกษาวิชาวิทยาศาสตร์ในสวิตเซอร์แลนด์

5. นายจรูญ สิงหเสนี เป็นข้าราชการต่างประเทศ เป็นเอกคราชทูตที่อิตาลีและหลายประเทศ

6. ร.ต.ทัศนัย มิตรภักดี มาศึกษาต่อโรงเรียนนายทหารม้าในฝรั่งเศส

7.นายปรีดี พนมยงค์ ได้รับทุนศึกษาต่อด้านกฎหมายในฝรั่งเศส

ทั้งหมดล้วนเป็นคนหนุ่มทั้งพลเรือนและนายทหารชั้นผู้น้อย ส่วนประเทศฝรั่งเศสนั้น ในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 ได้กลายเป็นมหาอำนาจโลก จึงเริ่มนิยมให้นักศึกษาเข้ามาศึกษาต่อในประเทศมากขึ้น

การประชุมครั้งแรกเกิดขึ้นที่บ้านพักเลขที่ 9 ถนนซอเมอราร์ (Rue Du Sommerard) ในกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2469 ติดต่อกันนานถึง 5 วัน ที่ประชุมมีมติตกลงเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นการปกครองในระบอบประชาธิปไตยที่มีกษัตริย์อยู่ใต้กฎหมาย โดยตกลงใช้วิธีการ "ยึดอำนาจโดยฉับพลัน" รวมทั้งพยายามหลีกเลี่ยงการนองเลือดเหมือนกับที่เคยเกิดขึ้นแล้วในการปฏิวัติฝรั่งเศสและการปฏิวัติรัสเซีย ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันการถือโอกาสเข้ามาแทรกแซงจากมหาอำนาจบริเตนและฝรั่งเศสที่มีดินแดนติดกับสยามในเวลานั้น

ระหว่างปี 2470–2572 ร้อยโทประยูรสามารถหาสมาชิกเพิ่มได้อีก 8 นาย รวมทั้งพระยาทรงสุรเดชขณะเดินทางไปดูงานที่ประเทศฝรั่งเศส ต่อมากลายเป็นบุคคลที่มีบทบาทสำคัญในคณะราษฎร และหลวงสินธุสงครามชัยซึ่งเป็นนักเรียนนายเรือที่ประเทศเดนมาร์ก นอกจากนี้ยังมีควง อภัยวงศ์ และทวี บุณยเกตุ ด้วยการก่อตัวของคณะดังกล่าว 15 คนแรกมาจากความสัมพันธ์ส่วนตัว คือเป็นศิษย์ร่วมสถาบันหรือเป็นเครือญาติกัน แม้สมาชิกคณะราษฎรจะเป็นนักเรียนนอกหลายคน แต่บางคนก็ไม่เคยศึกษาต่อ ณ ต่างประเทศ เช่น พระยาฤทธิอัคเนย์ (สละ เอมะศิริ)

การสมัครสมาชิกของคณะราษฎรนั้นถือว่ารัดกุมกว่าเมื่อเทียบกับเหตุการณ์กบฏ ร.ศ. 130 เนื่องจากไม่ปรากฏว่าข่าวรั่วไหลจนถูกจับได้ มีหลักฐานว่าบางคนปฏิเสธเข้าร่วมแต่สัญญาว่าจะไม่บอกรัฐบาล

นอกจากนี้ ในการประชุมผู้ก่อตั้งคณะราษฎรครั้งแรกได้มอบหมายให้นายแนบ พหลโยธิน เป็นผู้รับผิดชอบดูแลครอบครัวของสมาชิกหากการปฏิวัติไม่สำเร็จด้วย เนื่องจากมีฐานะทางเศรษฐกิจดีกว่าคนอื่นเพราะได้รับมรดกจากบิดา โดยจะไม่ให้นายแนบออกหน้ามากนักในการปฏิวัติ

แกนนำได้ใช้เวลาศึกษา วางแผนปฏิวัติสยามและหาทุนดำเนินการ โดยเริ่มหาพรรคพวกและผู้สนับสนุนซึ่งเป็นบุคคลสำคัญในหน่วยงานราชการทั้งสายทหารบก ทหารเรือ และพลเรือน รวมทั้งสิ้น 114 คน (อ้างอิงตัวเลขจากวิกิพีเดีย)

สำหรับแรงจูงใจที่ทำให้ผู้คนลุกขึ้นมาปฏิวัติครั้งนี้ กรณีพระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎร เขาระบุว่า ระบอบเก่าไม่สามารถสร้างกองทัพไทยให้ทันสมัยและมีประสิทธิภาพได้แท้จริง ถูกชี้นำโดยผู้ใหญ่ จึงต้องปฏิวัติสร้างประเทศไทยใหม่ ดังที่ตัวเขาได้ไปเห็นต้นแบบการทหารจากยุโรปหลังได้ทุนไปเรียนทหารที่เยอรมัน 10 ปีเต็ม

ในเว็บไซต์ศิลปวัฒนธรรมพูดถึงสาเหตุของการปฏิวัติ โดยระบุคำกล่าวของปรีดี พนมยงค์ว่า การยกเลิกระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เริ่มเกิดขึ้นในยุโรปตะวันตกตอนปลายในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ผ่านการอภิวัฒน์ทางอุตสาหกรรมที่ผู้ประกอบการต้องการแรงงานจึงต้องเปลี่ยนความสัมพันธ์ระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างให้มีเสรีภาพมากขึ้น เมื่อไทยเปิดประเทศกับโลกตะวันตกในรัชกาลที่ 4 และ 5 ทุนนิยมเข้ามามีอิทธิพล คนจึงเรียกร้องให้เปลี่ยนจาก สมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญประชาธิปไตย

การปฏิรูปมีเค้าลางตั้งแต่ปี 2427 เมื่อเจ้านายและข้าราชการสถานทูตไทยในยุโรปตะวันตกได้ทำหนังสือทรงพิจารณาปฏิรูปการปกครองและการบริหารราชการแผ่นดิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสมัยรัชกาลที่ 6 ที่เกิดเหตุการณ์กบฏ ร.ศ. 130 ขึ้นแต่ไม่สำเร็จ ดังที่ปรีดีได้เล่าไว้ใจความว่า ร.ท. ประยูร ภมรมนตรี ได้เล่าให้ฟังถึงความเสื่อมโทรมของระบอบสมบูรณาฯ และเสียงเรียกร้องของราษฎรในสยามที่ต้องการให้เปลี่ยนระบอบ ฉะนั้นใน ค.ศ. 1925 หลังได้สนทนากับ ร.ท. ประยูรฯ หลายครั้งจึงชวนเขาไปเดินเล่นที่ถนน Henri Martin ปรารภกันว่าได้ยินผู้ที่ต้องการเปลี่ยนระบอบสมบูรณาฯ หลายคน แต่ยังไม่มีใครจะตัดสินใจเอาจริง ฉะนั้นเราจะไม่พูดแต่ปากแต่ต้องทำจริง จากน้อยไปสู่มากแล้ววางวิธีการชวนเพื่อนที่ไว้ใจได้ร่วมเป็นหน่วยแรก

5. คณะราษฎรใช้เทคนิคอะไรในการประชุมวางแผนปฏิวัติ เพื่อเป็นข้อแก้ตัวหากถูกจับกุม

ก. จัดปาร์ตี้บนเรือ
ข. มีสำรับไพ่วางไว้
ค. ปลอมตัว
ง. เล่นเครื่องดนตรีเสียงดังกลบเกลื่อน
จ. สนทนาในระหว่างตีกอล์ฟ

_____________________

เฉลย > ข. มีสำรับไพ่วางไว้

_____________________

การวางแผน

เมื่อพระปกเกล้าไม่อยู่กรุงเทพฯ โดยย้ายไปประทับที่วังไกลกังวล หัวหิน แผนปฏิวัติที่จะให้พระองค์ลงนามในรัฐธรรมนูญโดยตรงจึงกลายเป็นความกดดันของฝ่ายปฏิวัติแทน เพราะพวกเขามีจำนวนกันเพียงหลักร้อย และอาจสำเร็จครึ่งไม่สำเร็จครึ่ง อีกทั้งคณะก่อการยังต้องการให้ดำเนินการทั้งหมดหลีกเลี่ยงการเสียเลือดเนื้อและไม่กระทบพระเกียรติของพระมหากษัตริย์เกินไป

นับจากกลุ่มคณะราษฎรเริ่มก่อตั้งโดย 7 คนหนุ่มที่ปารีส เมื่อปี 2469 ก็ขยายเชื่อมผู้นำทหารอาวุโส และขยายสมาชิกทั้งในไทยและต่างประเทศ แต่การประชุมผู้นำคณะราษฎรเพื่อวางแผนนั้นเพิ่งเริ่มเมื่อเดือนเมษายน 2475

