Skip to main content
sharethis

ประชาไท - 26 ก.ค. 50 วันนี้ (26 ก.ค.) พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ ประธานองคมนตรีและรัฐบุรุษ พร้อมด้วย พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ นายกรัฐมนตรี ได้ร่วมเป็นเกียรติงานกาล่าดินเนอร์ก่อตั้งมูลนิธิ "เราจะเป็นคนดี" ณ สโมสรตำรวจ ถนนวิภาวดีรังสิต กรุงเทพ ฯ โดยมี พล.ต.อ.เสรีพิศุทธ์ เตมียาเวส รักษาการผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ในฐานะประธานกรรมการมูลนิธิฯ และข้าราชการตำรวจร่วมงานจำนวนมาก ทั้งนี้ พล.อ.เปรม ยังมีกำหนดการขึ้นกล่าวปาฐกถาพิเศษในหัวข้อ "จะเป็นคนดีได้อย่างไร" สำหรับมูลนิธิดังกล่าวเป็นมูลนิธิที่จัดขึ้นเพื่อเผยแพร่ความดี และชักจูงให้ประชาชนทำความดี พร้อมจัดกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อประชาสัมพันธ์โครงการด้วย


 


และในเวลาประมาณ 18.00 น. เมื่อ พล.อ.เปรมเดินทางไปถึง พล.อ.เสรีพิศุทธ์ เตมียาเวส รักษาราชการแทน ผบ.ตร. ได้เข้ารายงานสถานการณ์ต่อ พล.อ.เปรมว่า ขณะนี้ได้จับกุมผู้ก่อความวุ่นวายได้รวมทั้งสิ้น 15 คน แบ่งเป็นจับได้ในคืนวันที่ 22 กรกฎาคม จำนวน 6 คน และวันนี้ (26 ก.ค.) อีก 9 คน ซึ่งเป็นไปตามกระบวนการกฎหมาย โดยได้รับการอนุมัติจากศาล


 


ทั้งนี้ เมื่อ พล.อ.เปรมได้ฟังรายงานดังกล่าวแล้ว ได้กล่าวออกมาว่า "ดี ดีมาก"



โดยผู้ร่วมงาน ซี่งเป็นบุคคลสำคัญในรัฐบาลและ คมช. ประกอบด้วยพล.อ. สุรยุทธ์ จุลานนท์ นายกรัฐมนตรี พล.อ. สนธิ บุญรัตกลิน ประธานคณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติ (คมช.)และผบ.ทบ.พล.อ.อ.ชลิต พุกผาสุก ผบ.ทอ.และรองประธานคมช. พล.อ. วินัย ภัททิยกุล ปลัดกระทรวงกลาโหม และ เลขาธิการ คมช. พล.อ.บุญสร้าง เนียมประดิษฐ์ ผบ.สส.และสมาชิกคมช. พล.ร.อ. สถิรพันธ์ เกยานนท์ ผบ.ทร.และสมาชิกคมช. นายไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม รองนายกฯ และรมว.พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ร่วมงาน


 


ทั้งนี้หนังสือพิมพ์มติชนรายงานว่า ระหว่างที่ผู้ร่วมงานทั้งหมด ทั้ง ผบ.เหล่าทัพ พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ นายกฯ ร่วมรับประทานอาหารค่ำ บนโต๊ะสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดย พล.อ.เปรมนั่งหัวโต๊ะ มี พล.อ.สุรยุทธ์ นั่งทางขวา พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน ผบ.ทบ.และประธาน คมช.นั่งทางซ้าย พล.อ.เปรมยังได้สอบถามสถานการณ์กับ พล.อ.สนธิ และรักษาราชการแทน ผบ.ตร.ด้วยความสนใจ


 


โดย พล.อ.สนธิได้ยืนยันกับ พล.อ.เปรมว่า เจ้าหน้าที่ได้ดำเนินการตามแผนพิทักษ์ 1 ซึ่งในส่วนของทหารจะปฏิบัติหน้าที่เป็นผู้ช่วยตำรวจ หากมีการร้องขอมา และขณะนี้เจ้าหน้าที่ยังสามารถดูแลและรับมือได้อยู่


 


