เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2550 ที่ผ่านมา ที่สวนห้าธันวา บ้านน้ำเค็ม อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา เครือข่ายผู้ประสบภัยสึนามิ ซึ่งประกอบด้วยองค์กรต่างๆ 21 องค์กร และศูนย์ประสานงานชุมชนบ้านน้ำเค็ม ได้ร่วมกันจัดงาน "สามปีสึนามิ สานพลัง พลิกฟื้นอันดามัน" ขึ้น เพื่อแสดงพลังของชุมชนในการฟื้นฟูชุมชนด้วยกระบวนการพัฒนาอย่างมีส่วนร่วม รวมทั้งนำเสนอผลการฟื้นฟูและแก้ปัญหาโดยเครือข่ายฯ 3 ปีที่ผ่านมา สะท้อนและนำเสนอแนวทางการแก้ปัญหาอย่างเป็นรูปธรรม เพื่อนำเสนอข้อมูลการฟื้นฟูวิถีชีวิตและปัญหาต่อสาธารณะ เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนในการวางรากฐานการพัฒนาชุมชนเข้มแข็งและยั่งยืน

พร้อมกันนี้เครือข่ายได้ออกคำประกาศและจัดทำข้อเสนอต่อรัฐบาล 3 ข้อหลักๆ ประกอบด้วย 1.การออกบัตรประชาชน ให้ชาวเล (มอแกน) จำนวน 724 คน 2.การประกาศเขตชุมชนถาวร 13 หมู่บ้าน ตามมติอนุกรรมการแก้ไขปัญหาที่ดินในพื้นที่ธรณีพิบัติ 6 จังหวัด ซึ่งเห็นชอบให้ หมู่บ้านดั้งเดิมที่ถูกไล่ที่หลังสึนามิอยู่ต่อไปได้อย่างถาวร (อ่านรายละเอียดในเอกสารแนบ) 3.การตั้งคณะกรรมการแก้ไขปัญหาคนไทยพลัดถิ่น (ระนอง ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร) โดยอาศัยระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี เพื่อให้การแก้ไขปัญหาคนไทยพลัดถิ่นที่ไร้สัญชาติ ไม่หยุดชะงัก มีการพัฒนาคุณภาพชีวิต ดูแลเด็กเยาวชน และป้องกันการถูกเอารัดเอาเปรียบ

นอกจากนี้ ในเอกสารโครงการระบุว่า หลังเหตุการณ์คลื่นยักษ์สึนามิพัดถล่มชายฝั่งทะเลอันดามันในพื้นที่ 6 จังหวัดได้แก่ ระนอง, พังงา, ภูเก็ต, ตรัง, กระบี่ และสตูลเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547 ที่ผ่านมา ได้เกิดปัญหาที่เป็นผลพวงตามมา รวมกับปัญหาที่มีอยู่เดิมได้เปิดเผยชัดเจนขึ้น เช่น ปัญหาที่ดิน ปัญหาชาวเล ปัญหาคนไร้สัญชาติ เป็นต้น ซึ่งได้จุดประกายให้เกิดการรวมกลุ่มของชาวบ้านที่รอดชีวิต เพื่อฟื้นฟูชุมชนที่อยู่อาศัย วิถีชีวิต และอาชีพ รวมถึงเกิดความความเข้มแข็งขององค์กรชุมชน และมีการเชื่อมโยงกันเป็นเครือข่ายผู้ประสบภัยสึนามิ จนผลักดันให้มีการแก้ไขปัญหาด้านต่างๆ อย่างเป็นรูปธรรม

 ที่ผ่านมาเกิดกิจกรรมต่างๆ เช่น การจัดตั้งกองทุนหมุนเวียน กลุ่มออมทรัพย์ของชุมชน ให้สมาชิกได้กู้เงินไปประกอบอาชีพ โดยเน้นการฟื้นฟูอาชีพดั้งเดิม และส่งเสริมอาชีพใหม่ๆ ให้เกิดขึ้นในชุมชน นอกจากนี้มีการอนุรักษ์ และฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมภายในชุมชนให้มีสภาพที่ดีขึ้นกว่าเดิม โดยใช้ภูมิปัญญาชาวบ้าน งานส่งเสริมและฟื้นฟูศิลปะพื้นบ้าน วัฒนธรรมท้องถิ่น ปลูกฝังให้กับอนุชนรุ่นใหม่ในชุมชน รวมถึงแผนเตรียมความพร้อมในด้านต่างๆ ของการป้องกันภัยพิบัติโดยฐานชุมชน

            อย่างไรก็ตาม ตลอด 3 ปีที่ผ่านมา เครือข่ายฯ ได้ทำงานร่วมกับองค์กรทั้งภาครัฐและภาคเอกชน จนสามารถผลักดันการแก้ปัญหาในระดับนโยบายหลายกรณี แต่ยังมีปัญหาที่ตกค้างอีกมาก คือ ความขัดแย้งเรื่องที่ดิน มีการร้องเรียนถึง 224 หมู่บ้าน ปัญหาความขัดแย้งและแย่งชิงทรัพยากรทะเลและชายฝั่ง ปัญหาจากโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ ที่กระทบต่อวิถีชีวิตชุมชน ปัญหาคนชายขอบที่ถูกรุกรานและละเมิดสิทธิ ทั้งชาวเลและคนไทยพลัดถิ่น ปัญหาสุขภาวะชุมชนที่ประสบภัยสึนามิ ทั้งด้านสุขภาพจิตและกาย ปัญหาความรุนแรงในครอบครัว ชุมชน โรงเรียน ที่กระทบต่อผู้หญิง เยาวชน รวมถึง ปัญหาทั้งด้านสิทธิ และการอยู่ร่วมกันของกลุ่มแรงงานต่างด้าวกับคนในท้องถิ่น

