ว่าด้วยการวิจารณ์ ท่าทีทางการเมือง ความหมายปลายเปิดและการวิวัฒน์ของความหมายในศิลปะ

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

หลายปีที่ผ่านมา ผมมีอาการผะอืดผะอมทุกครั้งเวลาได้ยินคนพูดถึงการตีความหมายในศิลปะ ทั้งจากผู้ชมหรือจากเจ้าของผลงานศิลปะก็ตาม ที่ต่างกำลังบอกว่าเราอยู่ในยุคของความลื่นไหลในตัวบทและทุกอย่างเป็นไปได้หมดตามแต่มุมมองที่อยากจะให้เป็น

ใช่.....นั่นมันเริ่มมาเมื่อ 40 ปีที่แล้ว ในช่วงเวลาที่การเมืองในตัวบทและความเป็นเผด็จการของผู้ประพันธ์ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างรุนแรง

ปัจจุบัน นิยามของคำว่า 'การเมือง' มิได้อยู่ในปริมณฑลของการศึกษาทางรัฐศาสตร์แบบเดิม หากแต่มีเนื้อหาที่กินความกว้างขวาง ทุกอย่างผูกโยงเข้ากับความหมายทางการเมืองโดยทั้งสิ้น ตั้งแต่การหาเช้ากินค่ำ การอบขนมปังกินเอง การเป็นฮิปสเตอร์ การเขียนรูปทิวทัศน์ การใส่หรือไม่ใส่ยกทรงเป็นต้น

อาจจะเป็นเพราะทุกอย่างถูกผูกโยงเข้ากับนิยามทางการเมืองที่กว้างขวางนี้ เลยทำให้ทุกอย่างแลดูพร่าเลือนจับต้องไม่ได้กันไปหมด ลื่นไหล ปลายลิ้นตวัด ขาดจุดยืนที่แน่ชัดกันไปหมด

การวิจารณ์การเมืองของตัวบทและความเป็นเผด็จการของผู้ประพันธ์ที่เริ่มเมื่อ 40 ปีที่แล้ว ทำให้ลักษณะทางภาวะวิสัยในความหมายมิได้มีความสำคัญเท่ากับความเป็นปัจเจกวิสัยในการทักทอความเข้าใจต่างๆ ด้วยตัวปัจเจกชนกันเอง

ทว่า ผ่านมา 40 ปี พลังของการวิจารณ์ในลักษณะนี้กำลังทดถอยลงไปเรื่อยๆ เพราะความเป็นปัจเจกชนที่มัวแต่สนุกกับความไหลลื่น และขาดความรับผิดชอบที่จะแสดงทัศนะความเข้าใจของตนเอง

......อื่มมมม.....อ่าาาา....มันก็มองได้หลายมุมอ่ะ

......เอ่อ.....ก็แล้วแต่ผู้ชมจะมองกันเองยังไง

......ฮือออ....ก็ไม่รู้สิ.....ก็ปล่อยให้มันสลิ่มๆ อย่างนี้ไปก่อน

งานที่ดี ไม่ว่าจะเป็นงานเขียนหรือผลงานศิลปะ มีนัยยะของความหมายที่ทำให้เกิดความเข้าใจในหลายระดับ หลายมิติแน่ๆ เช่นมันทำให้เราเข้าใจความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจใหม่ ทำให้มองเห็นมิติของอำนาจในมุมอื่นๆ ทำให้เห็นปัญหาของทัศนียภาพ สุนทรียภาพ เพศสภาพ และเรื่องอื่นไปพร้อมๆ กัน ทั้งนี้ผู้อ่านและผู้ชมสามารถนำไปขยายความและอภิปรายกันต่อได้อีกอย่างกว้างขวาง

อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนงานหรือผู้สร้างงานรู้ดีอย่างที่สุดในจุดยืนและประเด็นในงานตัวเองต่อสาธารณะชน

ผมเข้าใจว่าการทำอะไรให้มันดูลึกลับและเบลอหน่อยๆ สามารถทำให้ศิลปินได้สวมอาภรณ์ของความเป็นปราชญ์ผู้ลึกซึ้งได้ดี

แต่นั่นมันเป็นภาพลักษณ์ที่มาจากภาพยนตร์ และผมคิดว่ามันไม่ได้เรื่อง

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท