รายละเอียดแถลงการณ์ร่วม

โดย เครือข่ายสิทธิผู้ลี้ภัยและคนไร้รัฐ และเครือข่ายองค์กรด้านประชากรข้ามชาติ

ประเทศไทย: ยุติการควบคุมตัวผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์อย่างไม่มีกําหนดโดยทันที และสอบสวนการเสียชีวิตระหว่างถูกคุมขัง

ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์รายที่สองเสียชีวิตในสถานกักกันคนเข้าเมืองของไทยภายในเวลาสองเดือน

นายมัตโตห์ตี มัตตูร์ซุน (มูฮัมหมัด ตูร์ซุน) อายุ 40 ปี ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ ซึ่งถูกคุมขังไว้ที่สถานกักกันคนเข้าเมืองของไทยตั้งแต่วันที่ 13 มีนาคม 2557 เสียชีวิตเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา คาดว่าเขาเสียชีวิตด้วยอาการตับวาย

มัตโตห์ตี มัตตูร์ซุน เป็นชายชาวอุยกูร์รายที่ 2 จากกลุ่มผู้ถูกคุมขังชาวอุยกูร์เกือบ 50 คนที่เสียชีวิตในช่วงสองเดือนที่ผ่านมา โดยในเดือนกุมภาพันธ์ 2566 ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ชื่อ อาซิซ อับดุลลาห์ เสียชีวิตในห้องกักคนเข้าเมืองสวนพลู ซึ่งผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ส่วนใหญ่ถูกควบคุมตัวอยู่ที่นี่

มีรายงานว่า มัตโตห์ตี มัตตูร์ซุน ได้รับความทุกข์ทรมานจากอาการปวดท้องอย่างรุนแรงและอาเจียนในช่วงหลายสัปดาห์ที่นําไปสู่การเสียชีวิตของเขา สภาพสุขภาพของเขาแย่ลงจนไม่สามารถพูดได้และถูกส่งตัวไปรักษาที่โรงพยาบาลเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2566 และเสียชีวิตในวันเดียวกัน เครือข่ายสิทธิผู้ลี้ภัยและคนไร้รัฐ และเครือข่ายองค์กรด้านประชากรข้ามชาติเรียกร้องให้รัฐบาลไทยยืนยันการเสียชีวิตของเขาต่อสาธารณะ แจ้งผลการชันสูตรทางการแพทย์และสอบสวนการเสียชีวิตในระหว่างถูกคุมขัง

การควบคุมตัวโดยพลการและการทรมานตามกฎหมายไทย

มัตโตห์ตี มัตตูร์ซุน  เดินทางถึงประเทศไทยในปี 2557 เขาเป็นหนึ่งในกลุ่มชายหญิงและเด็กชาวอุยกูร์ 350 คนที่หลบหนีการประหัตประหารรวมถึงอาชญากรรมต่อมนุษยชาติโดยทางการจีน แต่พวกเขาก็ถูกจับกุมและควบคุมตัวโดยเจ้าหน้าที่ไทย ในเดือนกรกฎาคม 2558 ผู้หญิงและเด็กอย่างน้อย 170 คนถูกส่งไปตุรกี ไม่กี่สัปดาห์ต่อมาชายและหญิงมากกว่า 100 คนถูกส่งตัวกลับไปยังจีน ไม่มีข้อมูลใดๆ เกี่ยวกับที่อยู่หรือการปฎิบัติต่อพวกเขา

การกระทำดังกล่าวถือว่าขัดต่อกฎหมายไทยและกฎหมายระหว่างประเทศที่ชาวอุยกูร์ถูกปฏิเสธไม่ให้เข้าพบทนายความ ไม่ให้พบ UNHCR  ไม่ได้รับการรักษาพยาบาลอย่างเพียงพอ ถูกกักตัวตลอด 24 ชั่วโมง ในห้องที่แออัดและสกปรกโดยไม่มีอาหารที่เพียงพอ หรืออาหารฮาลาล ไม่สามารถออกกําลังกาย หรือได้รับการรักษาพยาบาลที่เหมาะสม ทั้งหมดทั้งมวลเหล่านี้ทำให้สุขภาพของพวกเขาแย่ลง

ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์เหล่านี้ถูกควบคุมตัวโดยพลการมานานกว่าเก้าปีโดยไม่รู้ว่าจะได้รับการปล่อยตัวเมื่อใด การควบคุมตัวของพวกเขาถือเป็นการทรมานตามข้อห้ามทั้งจากพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมานและการบังคับให้บุคคลสูญหายของประเทศไทย และอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการต่อต้านการทรมานและการปฏิบัติหรือการลงโทษที่ไร้มนุษยธรรมหรือย่ำยีศักดิ์ศรีอื่นๆ (UNCAT) และขัดต่อพันธกรณีของประเทศไทยภายใต้กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ICCPR) 

การเสียชีวิตก่อนหน้านี้

นับตั้งแต่กลุ่มอุยกูร์ถูกควบคุมตัวในประเทศไทย มีผู้เสียชีวิตแล้ว  5 รายในห้องกักซึ่งรวมถึงเด็กสองคน สองเดือนก่อนเมื่อวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2566 อาซิซ อับดุลลาห์ ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ วัย 49 ปี เสียชีวิตในหัองกักคนเข้าเมืองสวนพลู มีรายงานว่าเขาเสียชีวิตด้วยโรคปอดบวมหลังจากถูกกักเป็นเวลาเกือบเก้าปีที่ห้องกักตัวคนเข้าเมือง ครอบครัวของเขายังไม่มีข้อมูลว่าเขาเสียชีวิตอย่างไร และทําไม และยังไม่มีการแจ้งผลการชันสูตรพลิกศพกับพวกเขา

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของไทยกําหนดให้มีการชันสูตรพลิกศพเพื่อสอบสวนการเสียชีวิตของอาซิซ อับดุลลาห์ และ มัตโตห์ตี มัตตูร์ซุน เครือข่ายเพื่อสิทธิผู้ลี้ภัยและคนไร้รัฐ และเครือข่ายองค์กรด้านประชากรข้ามชาติ ขอเรียกร้องให้อัยการเปิดการสอบสวนการเสียชีวิตของพวกเขาและอนุญาตให้ครอบครัวของพวกเขามีส่วนร่วมในกระบวนการนี้ด้วย

จากการเสียชีวิตที่เกิดขึ้นเมื่อไม่นานมานี้ซึ่งเกี่ยวข้องกับสุขภาพที่ทรุดโทรมของผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ที่ยังคงถูกคุมขัง เราจึงขอให้รัฐบาลไทยเปิดเผยภาวะสุขภาพของผู้ลี้ภัยต่อสาธารณะ รวมทั้งให้บุคลากรทางการแพทย์เข้าเยี่ยมและรักษาผู้ที่เจ็บป่วยได้อย่างทันท่วงที

เราขอเรียกร้องให้ประเทศไทยในฐานะที่อาสาเป็นหนึ่งในผู้ผลักดันการดำเนินการตามข้อตกลงระหว่างประเทศเพื่อการโยกย้ายถิ่นฐานที่ปลอดภัย เป็นระเบียบและปกติ (GCM Champion Country) แสดงบทบาทนำในการดำเนินการตามวัตถุประสงค์ของข้อตกลงระหว่างประเทศดังกล่าว โดยจัดให้มีการดูแลสุขภาพที่เหมาะสมและยุติการคุมขังชาวอุยกูร์และผู้ลี้ภัยทุกคนในประเทศไทยอย่างไม่มีกำหนด

จากการที่ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ที่ถูกกักอยู่ที่ห้องกักคนเข้าเมืองต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่เป็นภัยต่อชีวิต ทางเครือข่ายสิทธิผู้ลี้ภัยและคนไร้รัฐ และเครือข่ายองค์กรด้านประชากรข้ามชาติ ต้องการเรียกร้องให้รัฐบาลไทย:

1. ปล่อยตัวผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ทั้งหมดที่ถูกควบคุมตัวในประเทศไทยทันทีและยุติการควบคุมตัวผู้ลี้ภัยอย่างไม่มีกําหนดและโดยพลการ

2. อนุญาตให้ทนายความ องค์กรเพื่อสิทธิผู้ลี้ภัย และองค์กรทางการแพทย์เข้าถึงผู้ลี้ภัยรวมถึงผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ที่ถูกควบคุมตัวในประเทศไทยได้อย่างสม่ำเสมอ 

3. อนุญาตให้ผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์ในประเทศไทยเดินทางไปตั้งถิ่นฐานใหม่ในประเทศที่สาม

4. ดําเนินการสืบสวนและสอบสวนการเสียชีวิตของมัตโตห์ตี มัตตูร์ซุน และ อาซิซ อับดุลลาห์ อย่างเต็มรูปแบบและเปิดเผยต่อสาธารณะ

แถลงการณ์ร่วมจากเครือข่ายสิทธิผู้ลี้ภัยและคนไร้รัฐ และเครือข่ายองค์กรด้านประชากรข้ามชาติ