เครือข่ายฯ และองค์กรภาคีทั้งภาครัฐและเอกชน จึงร่วมจัดงาน "สามปีสึนามิ สานพลัง  พลิกฟื้นอันดามัน" ขึ้น เพื่อนำเสนอผลการฟื้นฟูวิถีชีวิตวัฒนธรรมชุมชนหลังภัยพิบัติ ที่เครือข่ายองค์กรชุมชนเป็นแกนหลัก ประเด็นที่เป็นปัญหา และแนวทางการแก้ไขปัญหาทั้งในระดับพื้นที่ และระดับนโยบาย อันจะนำไปสู่การแก้ไขปัญหา ที่เป็นรูปธรรมร่วมกัน

อย่างไรก็ตาม งานสามปีสึนามิฯ ได้ดำเนินการในพื้นที่ต่างๆ มาตั้งแต่วันที่ 7 - 26 ธันวาคม 2550 รวม 11 เวที ประกอบด้วย เวที"รวมพล คนกินปลา" ที่กรุงเทพฯ งาน "แรลลี่วิถีชุมชนกับการจัดการทรัพยากร" จังหวัดภูเก็ต งาน"เปิดเล เขเรือ" ที่เกาะลันตา จังหวัดกระบี่ เวที "แรงงานข้ามชาติ กำลังเสริมเศรษฐกิจไทย สิทธิขั้นพื้นฐาน และการอยู่ร่วมกัน" ที่เขาหลัก จังหวัดพังงา งาน "ปลูกบ้าน...ปลูกชุมชน" ที่เกาะมุกด์ จังหวัดตรัง

เวที "สิทธิชุมชน : ที่ดิน ที่อยู่อาศัย...ภัยหลังสึนามิ" จังหวัดพังงา งาน "เผ่าชน คนทะเล" ที่สวนสันติไชยปราการ จังหวัดกรุงเทพฯ งานกิจกรรม "พี่น้องมอแกนเรียนรู้ดูงานที่ชุมชนต่างๆ ในจังหวัดพังงาและภูเก็ต" เวที "สุขภาวะชุมชน...ภัยเงียบหลังสึนามิ" ที่บ้านทุ่งหว้า จังหวัดพังงา เวที "ความรุนแรง" เรื่องใกล้ตัวที่ไม่ธรรมดา ที่บ้านไอทีวี จังหวัดพังงา เวที "เพื่อสังคมไทยที่พร้อมพอต่อภัยพิบัติ" ที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ซอยอารี กรุงเทพฯ และเวที "เราพร้อมหรือยัง...กับภัยพิบัติ" ณ บ้านน้ำเค็ม

สำหรับองค์กรในเครือข่ายฯ ประกอบด้วย เครือข่ายสิทธิคนจนพัฒนาภูเก็ต เครือข่ายการแก้ปัญหาคืนสัญชาติคนไทยพลัดถิ่น ระนอง, ชุมพร, ประจวบคีรีขันธ์ โครงการฟื้นฟูวิถีชีวิตดั้งเดิมของชุมชนและการจัดวางระบบนิเวศน์ที่ยั่งยืนของเกาะลันตา ศูนย์ประสานงานชุมชนบ้านน้ำเค็ม สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) มูลนิธิชุมชนไทเครือข่ายความร่วมมือฟื้นฟูชุมชนชายฝั่งอันดามัน มูลนิธิผู้หญิง มูลนิธิเด็ก มูลนิธิเอเชีย ActionAid มูลนิธิรักษ์ไทย ศูนย์กฎหมายและสิทธิอันดามัน มูลนิธิกระจกเงา ศูนย์อาสาสมัครสึนามิ International Organization for Migration มูลนิธิศุภนิมิตแห่งประเทศไทย เครือข่ายชุมชนเพื่อการปฏิรูปสังคมและการเมือง (คปสม.) โครงการช่วยเหลือกฎหมายแก่ผู้ประสบภัย กลุ่มผู้หญิงอันดามัน ศูนย์คุ้มครองสิทธิด้านเอดส์ Malteser International มูลนิธินักบุญคามิโลแห่งประเทศไทย และโครงการนำร่องอันดามันโครงการสิทธิทางวัฒนธรรม

เอกสารประกอบ

สรุปผลงานในการแก้ไขปัญหาของเครือข่ายผู้ประสบภัยสึนามิตลอด 3 ปีและประเด็นปัญหาที่ยังไม่ได้รับการแก้ไข

เครือข่ายผู้ประสบภัยสึนามิ เสนอต่อรัฐบาล ในวาระครบ "สามปีสึนามิ"