ชำนาญ จันทร์เรือง

ท่ามกลางสถานการณ์ที่กำลังสับสนอลหม่านของการต่อสู้ที่ดุเดือดเลือดพล่านระหว่าง "เสื้อเหลือง"และ "เสื้อแดง"ที่ระบาดกระจายไปแทบทุกพื้นที่ในประเทศไทย โดยต่างฝ่ายต่างก็อ้างว่าการขัดแย้งรุนแรงเกินกว่าที่จะยอมถอยเพื่อเข้าสู่การเจรจานั้น ประเด็นหนึ่งที่ทั้งสองฝ่ายต่างมีจุดต่างที่รุนแรงก็คือประเด็นของการแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับปี 50 นี้

ฝ่ายที่ไม่ยอมให้แก้ก็ยืนกรานชนิดที่ว่า "รัฐธรรมนูญของข้าฯใครอย่าแตะ"เรียกว่าห้ามแก้โดยเด็ดขาด ส่วนอีกฝ่ายก็บอกว่า ก็หาเสียงไว้แล้วว่าถ้าเข้ามาเป็นรัฐบาลแล้วจะเข้ามาแก้รัฐธรรมนูญ ฉะนั้น "ข้าฯจะแก้เสียอย่าง ใครจะทำไม" โดยทั้งสองฝ่ายต่างก็ยึดรัฐธรรมนูญไว้เป็นตัวประกัน

จำเดิมนับแต่คณะราษฎรได้เข้ายึดอำนาจเมื่อ 24 มิถุนายน 2475 เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบประชาธิปไตย เรา เริ่มจากการมีพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 ซึ่งประกาศใช้เป็นครั้งแรกเมื่อ 27 มิถุนายน 2475 แล้วได้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับถาวรฉบับแรกซึ่งก็คือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 ซึ่งประกาศใช้เมื่อ  10 ธันวาคม 2475 และมีอายุการใช้งานยาวนานที่สุดถึง  13 ปี 4 เดือน  29 วัน โดยถูกยกเลิกเมื่อ 9 พฤษภาคม 2489 ซึ่งเป็นการยกเลิกโดยสันติวิธี คือสภาผู้แทนราษฎรได้เอารัฐธรรมนูญฉบับนี้มาแก้ไขปรับปรุงใหม่ทั้งหมดแล้วนำไปประกาศใช้แทนคือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 แต่ก็ใช้ได้เพียง 1ปี 6 เดือน ก็ถูกยกเลิกโดยการรัฐประหารภายใต้การนำของพลโทผิน ชุณหะวัณ

ต่อจากนั้นก็มีรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นผลพวงจากการรัฐประหารดังกล่าวอีกสองฉบับคือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย(ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490(ฉบับใต้ตุ่มของหลวงกาจสงคราม)เมื่อ 9 พฤศจิกายน 2490 และ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 เมื่อ 23 มีนาคม 2492ก่อนที่จะถูกยกเลิกโดยการรัฐประหารภายใต้การนำของจอมพล ป.พิบูลสงคราม ซึ่งได้นำเอารัฐธรรมนูญฉบับปี 2475 มาแก้ไขปรับปรุงใหม่แล้วประกาศใช้โดยใช้ชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495 เมื่อ 8 มีนาค 2495 แล้วก็ถูกยกเลิกโดยการรัฐประหารภายใต้การนำของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ เมื่อ 20 ตุลาคม 2501

ต่อมาเมื่อ28มกราคม2502จึงมีการประกาศใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2502 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวแต่มีอายุการใช้งานถึง  9 ปี 4 เดือน 23 วัน และมีบทบัญญัติเพียง 20 มาตรา และที่ร้ายที่สุดก็คือ มาตรา  17 ที่ให้อำนาจพิเศษแก่นายกรัฐมนตรี ที่จะสั่งประหารชีวิตใครก็ได้โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการยุติธรรม

คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญตามรัฐธรรมนูญชั่วคราวฉบับนี้ใช้เวลาถึงเกือบสิบปีจึงได้ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511 ออกมาใช้ แต่ก็ใช้อยู่ได้ไม่นานนักจอมพลถนอม กิตติขจรก็ทำรัฐประหารตนเองเมื่อ  17 พฤศจิกายน 2514แล้วก็นำเอาธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราชปี 2502 มาปัดฝุ่นแล้วเพิ่มเป็น 23 มาตรา โดยพ่วงเอามาตรา  17 เดิมมาด้วย ประกาศใช้เป็น ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2515 เมื่อ  15 ธันวาคม 2515 ซึ่งก็จบลงด้วยเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516

