บทความ "โพลหน้าด้าน : จากปากมูลถึงประชามติรัฐธรรมนูญ"

โดย หนองอีเจม

 

จากกรณีที่ มติ ครม. สั่งปิดประตูระบายน้ำเขื่อนปากมูล โดยอ้างอิงข้อมูลจากการสำรวจความคิดเห็นชาวบ้าน ที่จัดทำโดย "ศูนย์อำนวยการขจัดความยากจนภายใต้แนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (ศจพ.)" ของ คมช. จนเป็นที่มาของการต่อสู้คำรบใหม่ของชาวปากมูลในช่วง 1-2 เดือนที่ผ่านมานั้น

 

ผู้เขียนได้มีโอกาสรับฟังข้อมูลจากชาวบ้านในพื้นที่ ต่อวิธีการได้มาของผลการสำรวจความคิดเห็นดังกล่าว เขากล่าวว่า วิธีการก็คือ ผู้ใหญ่บ้านได้เรียกลูกบ้านมา เซ็นชื่อ จดเลขทะเบียนบัตรประชาชน และตอบแทนด้วยเงินจำนวนหนึ่ง หรือบางพื้นที่ ทหารได้บอกชาวบ้านว่าจะมาแก้ปัญหาเรื่องที่ดินที่ทำกิน และยังได้เข้าไปล่ารายชื่อชาวบ้าน ที่ต้องการรับการชดเชยจากเขื่อนปากมูลด้วย จนในที่สุดได้กลายเป็นที่มาของ 20,000 รายชื่อ ผู้เห็นด้วยให้มีการปิดบานประตูน้ำเขื่อนปากมูล ในครั้งนั้น ผู้เขียนไม่ปักใจเชื่อนัก เพราะผู้ให้ข้อมูลอาจเป็นผู้มีส่วนได้เสียอีกฝ่ายหนึ่ง และไม่คิดว่าจะมีใครใช้วิธีสกปรกอย่างนี้ ในยุคนี้

 


แบบสำรวจความเห็นเรื่องรัฐธรรมนูญหน้าแรก (คลิกเพื่ออ่านแบบสอบถามทั้งหมดที่นี่)


 

แต่ผู้เขียนก็เข้าใจความจริง เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2550 ที่ผ่านมา ที่หมู่บ้านแห่งหนึ่งในภาคอีสาน (ขอปกปิดที่ตั้งเพราะไม่มั่นใจในสวัสดิภาพของผู้เกี่ยวข้อง) ในขณะที่มีการจัดเวทีพูดคุยเพื่อทำความเข้าใจเรื่องการลงประชามติรัฐธรรมนูญ 2550 ได้มีชายคนหนึ่งเข้ามาแนะนำตัวกับผู้จัดว่า มาจาก คมช. ซักถามความเป็นมาของการจัดงาน บันทึกภาพถ่าย และสุดท้ายได้ฝากแบบสอบถามความคิดเห็นให้ชาวบ้านตอบ

 

ผู้เขียนสนใจแบบสำรวจฯที่ฝากไว้ แบบสอบถามนั้นไม่ระบุหน่วยงานผู้สำรวจ ไม่ระบุว่าจัดทำกี่ชุด สำรวจในพื้นที่ใด วัตถุประสงค์บอกกว้างๆว่า เพื่อสำรวจความคิดเห็นต่อร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ และไม่ได้บอกว่าจะนำผลสำรวจไปทำอะไรต่อ

 

พิจารณาในเนื้อหาแบบสำรวจ คำถามมี 20 ข้อ เกือบทั้งหมดให้ตอบว่า เห็นด้วย หรือไม่เห็นด้วย สำหรับวิธีการตั้งคำถาม ก็คือ ยกประเด็นที่สำคัญๆ ของรัฐธรรมนูญมาถามว่าเห็นด้วยหรือไม่ ถึงตรงนี้ขอให้ผู้อ่านกรุณาดูเอกสารแนบท้ายประกอบ สิ่งที่ยกมาก็คือจุดเด่นๆ ตามหลักประชาธิปไตยตามที่ควรจะเป็น คำถามที่ถามมา คนที่ไม่ฟั่นเฟือน หรือไม่ได้เกิดมาในยุคสมบูรณาญาสิทธิ์ ก็คงต้องตอบว่าเห็นด้วยทั้งสิ้น (ยกเว้นข้อ 11, 12 ที่อาจเสียงแตกได้)

 


คำถามข้อ 11 และ 12 ในแบบสอบถาม (คลิกเพื่ออ่านแบบสอบถามทั้งหมดที่นี่


 

เราจะเห็นได้ว่า แบบสำรวจมีการตั้งคำถามชี้นำ เป็นการบังคับให้ตอบ ในสิ่งที่ผู้ตั้งคำถามอย่างให้ได้คำตอบ คำถามทั้งหมดแยกขาดจากบริบททางสังคม ขาดที่มาที่ไป ไม่เชื่อมโยงกับข้อถกเถียงทางสังคม แถมยังบิดเบือนความจริง เช่น อ้างร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ยึดสาระสำคัญตามรัฐธรรมนูญ ปี 2540

 

ถ้าให้คาดเดา การสำรวจความคิดเห็นนี้ ก็จะกลายเป็นฐานข้อมูลเพื่ออ้างว่า ประชาชนส่วนใหญ่เห็นด้วยกับรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ เพียงแค่คอยจังหวะว่าผลการสำรวจจะถูกหยิบยกขึ้นมาใช้ในโอกาสใด

 

ในยุคที่อ้างเสียงข้างมากเป็นความชอบธรรมของการใช้อำนาจ ผู้ถืออำนาจก็คิดหากลวิธีใหม่ๆ ในการปลุกปั่นเสียงข้างมาก และวิธีการหนึ่งก็คือ การอ้างอิงวิชาการ ด้วยการจัดทำ โพล/แบบสำรวจความคิดเห็น ที่ชี้นำและบิดเบือนความจริงแบบหน้าด้านๆ

 

เผด็จการทหารไม่เคยเรียนรู้อะไรเลย นอกหาวิธีโกหกแบบหน้าด้านๆ ต่อไป

เอกสารประกอบ

แบบสำรวจความเห็นเรื่องรัฐธรรมนูญ

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท