"นวลน้อย ธรรมเสถียร" แห่ง วิทยุบีบีซี ภาคภาษาไทย สัมภาษณ์พิเศษ นายแพทย์แวมาหะดี แวดาโอ๊ะ อดีตแพทย์ประจำโรงพยาบาลนราธิวาสราชนครินทร์ จำเลยคดีกบฏแบ่งแยกดินแดน หลังจากศาลอุทธรณ์อนุญาตให้ประกันตัวชั่วคราว ในวันปล่อยตัว "ประชาไท" ถอดเทปคำสัมภาษณ์จากวิทยุบีบีซี ในประเด็นสำคัญมานำเสนออีกครั้งหนึ่ง

น.พ.แว ไม่เป็นไรครับ อย่างน้อยก็ถือว่า เข้าไปเรียนมหาวิทยาลัยชีวิต 2 ปี แม้ว่าเราสูญเสียบางอย่าง ก็ได้บางอย่าง อย่างน้อยก็ฝึกความอดทน และสองก็คือ ได้เรียนรู้กระบวนการยุติธรรมทั้งระบบของเมืองไทย ผมคิดว่า น้อยคนจะได้สัมผัสทั้งระบบ ตั้งแต่พฤติกรรมการจับกุม จนกระทั่งการพิจารณาบนศาล รวมถึงการถูกคุมขังระหว่างพิจารณาคดี ก็เป็นส่วนหนึ่งซึ่งล้วนแล้วแต่อยู่ในกระบวนการยุติธรรมทั้งสิ้น ซึ่งเราได้เรียนรู้ตรงนี้มากพอสมควร

บีบีซี ช่วงที่ถูกจับใหม่ๆ คดีนี้เป็นที่สนใจของต่างประเทศมาก หากมองย้อนกลับไปช่วงนั้น คุณหมอคิดว่า จะมีวันนี้หรือไม่

ผม จะเริ่มต้นอย่างไร และกระบวนการจะไปอย่างไร ผมเชื่อมั่นว่า ต้องมีวันนี้ คงไม่มีใครรู้จักตัวผมดีเท่าตัวผม ในเมื่อเรารู้ตัวเองว่า ได้ทำหรือไม่ได้ทำอย่างไร ผมเชื่อว่า วันนี้ต้องมีครับ

แสดงว่า นอกจากเชื่อมั่นในความบริสุทธิ์ของตัวเองแล้ว คุณหมอก็เชื่อมั่นในกระบวนการยุติธรรมด้วย

ผมไม่พูดในประเด็นนี้นะครับ เดี๋ยวจะเป็นการรื้อฟื้นในสิ่งที่ไม่ดีงาม เกรงว่าจะเกิดความรู้สึกที่ไม่ดีระหว่างกัน ที่แล้วก็แล้วไปครับ

หมายความว่า หลังจากผ่านพ้นวันแรกไป คุณหมอได้สัมผัสกระบวนการยุติธรรมแล้ว ก็ยังมีความหวังอยู่
ตอนนั้น ผมไม่มีความรู้ความเข้าใจในกระบวนการยุติธรรม เพียงแต่ว่า ตอนนั้น สิ่งที่อยากได้ในตอนนั้นก็คือ ทนายความ ในตอนนั้นผู้ที่ยื่นมือเข้ามาช่วยก็คือ อ.สมชาย นีละไพจิตร ที่หายตัวไป ตรงจุดนั้น เราก็เพียงแต่ว่า เชื่อมั่นกับทนายความที่จะแสดงบทบาทในการที่จะเสนอให้กระบวนการยุติธรรมได้
ทราบว่า เราไม่ใช่ผู้กระทำความผิด ตรงนั้นเอง แต่ในเรื่องวิธีการ ผมมาเรียนรู้ในภายหลังในช่วงการสู้คดี

การหายตัวไปของคุณสมชาย ทำให้คุณหมอลำบากพอสมควร

ในเรื่องความลำบากของเรานั้นเป็นประเด็นที่สอง แต่ประเด็นแรกคือ ในเรื่องของการสูญเสียบุคคลากรที่สำคัญในกระบวนการยุติธรรม ต้องยอมรับว่า ทนายเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการยุติธรรม เพราะเช่นนั้นการสูญเสียบุคคลดังเช่น อ.สมชาย นีละไพจิตร ถือเป็นการสูญเสียที่มหาศาลของกระบวนการยุติธรรมไทย

ในตอนนั้นก็คิดนะครับว่า ผมจะต้องติดคุก 10 -20 ปี ยังดีกว่า ทนายสมชายต้องหายตัวไป

คิดถึงขนาดนั้น

เพราะถ้าผมต้องอยู่ในคุก 10 ปี เป็นการสูญเสียผมคนเดียว แต่ถ้าเสีย อ.สมชาย ถือว่าเป็นการสูญเสียหลายสิ่งหลายอย่างในกระบวนการยุติธรรมไทยไป

ตอนนี้กระบวนการยุติธรรมก็สูญเสียคุณสมชาย นีละไพจิตรไปแล้ว แต่คุณหมอ ได้คืนสู่อิสรภาพ

คดีนี้ยังไม่สิ้นสุด เราได้ออกมาด้วยการปล่อยตัวชั่วคราวหรือประกันตัว ต่อจากนี้ต้องรอจนครบ 30 วันว่า อัยการจะอุทธรณ์คดีนี้หรือไม่ หากอุทธรณ์ก็ต้องรออีกปีหรืออย่างน้อยเพื่อรอคำตัดสินคดีในชั้นอุทธรณ์ เว้นแต่ว่า เพื่อสิ่งที่ดีงามหลายๆ อย่าง อัยการไม่ได้อุทธรณ์ ก็ถือว่า สิ้นสุดของคดี วันนั้นคือ อิสรภาพของผมที่แท้จริง