ประชาไท - 27 ก.พ.48 สองนักคิด "นิธิ-ธึรยุทธ" ผ่าทางตันสถานการณ์อธรรมรัฐ รัฐบาลไทยรักไทย หนุนประชาชน " ใช้สิทธิฯ - เพิ่มมีส่วนร่วม -หนุนร่วมตรวจสอบ" สร้างธรรมรัฐต่อต้านคอรัปชั่นเชิงนโยบาย

"ถ้าเราคิดถึงการสร้างการเมืองที่สะอาด ต้องคิดว่าเราในฐานะประชาชนทำอะไรได้บ้าง อยากจะสร้างธรรมรัฐ ถามตัวเองว่าเราทำอะไรได้บ้าง ไม่ใช่ถามนักการเมือง เพราะผมไม่เชื่อว่าระบบการเมืองที่เป็นอยู่ทุกวันนี้จะแก้ปัญหาได้ คุณต้องทำเอง คุณต้องเล่นเอง ต้องเล่นการเมืองเอง อย่ารอให้คนอื่นไปเล่นการเมืองแทนคุณ" ศ.นิธิ เอียวศรีวงศ์ นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเที่ยงคืนกล่าวปาฐกถาตอนหนึ่งในหัวข้อ ธรรมรัฐVS อธรรมรัฐ

ศ.นิธิกล่าวว่า ปรากฏการณ์คอรัปชั่นทางนโยบายที่เกิดขึ้นทำให้มีความจำเป็นที่ต้องพูดถึง "ธรรมรัฐ" มากขึ้น โดยหัวใจสำคัญอยู่ที่ สิทธิเสรีภาพของประชาชน อำนาจและกลไกในการตรวจสอบรัฐบาล และการมีส่วนร่วมของประชาชน

"เมื่อไรพูดถึงธรรมรัฐ เราต้องคิดถึงสิทธิเสรีภาพของประชาชน เมื่อไรเราพูดถึงธรรมรัฐเราต้องพูดถึงการมีส่วนร่วมของประชาชน เมื่อไรเราพูดถึงธรรมรัฐเราพูดถึงการตรวจสอบ อำนาจที่เราสามารถตรวจสอบรัฐบาลได้ จะตรวจสอบโดยตรงหรือประชาชนเป็นผู้ตรวจสอบ อะไรก็ตามแต่ ต้องมีกลไกที่สามารถตรวจสอบได้ และเราเข้าไปมีส่วนร่วมได้" ศ.นิธิกล่าว

วันเดียวกัน นายธีรยุทธ บุญมี นักวิชาการจากคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ แถลงผลวิจัยสังคม วัฒนธรรม หลังการเลือกตั้ง ก.พ. 2548 การเปลี่ยนแปลง สังคม วัฒนธรรม การเมือง ครั้งที่ 2 ของไทย

นายธีรยุทธเห็นว่า ภาคสังคมจำเป็นต้องพัฒนาระบบการตรวจสอบ ถ่วงดุล และขยายสิทธิฯ ของตนเองเพื่อทำหน้าที่แทนฝ่ายค้านที่ไม่สามารถเป็นที่พึ่งได้ในขณะนี้

"ภาคสังคมต้องขยายบทบาทของตนให้ตามทันระบบทักษิณ เนื่องจากฝ่ายค้านไม่สามารถเป็นที่พึ่งได้ ต้องเร่งยกระดับคุณภาพการตรวจสอบดุลยอำนาจ สร้างความโปร่งใส ขยายสิทธิต่างๆ ของผู้บริโภคมากขึ้น ปาร์ตี้ลิสต์ของ ทรท.ขยายตัวเป็น 3 เท่า ภาคสังคมก็ต้องขยายบทบาทของตนอย่างน้อย 3 เท่า ต้องเปิดพื้นที่สาธารณะการโต้เถียงทางวิชาการ สร้างสรรค์ในการตรวจสอบ และกดดันให้ ทรท.ต้องโต้ตอบในเชิงหลักการและวิชาการมากขึ้น" นายธีรยุทธกล่าว

ยก "แม้ว" เหนือชั้นกว่า" สฤษดิ์ "

