หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้ ชานันท์ ยอดหงษ์ และณัฐพงศ์ ดวงแก้ว อ่านแนวคิด "ปิตาธิปไตย" หรือชายเป็นใหญ่ในยุคจารีตของล้านนา ที่แม้ว่าสังคมภาคเหนือแต่เดิมนิยมธรรมเนียมแต่งงานแบบมาตุพงศ์หรือ "แต่งเข้า" คือหลังสมรสฝ่ายชายต้องเข้าบ้านพ่อตาแม่ยายของฝ่ายหญิง รวมทั้งหลักสืบมรดกผ่านสายตระกูลมารดา อย่างไรก็ตามในในทางศาสนาและการปกครองยุคจารีตกลับเป็นโลกที่ชายเป็นใหญ่ มีการกีดกันผู้หญิงไม่ให้เข้าถึงความรู้และพื้นที่ศักดิสิทธิ์ทางศาสนา ในวรรณกรรมพุทธศาสนาในล้านนาอย่าง "จักกวาฬทีปนี" ซึ่งแต่งเมื่อ พ.ศ. 2063 ยังกำหนดขุมนรกสำหรับผู้หญิงประพฤตินอกใจสามี และขุมนรกสำหรับผู้หญิงด่าบริภาษสามี ฯลฯ 

ธรรมเนียมเหล่านี้บางเรื่องเริ่มคลี่คลายในปัจจุบัน แต่หลายเรื่องก็ยังไม่มีการปรับเปลี่ยนทำให้เกิดวิวาทะหลายครั้งหลายกรณีอย่างเรื่องห้ามเข้าพระธาตุและหออินทขิล นอกจากนี้ยังคงมีความเชื่อเรื่องผ้าเปื้อนระดูของสตรีว่าสามารถลบล้างความศักดิ์สิทธิ์ได้ ก็ถูกนำไปใช้ต่อสู้กับอำนาจอย่างเช่น การพกผ้าเปื้อนระดูไปจับใบดำใบแดง โดยหวังว่าจะรอดพ้นจากการเกณฑ์ทหารได้ ฯลฯ

ติดตามรายการหมายเหตุประเพทไทยได้ที่
Facebook https://www.facebook.com/maihetpraphetthai
YouTube เพลยลิสต์ หมายเหตุประเพทไทย
หรือลงทะเบียนรับชมที่ https://youtube.com/prachatai