หลังจากนั้นก็มีการประกาศใช้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 เมื่อ 7 ตุลาคม2517แต่ก็ใช้บังคับเพียง 2 ปีก็ถูกรัฐประหารอีกโดย คณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ภายใต้การนำของพลเรือเอกสงัด ชะลออยู่ เมื่อ 6 ตุลาคม 2519

ต่อจากนั้นก็มีการประกาศใช้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2519 เมื่อ 22 ตุลาคม 2519 แต่ใช้ได้เพียงปีเดียวก็ถูกรัฐประหารอีกโดยคณะปฏิรูปการปกครองกลุ่มเดิมนั่นเอง ต่อจากนั้นก็ได้มีการประกาศใช้ ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2520 ซึ่งสภานิติบัญญัติแห่งชาติก็ได้จัดทำรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 มาใช้แทนเมื่อ 22 ธันวาคม 2521

รัฐธรรมนูญ ปี 21 ก็ประสบชะตากรรมเช่นเดียวกับในอดีต ซึ่งก็คือการรัฐประหารเมื่อ วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2534 โดยคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ(รสช.) ภายใต้การนำของพลเอกสุนทร คงสมพงษ์ และก็ได้มีการประกาศใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2534 เมื่อ 1มีนาคม 2534และก็ได้มีการจัดทำรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 ออกมาประกาศใช้แทนเมื่อ 9 ธันวาคม 2534 ซึ่งหลังจากนั้นไม่นานก็ได้เกิดเหตุการณ์พฤษภาทมิฬขึ้นระหว่างวันที่  17- 19 พฤษภาคม 2535

ต่อมาก็ได้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับปี 2534 เพื่อยกร่างรัฐธรรมนูญใหม่ ทั้งฉบับและประกาศใช้เมื่อ 11 ตุลาคม 2540ซึ่งก็คือรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักไทย พุทธศักราช 2540 ที่เราเรียกกันว่ารัฐธรรมนูญฉบับธงเขียวหรือรัฐธรรมนูญฉบับประชาชนนั่นเอง

เหตุการณ์ต่อมาซึ่งไม่เคยนึกว่าจะเกิดขึ้นอีกแล้วในการเมืองไทยก็คือการทำรัฐประหารเมื่อ  19 กันยายน 2549 โดยคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข(คปค.) ภายใต้การนำของพลเอกสนธิ บุณยรัตกลิน และได้มีการประกาศเมื่อ 1ตุลาคม 2549ให้ใช้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย(ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 แทน พร้อมกับการยกร่างและประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันซึ่งเป็นฉบับที่  18 เมื่อ 24 สิงหาคม 2550 คือรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 โดยมีเนื้อหาสาระเป็นอำมาตยาธิปไตยเต็มรูปแบบ

การต่อสู้ของกลุ่ม "เสื้อเหลือง" และ "กลุ่มเสื้อแดง"ประเด็นสำคัญประเด็นหนึ่งก็คือการแก้กับไม่แก้รัฐธรรมนูญฉบับนี้นี่เอง โดยต่างก็คำนึงแต่ผลประโยชน์ของพวกตน มิได้คำนึงถึงผลประโยชน์ส่วนรวมในอันที่จะต้องมีการปฏิรูปการเมืองแต่อย่างใด

เราในฐานะที่เป็นผู้ที่จะต้องได้รับผลของการแก้หรือไม่แก้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ต้องไม่ปล่อยให้แกนนำทั้งสองฝ่ายนี้เล่นเกมแห่งอำนาจโดยมีรัฐธรรมนูญเป็นตัวประกันแต่เพียงลำพังเท่านั้น เพราะหากเราปล่อยให้แต่เพียงแกนนำสองกลุ่มนี้ยื้อยุดฉุดอำนาจกันแล้วบ้านเมืองคงไม่พ้นที่จะลุกเป็นไฟเสียเป็นแน่

ฉะนั้น การแก้หรือไม่แก้รัฐธรรมนูญต้องมาจากเสียงส่วนใหญ่ของประชาชนที่เป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตยที่แท้จริงที่จะออกมาส่งเสียงว่า ตกลงจะเอาอย่างไร จะแก้หรือไม่แก้ ถ้าแก้จะแก้ประเด็นไหนบ้าง และการแก้จะต้องแก้โดยวิธีใด คณะกรรมการยกร่างมีที่มาจากไหน ประชาชนมีส่วนร่วมหรือไม่เพียงใด มิใช่ปล่อยให้ประชาชนเป็นเพียงแต่เบี้ยให้แกนนำของทั้งสองฝ่ายจับวางเท่านั้น

หมายเหตุ  เผยแพร่ครั้งแรกในกรุงเทพธุรกิจฉบับประจำวันพุธที่  19 พฤศจิกายน 2551