โดยช่วงหนึ่งของการปาฐกาถา "จะเป็นคนดีได้อย่างไร" พล.อ.เปรม กล่าวว่าต้องขอบคุณเสรีพิศุทธ์ ที่เชิญผมมาพูดในคืนนี้ ทั้งนี้มูลนิธิ "เราจะเป็นคนดี" คุณเสรีพิศุทธ์ได้ริเริ่มมา 2-3 ปีแล้ว คุณเสรีพิศุทธ์เป็นตำรวจ คิดว่าตำรวจยุคนี้โชคดีที่มี คุณเสรีพิศุทธ์ เป็นผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ซึ่ง คุณเสรีพิศุทธ์เป็นตำรวจที่ดีคนหนึ่งที่ตนรู้จัก ตั้งแต่มีเหตุการณ์ที่ไม่ค่อยสงบต่อชาติบ้านเมืองมาเป็นเวลาหลายเดือนแล้วตำรวจเหน็ดเหนื่อยมาก และทำหน้าที่อย่างที่มีคุณธรรม ขอแสดงความยินดี และชมเชย ตั้งแต่คุณเสรีพิศุทธ์ ไปจนถึงตำรวจที่ทำความดีให้กับชาติบ้านเมือง ทั้งที่เหน็ดเหนื่อยมากและถูกตำหนิมาก


 


พล.อ.เปรม กล่าวว่า มูลนิธิมีวัตถุประสงค์ต้องการให้เยาวชนเข้าใจว่าคนดีคืออะไร และจะได้เติบโตมาเป็นคนดีตามที่มูลนิธิมีความปรารถนา เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ยากมากๆ และเข้าใจก็ยาก ทำก็ยาก แต่ตนมั่นใจว่าไม่ยากเหนื่อบ่ากว่าแรงที่เราจะทำความดีได้ คนเราอยากทำความดี แต่มีหลายตัวเป็นตัวแปร บางคนทำได้บ้างไม่ได้บ้าง คนเราเพียงแต่คิดว่าจะทำความดี ก็นับว่าเป็นการเริ่มเป็นคนดีแล้ว ดังนั้นอยากให้ทุกคน โดยเฉพาะเด็กเยาวชน คิดแต่ทำความดี ถ้าเราเริ่มคิดว่าเราทำความดี ก็เริ่มต้นเป็นคนดี ความดีคืออะไร ตอบยากว่าความดีคืออะไร ความดีคือนามอธรรม จับต้องไม่ได้ แต่สัมผัสได้ด้วยใจ มโนธรรม ถ้าเราจะนิยามความดีพอจะนิยามให้เข้าใจได้ดังต่อไปนี้ว่า ความดี คือสิ่งที่เกิดขึ้นแล้วเป็นประโยชน์กับตนเอง ต่อคนอื่น ต่อสิ่งแวดล้อมตัวเรา ทั้งสัตว์ ทั้งคน และสิ่งมีชีวิต พอจะนิยามได้ แต่ก็ยังเข้าใจยากอยู่ดี


 


ตนไปเปิดพจนานุกรมบัณทิตฑสฐานให้คำนิยามไว้ว่า คนดี คนที่มีคุณงามความดี มีคุณธรรม ฟังดูแล้วก็ง่ายๆ แต่เข้าใจยาก มีคนที่เขารู้มากๆ ในเรื่องนี้ คือพวกราชบัณฑิตต่างๆ นิยามคนดีว่า คนดีคือคนที่มีคุณ งามความดี มีคุณธรรม เป็นที่ต้องการ เป็นที่น่าปรารถนา เป็นที่น่าพอใจของคน นอกจากนี้ความเป็นคนดีอยู่ในคุณสมบัติของตัวคน การที่จะบอกว่าใครเป็นคนดี จะต้องพิจารณาจากพฤติกรรม หรือ การกระทำของบุคคลผู้นั้นแสดงออกมา การที่จะบอกว่าใครเป็นคนดี คนภายนอกจะเป็นผู้บอก คนภายในจะบอกคนภายใน คนภายนอกก็บอกยากว่าใครเป็นคนดี


 


แต่ถ้าเราพูดถึงใครสักคนหนึ่ง สมมติว่าพูดถึงนายกรัฐมนตรีที่นั่งอยู่ที่ นายกรัฐมนตรีเป็นคนดี เราก็พอจะเข้าใจว่าทำไมถึงยกย่องนายกรัฐมนตรีเป็นคนดี พอเข้าใจว่าใครเป็นคนดี เราจะสัมผัสได้ว่าคนที่เราพูดถึงมีอะไรในตัวท่าน คนภายนอกบอกได้


 


