นักวิชาการมองความเสี่ยงภูมิรัฐศาสตร์โลกรุนแรงขึ้น กระทบต้นทุนขนส่งและพลังงานเพิ่ม เศรษฐกิจไทยไตรมาสแรกฟื้นตัวต่อเนื่อง งบฯ 67 ต้องเร่งใช้จ่ายภายใน 8 เดือน       

7 ม.ค. 2567 รศ.ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยเศรษฐกิจดิจิทัล การเงินและการค้าระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และ ประธานกรรมการบริหารสถาบันปรีดี พนมยงค์ กล่าวว่า ความเสี่ยงภูมิรัฐศาสตร์รุนแรงขึ้น กระทบต้นทุนขนส่งและพลังงานเพิ่ม เกิดความขัดแย้งและสงครามหลายพื้นที่ของโลกและมีโอกาสยืดเยื้อและขยายวงได้ เสี่ยงต่อการกดทับปริมาณการค้าระหว่างประเทศและกระทบต่ออุปสงค์มวลรวมของโลก รวมทั้งอาจส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของห่วงโซ่อุปทานของโลกในสินค้าหลายชนิดที่มีลักษณะเป็นยุทธปัจจัย กลุ่มฮูตีในเยเมนได้เปิดฉากโจมตีเรือบรรทุกสินค้าของหลายชาติที่แล่นผ่านคลองสุเอซต่อมายังทะเลแดง น่านน้ำอันเป็นเส้นทางขนส่งสินค้าที่มีความคับคั่งที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ส่งผลกระทบต่อการขนส่งน้ำมัน ธัญพืช สินค้าต่างๆจากยุโรปมาเอเชียและเอเชียไปยุโรป การค้าโลกต้องพึ่งพาเส้นทางขนส่งเชิงพาณิชย์ผ่านทะเลแดงประมาณ 10% ทะเลแดงเป็นพื้นที่ที่มีคลองสุเอซที่ปลายสุดด้านเหนือของน่านน้ำและมีช่องแคบบับ เอล-มันเดบ ที่ปลายสุดทางตอนใต้ เชื่อมไปยังอ่าวเอเดน พื้นที่ดังกล่าวมีการขนส่งน้ำมันและพลังงานหนาแน่นที่สุดในโลก สินค้าประเภทพลังงาน ธัญพืชและสินค้าภาคการผลิตต่างๆในยุโรปล้วนขนส่งผ่านกองเรือพาณิชย์ที่ผ่านน่านน้ำนี้ประมาณ 80% แม้นสหรัฐอเมริกาและพันธมิตรจะส่ง กองเรือรบ เข้าควบคุมสถานการณ์ การโจมตีเรือพาณิชย์อาจเกิดขึ้นได้อีก หากสถานการณ์พัฒนาไปสู่การแสดงบทบาทของกองเรือรบอิหร่านในฐานะผู้สนับสนุนกลุ่มฮูตีย่อมทำให้ต้นทุนค่าประกันเสี่ยงภัยของสินค้าต่างๆพุ่งสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว  อาจทำให้ค่าระวางเรือแพงขึ้นมาอยู่ที่ 1,500 ดอลลาร์ต่อตู้คอนเทนเนอร์ได้ นอกจากนี้ อาจทำให้กองเรือพาณิชย์บางส่วนที่ไม่ต้องการเสี่ยงภัยจากสงคราม เดินเรืออ้อมแหลมกู๊ดโฮป ต้องเพิ่มระยะเวลาเดินเรือไปอีก 7-14 วัน ส่งผลต่อราคาน้ำมันดิบซื้อขายในตลาดล่วงหน้าเพิ่มขึ้นอีกอย่างน้อย 4 ดอลลาร์ต่อบาร์เรลในระยะนี้ ขณะนี้บริษัทขนส่งขนาดใหญ่ทั้งฮาแพค-ลอยด์, เอ็มเอสซีและเมอส์ก, บริษัทน้ำมันบีพีและบริษัทขนส่งน้ำมันฟรอนท์ไลน์ ประกาศเลี่ยงเส้นทางทะเลแดง หันไปใช้เส้นทางอ้อมแหลมกู๊ดโฮปทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกาแทน แต่เรือหลายลำยังใช้เส้นทางเดิมโดยมีการ์ดติดอาวุธบนเรือ หากสถานการณ์ยืดเยื้อจะกระทบต่อการส่งออกของเอเชียรวมทั้งไทยไปยุโรปได้ กรณีของไทยนั้น ไทยมีสัดส่วนมูลค่าการส่งออกไปยุโรปเมื่อเทียบกับมูลค่าส่งออกทั้งหมดในช่วง 3 ปีที่ผ่านมาประมาณ 7-8% ประมาณ 39,000-41,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา  

เนื่องจากจะมีการเลือกตั้งในประเทศสำคัญหลายประเทศ และ อาจส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงและความไม่แน่นอนของนโยบายเศรษฐกิจการเมืองระหว่างประเทศ อาจเกิดการเปลี่ยนแปลงภูมิรัฐศาสตร์ในหลายภูมิภาคและอาจทำให้เกิดความขัดแย้ง ตึงเครียดทางการเมืองเพิ่มขึ้นหรือลดลงได้ขึ้นอยู่กับผลการเลือกตั้งออกมาอย่างไร อย่างเช่น ผลการเลือกตั้งของประเทศไต้หวัน ประเทศรัสเซีย การเลือกตั้งในไต้หวัน หากพรรคก๊กมินตั๋ง ชนะการเลือกตั้ง ความตึงเครียดในช่องแคบไต้หวันดีขึ้น ความสัมพันธ์ระหว่างไต้หวันกับจีนน่าจะมักตัวในทิศทางดีขึ้นและไม่เพิ่มความเสี่ยงความขัดแย้งระหว่างสหรัฐอเมริกาและจีนในกรณีไต้หวัน ภาวะดังกล่าวส่งผลดีต่อการค้าระหว่างประเทศ เป็นผลบวกทางเศรษฐกิจและการลงทุน นอกจากนี้สภาพการแตกขั้วของระบบเศรษฐกิจและการค้าโลกเบาลง หรือ Geo-economics Fragmentation ลดลง อย่างไรก็ตาม ความตึงเครียดในภูมิภาคเอเชียบริเวณช่องแคบจะมีพัฒนาการอย่างไรต่อไป ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจการลงทุน การค้าและตลาดการเงินในภูมิภาคเอเชียตะวันออกอย่างไร ขึ้นกับผลการเลือกตั้งประธานาธิบดีไต้หวันในวันที่ 13 มกราคม ศกนี้ เพราะผู้สมัครตำแหน่งประธานาธิบดีแต่ละพรรคมีจุดยืนต่อประเทศจีนและการผนวกรวมกับประเทศจีนที่แตกต่างกันมากพอสมควร ประชาชนจีนและจีนไต้หวันนั้นต้องการสันติภาพ ขณะเดียวกัน ชาวจีนไต้หวันจำนวนมากต้องการเป็นอิสระจากจีน และ มีวิถีชีวิตและค่านิยมแบบเสรีประชาธิปไตย อันเป็น คุณค่าที่แตกต่างจากระบอบการปกครองของพรรคคอมนิวนิสต์จีนที่เน้นระบบคุณค่าแบบเน้นเสถียรภาพและองค์รวมของสังคมมากกว่าสิทธิเสรีภาพของปัจเจกบุคคล ผลการเลือกตั้งในสัปดาห์หน้าจะเป็นสิ่งที่สะท้อนเสียงประชาชนส่วนใหญ่ในไต้หวันว่า คิดอย่างไรและกำหนดชะตากรรมอนาคตของประเทศและภูมิภาคเอเชีย ไม่ว่า พรรคการเมืองในไต้หวันพรรคใดจะได้ปกครองประเทศก็ตาม รัฐบาลปักกิ่งภายใต้การนำของประธานาธิบดี สีจิ้นผิง มีนโยบายรวมชาติกับไต้หวันอย่างสันติ แต่ไม่ปฏิเสธที่จะใช้แนวทางอื่นหากจำเป็น หลังการสิ้นสุดลงของสงครามกลางเมืองระหว่างพรรคก๊กมินตั๋ง กับ พรรคคอมมิวนิสต์จีน ใน จีนแผ่นดินใหญ่เมื่อปี พ.ศ. 2492 แม้นจะมีการแบ่งแยกการปกครองกันระหว่าง จีนแผ่นดินใหญ่โดยพรรคคอมมิวนิสต์จีน และ ไต้หวันโดยพรรคก๊กมินตั๋งในระยะแรก ก่อนที่จะพัฒนาสู่ระบอบประชาธิปไตยแบบหลายพรรค รัฐบาลปักกิ่งยังคงถือว่า ประเทศไต้หวัน เป็น อาณาเขตของตน แต่ ผู้นำไต้หวัน และ ประชาชนไต้หวัน ส่วนใหญ่ไม่ได้เห็นสอดคล้องด้วย กระบวนการเจรจาหารือและสร้างสันติระหว่างจีนและไต้หวันมีความสำคัญต่อเสถียรภาพและเศรษฐกิจของภูมิภาคอย่างยิ่ง ผลของการเลือกตั้งประธานาธิบดีจะช่วยส่งสัญญาณว่า พัฒนาการในอนาคตว่าจะเป็นอย่างไร 

ขณะนี้ มีผู้สมัครตำแหน่งประธานาธิบดีไต้หวันที่มีคะแนนสูงสุดสามลำดับแรกประกอบไปด้วย ล่าย ชิง เต๋อ หรือ William Lai แห่งพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า มีนโยบายแข็งกร้าวต่อจีน และไม่ต้องการให้ “ไต้หวัน” เป็นส่วนหนึ่งของจีน หาก ล่าย ชิง เต๋อ ชนะการเลือกตั้งเป็นผู้นำประเทศ ความตึงเครียดระหว่างจีน ไต้หวัน และ สหรัฐอเมริกา จะไม่ต่างจากยุคของประธานาธิบดีไช่ อิง เหวินคนปัจจุบันซึ่งมาจากพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้าเช่นเดียวกัน อาจส่งผลกระทบต่อการค้า การลงทุนในภูมิภาคระดับหนึ่ง โดยเฉพาะสภาวะ การแตกขั้วทางเศรษฐกิจอาจรุนแรงขึ้น และ น่าจะทำให้ห่วงโซ่อุปทานการผลิตสินค้าประเภทชิป เซมิคอนดักเตอร์ ชิ้นส่วนอิเลคทรอนิกส์ทั้งหลายจะแบ่งแยกชัดเจนขึ้น และ อาจมีการกีดกันทางการค้าต่อกันเพิ่มขึ้นได้ หากคู่แข่งอีกสองคน ไม่ว่าจะเป็น โฮ้ว เหย่า หยี แห่ง พรรคก๊กมินตั๋ง หรือ โก เหวิน เจ แห่ง พรรคประชาชนไต้หวัน ซึ่งมีนโยบายที่เป็นมิตรกับจีนมากกว่า แม้นจะไม่ได้ประกาศว่า จะยอมผนวกรวมกับจีน แต่ไม่ได้มีแนวทางประกาศเอกราชแยกตัวออกจากแผ่นดินใหญ่ แม้นประชาชนที่อาศัยอยู่ในเกาะไต้หวันส่วนใหญ่จะระบุว่าตัวเองเป็นชาวไต้หวัน ไม่ใช่ชาวจีน แต่ชาวไต้หวันจำนวนไม่น้อยต้อการให้มีการฟื้นฟูความสัมพันธ์กับจีนแผ่นดินใหญ่ หากพรรคก๊กมินตั๋ง หรือ พรรคประชาชนไต้หวันชนะการเลือกตั้ง การฟื้นฟูความสัมพันธ์จะเกิดขึ้น ความตึงเครียดลดลง ส่งผลบวกต่อการค้าการลงทุนและเศรษฐกิจภูมิภาคเอเชียโดยรวม   การแบ่งขั้วทางเศรษฐกิจลดลง การแตกขั้วของห่วงโซ่อุปทานในอุตสาหกรรมชิปและชิ้นส่วนอิเล็คทรอนิกส์เบาลง 

ส่วนการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกานั้นเกิดขึ้นปลายปีนี้ ผลของการเปลี่ยนแปลงนโยบายจะเกิดขึ้นจริงเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงผู้นำทางการเมือง หากอดีตประธานาธิบดีโดนัล ทรัมป์สามารถผ่านเข้ามาเป็นผู้แทนพรรครีพับรีกันและชนะการเลือกตั้งได้ นโยบายชาตินิยมทางเศรษฐกิจและลัทธิกีดกันทางการค้าจะหวนคืนกลับมาอีกคำรบหนึ่งและอาจจะมีแนวโน้มที่เข้มข้นกว่าเดิม อย่างไรก็ตาม การคาดการณ์ความเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบายอาจทำให้เกิดการตอบสนองในตลาดการเงินและตลาดการลงทุนได้แล้วแม้นผลการเลือกตั้งจะเกิดขึ้นปลายปีก็ตาม ส่วนการเลือกตั้งประธานาธิบดีรัสเซียในวันที่ 17 มีนาคม นั้น น่าจะเป็นเพียงพิธีกรรมเท่านั้น ประธานาธิบดีปูตินจะชนะเลือกตั้งโดยไม่ยาก เนื่องจากคู่แข่งคนสำคัญทั้งหมดถูกขจัดให้ออกจากเวทีการแข่งขันไปทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ต้องติดตามว่าหลังการเลือกตั้งจะมีการเคลื่อนไหวคัดค้านผลการเลือกตั้งหรือไม่ และ ประธานาธิบดีปูตินในสมัยที่ห้าจะมีท่าทีอย่างไรต่อสงครามในยูเครน นอกจากนี้ยัง มีการเลือกตั้งประธานาธิบดีในอินโดนีเซียในเดือนกุมภาพันธ์ อินเดียมีเลือกตั้งทั่วไปในเดือนเมษายนและพฤษภาคม เกาหลีใต้มีการเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภาในเดือนเมษายน เม็กซิโกมีเลือกตั้งในเดือนมิถุนายน มีการเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภายุโรปในเดือนมิถุนายน สิ่งต้องจับตามองเป็นพิเศษ แนวความคิดประชานิยมฝ่ายขวาและการต่อต้านอียูจะได้รับชัยชนะมากน้อยแค่ไหน ผลการเลือกตั้งจะเป็นปัจจัยที่ชี้ทิศทางของระบบการค้าโลก การเปิดเสรีและทุนนิยมโลกาภิวัตน์จะพัฒนาการต่อไปอย่างไร    

รศ.ดร.อนุสรณ์ กล่าวทิ้งท้ายว่าแม้นมีความเสี่ยงทางภูมิรัฐศาสตร์โลกเพิ่มขึ้น มีการเลือกตั้งเกิดขึ้นในหลายประเทศสำคัญที่อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางนโยบาย เศรษฐกิจไทยไตรมาสแรกสามารถฟื้นตัวต่อเนื่อง จากการเร่งรัดการใช้งบ 2567 การลงทุนภาครัฐ และ ต้องเร่งการใช้จ่ายอย่างมีประสิทธิภาพภายใน 8 เดือน นอกจากนี้ มาตรการ Easy E-Receipt 2567 ลดหย่อนภาษีเงินได้ 50,000 บาท จะช่วยกระตุ้นให้เกิดการใช้จ่ายเพื่อการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชนในช่วงไตรมาสแรก ส่วนการคาดการณ์อัตราการขยายตัว Nominal GDP (GDP ณ. ระดับราคาปัจจุบัน) ในเอกสารงบประมาณนั้นเป็นเรื่องที่มีการทำประจำทุกปี เพื่อนำเอา Nominal GDP มาประมาณการรายได้ในปีงบประมาณนั้นๆ Nominal GDP นี้จะแตกต่างจาก Real GDP ที่มีการคำนวณอัตราเงินเฟ้อเข้าไปด้วย Nominal GDP ที่มีการประมาณการไว้ในเอกสารงบประมาณปี 2567 อยู่ที่ระดับ 5.4% จึงมีความสมเหตุสมผลอยู่เนื่องจากเมื่อนำเอา GDP Deflator เข้าไปคำนวณอัตราการขยายตัว Real GDP จะอยู่ที่ 3% กว่าๆ ซึ่งมีความเป็นไปได้ ประมาณการอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจจึงไม่สูงมากเกินไป