การประชุมแต่ครั้งจะมีผู้เข้าร่วมไม่เกิน 8 คน และจะวางเครื่องมือเล่นการพนันไว้ด้วย เผื่อว่าหากถูกจับกุมก็ให้ยอมรับว่ามีการมั่วสุมลักลอบเล่นการพนัน การประชุมแต่ละครั้งยังใช้เทคนิคอีกหลายอย่าง เช่น การเสนอรายชื่อผู้ก่อการปฏิวัติในรูปแบบของบัญชีสินค้า การมีคนดูต้นทาง เป็นต้น

ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ เล่าว่า แผนของพวกเขาเปลี่ยนไปเรื่อยๆ จนกระทั่งใกล้วันลงมือจริงก็ยังมีเปลี่ยน โดยเมื่อครั้งประชุมครั้งที่ 2 มีการเสนอให้จู่โจมยึดพระราชวังในตอนดึกและบังคับให้พระเจ้าอยู่หัวลงนาม แต่ก็มีคำแย้งว่า แผนนี้หวาดเสียวเกินไป อยากได้แผนที่ละมุนละม่อมมากขึ้น ในการประชุมครั้งต่อมา มีแผนว่า การบังคับให้พระเจ้าอยู่หัวลงนามนั้นอาจก่อให้เกิดการนองเลือด จึงเสนอให้วางแผนใหม่เพื่อให้กระทบพระเกียรติน้อยที่สุด

วันอาทิตย์ที่ 12 มิถุนายน 2475 ผู้นำคณะราษฎร 8 คนประชุมกันที่บ้านนายประยูรหลังสถานีรถไฟสามเสน 4 คนเป็นทหารชั้นผู้ใหญ่ ได้แก่ พระยาพหลฯ พระยาทรงสุรเดช พระยาฤทธิ์ และพระประศาสน์ ฝ่ายคณะราษฎรหนุ่ม ได้แก่ หลวงพิบูลฯ หลวงประดิษฐ์ฯ นายตั้ว และนายประยูร โดยพระยาทรงได้เสนอ 3 แผนปฏิวัติคือ

แผนแรก ให้นัดประชุมนายทหารชั้นผู้ใหญ่ในกรุงเทพฯ ที่กระทรวงกลาโหมหรือกรมยุทธศึกษา แล้วประกาศว่าคณะราษฎรยึดอำนาจเปลี่ยนระบอบการปกครอง หากทหารคนไหนไม่เห็นด้วยก็คุมตัวไว้ และให้ทหารเข้าควบคุมตัวบุคคลสำคัญตามวังเจ้านายและบ้านข้าราชการผู้ใหญ่มาไว้ที่พระที่นั่งอนันตสมาคม

แผนที่สอง ให้ควบคุมเจ้านายและข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ที่พระที่นั่งอนันตสมาคม ตัดการสื่อสารทั้งหมด รวบรวมกำลังทหารมาชุมนุมกันที่ลานพระบรมรูปทรงม้า สับเปลี่ยนผู้บังคับบัญชาหน่วยทหาร แล้วประกาศเปลี่ยนระบอบการปกครอง

แผนที่สาม ให้หน่วยทหารเข้าควบคุมสมเด็จฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิตที่พระที่นั่งอนันตสมาคม เพื่อประกันความปลอดภัยของคณะราษฎร ที่เหลือปฏิบัติตามแผนที่สอง

ที่ประชุมมติเลือกแผนสาม และกำหนดวันปฏิวัติคือวันอาทิตย์ที่ 19 มิถุนายน 2475

แต่ต่อมาวันปฏิวัติต้องเลื่อนเพราะวันเสาร์อาทิตย์เป็นวันพักผ่อนของกรมพระนครสวรรค์ที่จะนั่งเรือพระที่นั่งบนลำน้ำเจ้าพระยา จึงกำหนดวันปฏิวัติใหม่เป็นวันอังคารที่ 21 และถูกเลื่อนเป็นพฤหัสที่ 23 จนกระทั่งได้มติว่าเป็นวันศุกร์ที่ 24 มิ.ย.อย่างแน่นอนเพราะตอนนี้ตำรวจฝ่ายรัฐบาลก็เริ่มสงสัยและติดตามสอบสวนอย่างใกล้ชิด หากไม่รีบฝ่ายคณะราษฎรจะถูกจับกุมก็คงล้มเหลวเหมือนเมื่อ 20 ปีก่อน

6.ประกาศยึดอำนาจที่เขียนด้วยลายมือในกระเป๋าเสื้อของพระยาพหลฯ ถูกเขียนด้วยภาษาอะไร

ก. ไทย
ข. ฝรั่งเศส
ค. เยอรมัน
ง. โปรตุเกส
จ. ภาษาลู

_____________________

เฉลย > ค. เยอรมัน
_____________________

วันปฏิวัติ

ตี 4 ของเช้าวันศุกร์ที่ 24 มิถุนายน พระยาพหลและพระประศาสน์เดินทางออกจากบ้านพักที่บางซื่อไปยังที่นัดหมายริมทางรถไฟสามแพร่ง หรือปัจจุบันคือถนนประดิพัทธ์ฝั่งสะพานควายตัดกับทางรถไฟ เพื่อเจอกับนายทหารคนอื่น เช่น พ.อ.พระยาฤทธิ์อัคเนย์, พ.ท.พระประศาสตร์พิทยายุทธ, พ.ต.หลวงพิบูลสงคราม, ร.อ.หลวงทัศไนยนิยมศึก และพ.ต.หลวงสฤษฎ์ยุทธศิลป์ โดยจะทำตามแผนการปฏิวัติตามที่ตกลงกันในที่ประชุมคณะราษฎรเมื่อ 4 วันก่อน หลังจากผ่านการเลื่อนมาหลายต่อหลายรอบ

6 โมง 5 นาที ขบวนรถหุ้มเกราะและทหารจากพลทหารจากกรมทหารม้า กรมทหารปืนใหญ่ กองพันทหารช่าง พร้อมอาวุธและลูกปืนจำนวนมากถูกนำโดยทหารบกคณะราษฎร 20 คนมาถึงลานพระบรมรูปทรงม้า ที่นั่นกองร้อยนักเรียนนายร้อยทหารบกและกองร้อยนักเรียนนายดาบรออยู่แล้ว และมีผู้บังคับการกองพันนำทหารมาดูการฝึกซ้อมยุทธวิธีในการรบอยู่ด้วย อีกทั้งทหารเรือจากกองนาวิกโยธินกว่า 100 คน ตอนนี้ทหารราบ 6 กองพันถูกลวงให้มารวมพลแล้ว 3 กองพัน ส่วนกรมทหารม้า กรมทหารปืนใหญ่ ทหารช่างและการสื่อสาร ฝ่ายคณะราษฎรยึดกุมไว้แล้ว

พระยาพหลพลพยุหเสนายืนท่ามกลางทหารที่ลานนั้น หยิบกระดาษโน้ตที่นักประวัติศาสตร์ส่วนหนึ่งเชื่อกันว่าเป็นภาษาเยอรมันออกมาจากกระเป๋าเสื้อแล้วอ่าน ทั้งนี้เพื่อป้องกันกรณีที่อาจถูกจับกุมเสียก่อน ใจความสำคัญระบุว่า คณะราษฎรได้ยึดอำนาจการปกครองไว้แล้วโดยเด็ดขาด เปลี่ยนระบอบการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบกษัตริย์อยู่ใต้รัฐธรรมนูญ เพื่อความเจริญของชาติ ขอความสนับสนุนจากทหารและห้ามไม่ให้ผู้ใดขัดขืนหรือสู้ ไม่อย่างนั้นจะลงโทษขั้นรุนแรง

เมื่อสิ้นเสียงประกาศปฏิวัติ สมาชิกคณะราษฎรก็พากันเปล่งเสียง “ไชโย” ดังกึกก้อง พระยาพหลและพระยาทรงเดินนำทหารจากลานพระบรมรูปทรงม้าไปยังรั้วพระที่นั่งอนันตสมาคมที่ซึ่งควบคุมตัวพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูงไว้

ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ ระบุว่า แต่เดิมเชื่อกันว่า พระยาพหลได้อ่านประกาศคณะราษฎรฉบับแรกที่เป็นฉบับยาว และมีนโยบาย 6 ข้อของคณะราษฎรที่จะเป็นนโยบายรัฐบาลในการพัฒนาสร้างประเทศชาติ แต่จากงานศึกษาในระยะหลังชี้ว่า พระยาพหลน่าจะประกาศยึดอำนาจการปกครองที่ลานพระบรมรูปทรงม้าอย่างสั้นกระชับ เพราะถ้าอ่านจากประกาศคณะราษฎรฉบับยาวจะต้องใช้เวลาไม่น้อยกว่าสิบนาที และตรงจุดที่พระยาพหลยืนอ่านประกาศตรงลานนั้น อีก 4 ปีต่อมาในวันที่ 10 ธันวาคม 2479 คณะราษฎรได้วาง “หมุดก่อกำเนิดรัฐธรรมนูญ” หรือ หมุดคณะราษฎร ทำจากทองสำริดไว้เป็นที่รำลึกการปฏิวัติ ปัจจุบันหมุดนี้หายตัวไปอย่างไร้ร่องรอย

อย่างไรก็ดี ในช่วงเช้าวันนั้นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน เสนาบดีว่าการกระทรวงพาณิชย์และการสื่อสารได้หลบหนีทางรถไฟเพื่อไปกราบบังคมทูลเตือนพระมหากษัตริย์ที่หัวหิน แต่ปฏิบัติการยึดอำนาจได้เสร็จสิ้นและผู้ก่อการประสบความสำเร็จไปแล้ว

ตลอดการยึดอำนาจ เจ้าหน้าที่รัฐทั้งฝ่ายทหารและพลเรือนส่วนใหญ่ต่อสู้ขัดขืนเล็กน้อย แต่ได้รับความร่วมมือทั้งด้านโฆษณาชวนเชื่อ การกระจายเสียงทางวิทยุที่ช่วยกันเผยแพร่ โดยมีน้ำเสียงที่แตกต่างจากโทรเลขที่ส่งให้พระปกเกล้าอย่างมาก ในโทรเลขมีการใช้คำราชาศัพท์ใจความว่า หากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่ปรารถนาที่จะเป็นพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ คณะราษฎรจะเต็มใจถอดพระองค์ออกและแทนที่ด้วยพระบรมวงศานุวงศ์พระองค์อื่น และหากสมาชิกคณะราษฎรคนใดได้รับบาดเจ็บ พระบรมวงศานุวงศ์ที่ถูกคุมขังก็จะทรงทรมานไปด้วย จนในช่วงเย็น ผู้ก่อการรู้สึกมั่นใจแล้วจึงเรียกประชุมรัฐมนตรีอาวุโสเพื่อให้สนับสนุนคณะราษฎรและขอให้กระทรวงการต่างประเทศส่งข่าวไปยังทูตต่างประเทศทั้งหมด โดยให้คำมั่นว่าจะคุ้มครองชีวิตและธุรกิจของชาวต่างชาติและบรรลุพันธกรณีตามสนธิสัญญาของสยามด้วย

วิกิพีเดียอ้างอิงงานศึกษาที่ระบุว่า 26 มิ.ย. 2475 พระปกเกล้าเรียกผู้ก่อการเข้าพบ และทักทายว่า "ข้าพเจ้ายืนขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่คณะราษฎร" นับเป็นอิริยาบถที่สำคัญเนื่องจากโดยปกติพระมหากษัตริย์จะประทับนั่งเสมอและประชาชนจะถวายบังคม ปรีดีทูลขอโทษที่หมิ่นพระเกียรติในประกาศคณะราษฎร พระปกเกล้าเจ้าจึงประทับตราอภัยโทษแก่สมาชิกคณะราษฎรทุกคนจากการปฏิวัติ

จากนั้นคณะราษฎรได้ปล่อยตัวประกันทั้งหมด ยกเว้นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ซึ่งถูกมองว่า มีอำนาจมากเกินไป จึงกราบทูลขอให้พระองค์เสด็จออกนอกประเทศ

7.หลัก 6 ประการของคณะราษฎร ประกอบด้วยอะไรบ้าง

ก. เอกราช ปลอดภัย เศรษฐกิจ เสมอภาค เสรีภาพ การศึกษา
ข. เอกราช ประชาธิปไตย เสมอภาค จริยธรรม วินัย การศึกษา
ค. ความมั่นคง คุณธรรม ปัญญา เสรีภาพ ภราดรภาพ วัฒนธรรม
ง. รัฐสวัสดิการ ความหลากหลาย เศรษฐกิจ วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม
จ. ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ กองทัพ ประชาชน รัฐธรรมนูญ

_____________________

เฉลย > ก.เอกราช ปลอดภัย เศรษฐกิจ เสมอภาค เสรีภาพ การศึกษา
_____________________

ประกาศคณะราษฎรและหลัก 6 ประการ