นายธีรยุทธ บุญมี วิเคราะห์ว่า การเปลี่ยนแปลงในยุครัฐบาลทักษิณเป็นการเปลี่ยนครั้งใหญ่ครั้งที่สอง หลังจากเกิดในยุคจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งมีการปฏิรูประบบราชการบริหารงานข้ามกระทรวง และเน้นการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ และทำให้เกิดปัญหาตามมามากมาย

"ยุคสฤษดิ์ยังมีเหตุการณ์ 14 ต.ค.16 มาช่วยปรับทิศทางการพัฒนาของสฤษดิ์ให้ดีขึ้น แต่ยุคทักษิณ ซึ่งเชื่อว่าน่าจะอยู่ยาวกว่า 4 ปีข้างหน้านี้ ยังไม่รู้ว่าจะมีอะไรมาช่วย แต่ไม่น่าจะเดินซ้ำรอยเดิม" นายธีรยุทธกล่าว

ส่วนข้อเสนอต่อพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีและพรรคไทยรักไทย (ทรท.) นั้น นายธีรยุทธเห็นว่า รัฐบาลควรระมัดระวังเป็นพิเศษกับการขายทรัพยากรตติยภูมิ ซึ่งเป็นการขายอธิปไตยบางด้าน โดยการปรับเปลี่ยนกฎหมาย เช่น กฎหมายเขตเศรษฐกิจพิเศษ หรือข้อตกลงเขตการค้าเสรี (เอฟทีเอ) รวมทั้งนโยบายเอื้ออาทรในระดับรากหญ้า และเอื้ออาธรรม์ในระดับบน ซึ่งส่งผลสะเทือนอย่างลึกซึ้งต่อค่านิยมและคุณธรรมของสังคม เพราะทำให้คนเห็นว่า "ทำดีเจ็บตัว ทำชั่วเป็นเรื่องธรรมดา"

นอกจากนี้พรรคไทยรักไทยและสังคมควรวิพากษ์วิจารณ์ข้อดีข้อเสียของทุกนโยบาย เนื่องจาก
ทรท.พัฒนาทุนนิยมแบบโพสต์โมเดิร์นหรือหลังสมัยใหม่ อาจสุดขั้วจนทำให้ทุกอย่างเป็นทุนจนไม่มีข้อจำกัด

"แนวคิดนี้ถ้าปล่อยไปสุดขั้ว สักวันอาจมีคนคิดลามปามถึงขั้นแปลงพระแก้วเป็นทุน ต้องพูดอย่างนี้เพื่อกระตุกความคิดของนักการเมืองและประชาชน" นายธีรยุทธกล่าวและอธิบายเพิ่มเติมว่ายุคทักษิณมีลักษณะเผด็จอำนาจ ทำให้การคอรัปชั่นพัฒนาตัวเองครอบงำสังคมได้อย่างกว้างขวางในหลายรูปแบบ กระทบกระเทือนต่อสถาบันสำคัญทุกสถาบัน และอาจนำไปสู่ความขัดแย้งเชิงสัญลักษณ์

"เผด็จการเบ็ดเสร็จแบบซุปเปอร์ชิลด์ติดทนนานนั้น ถ้ามีลักษณะถาวรจะทำให้ทับเส้น ทับซ้อนจนเข้ามาแทนที่หลักแห่งความเป็นธรรม และย่อมบั่นทอนสภาวะทางสัญลักษณ์ของสังคมแห่งธรรมราชา ในช่วง 40-50 ปีที่ผ่านมา ประชาชนไทยเพิ่งเคยได้ยินกระแสรับสั่งแสดงพระราชกังวลในเรื่องคอรัปชั่นโดยตรง ได้เห็นบุคคลใกล้ชิดสถาบันออกมากล่าวคัดค้านการคอรัปชั่น" นายธีรยุทธกล่าวและยืนยันว่าทั้งหมดเป็นข้อสังเกตเชิงวิชาการ ไม่ได้มุ่งร้ายคนกลุ่มใด

ทั้งนี้ นายธีรยุทธแจ้งว่าจะมีการแถลงข่าวอีกครั้งเกี่ยวกับการวิเคราะห์และข้อเสนอแนะทางการเมือง คาดว่าจะเป็นวันที่ 8 มีนาคมหรือหลังจากนั้น