พล.อ.เปรม กล่าวอีกว่า คนดีก็คือคนที่ทำความดี หรือพูดว่า ความดีคือที่มาของคนดี คนดีจะเกิดขึ้นได้อย่างไร นี้เป็นความเห็นส่วนตัวของบผม ผมคิดว่าคนดีที่จะทำความดีเกิดขึ้นด้วยที่มาหลายโอกาสด้วยกัน เช่น กรรมพันธุ์ สืบทอดบุตรหลายคนตัวเอง พ่อแม่ที่อบรมสั่งสอนลูกก็เป็นบ่อเกิดแห่งความดี ครอบครัวก็เป็นสิ่งที่จะบอกความดีในครอบครัว เพื่อน โรงเรียน หมายถึงการศึกษาในโรงเรียน ก็เป็นสิ่งที่บ่มเพราะในเป็นคนดี สิ่งแวดล้อมต่างๆ เป็นบ่อเกิดของความดี ความทะนง อันนี้จะสำคัญ ความทะนงในเกียรติของตัวเองเราจะไม่ทำความชั่ว ทำความดี นั้นก็คือบ่อเกิดความดี ปัญญาที่เราเรียนรู้ว่าอะไรผิดถูกำ เราสามารถแยกแยะกับสิ่งหนึ่งได้ คือบ่อเกิดของความดี


 


พล.อ.เปรม กล่าวต่อไปว่า ผมได้พูดถึงคนดีและความดีแล้ว ตอนนี้จะชี้ให้เห็นความแตกต่างคนดี และคนดีและความไม่ดีมีทีมาอย่างไร คนไม่ดีมาจากถือตนว่ามีสิทธิทำอะไรก็ได้ สิทธิมนุษยชน โดยไม่เคารพต่อกฎหมายแบบสิทธิ การขาดความสำนึกก็เป็นบ่อเกิดของความไม่ดี ขาดคุณธรรมก็ก่อให้เกิดความไมดี มีกิเลส ใครมีกิเลสมีโลภะไม่รู้จักเพียงพอ ดื้ดรั้น ฉลาดแกมโกง ฉ้อฉล หน้าด้านหลงผิด ไม่สนใจประโยชน์ส่วนร่วม สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งไม่ดี


 


พล.อ.เปรม แยกแยกคนดีออกเป็น 4 ประเภท คือ เป็นคนดีของครอบครัว ของสังคม ของชาติ และของโลก


 


คนดีของครอบครัวคือคนที่ยึดหลักศาสนา มีคุณธรรม มีจริยธรรม ดีด้วยกาย คือประพฤติดี มีกิริยา มารยาทดี ขยัน อดทน มีวินัย มีความกตัญญู ดีด้วยวาจา คือมีสัจจะ พูดจริงและรักษาคำพูด ดีด้วยใจคือคิดดี มีเหตุผล คิดสิ่งที่มีประโยชน์ และซื่อสัตย์ สุจริต เสียสละ  คิดสิ่งที่เป็นประโยชน์ จงรักภักดี เข้าใจคำว่า "เกิดมาต้องตอบแทนบุญคุณแผ่นดิน"


 


ดีของสังคม คือ ทำให้คนรอบข้างเป็นคนดี หมายถึงเพื่อนร่วมงานเรา เช่น เราเป็นคนซื่อสัตย์สุจริต เราต้องการให้ทุกคนมีความซื่อสัตย์ สุจริต ดังนั้นเราต้องทำความซื่อสัจย์ สุจริต ให้คนรอบข้างเราเป็นคนซื่อสัตย์ สุจริตด้วย


 


คนดีของโลก คือต้องมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี ไม่ฟุ้งเฟ้อ ไม่บูชาเงิน ไม่งมงาย ยึดมั่นในความเป็นธรรม จริยธรรม ไม่เห็นแก่ญาติพี่น้อง เป็นคนมีมาตรฐานเดียว


 


ส่วนคนดีของชาติ คือคนที่รัก "ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์" คำขวัญของสนธิ (พล.อ.สนธิ บุณยรัตกลิน ผบ.ทบ. และ ประธาน คมช.) มีคำว่า "ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ และประชาชน" ซึ่งไม่ผิดและไม่เกินด้วย แต่ที่จริงคำว่า "ชาติ" ก็คือ "ประเทศที่เราอาศัยอยู่" และ "ประชาชน" นั่นเอง


 


ผมชอบพูดถึงเรื่องคุณของแผ่นดิน เพราะผมเห็นว่าคนที่ไม่รู้จักตอบแทนบุญคุณแผ่นดิน เป็นคนที่ทรยศต่อชาติ ผมอาจจะใช้คำที่ค่อนข้างที่รุนแรงและฟังดูไม่ค่อยดี ผมไปเปิดพจนานุกรมดู คำว่า "ทรยศ" พจนานุกรมเขียนว่า "คิดร้ายต่อผู้มีอุปการะคุณ" ผู้มีอุปการะคุณที่เราได้รับอุปการะนี้ ถ้าใครคิดร้ายต่อผู้มีอุปการะคุณต้องถือว่าทรยศ ชาติคือผู้มีอุปกราระคุณต่อเรา ยิ่งใหญ่ที่สุด ศาสนา พระมหากษัตริย์ก็เช่นเดียวกัน ถ้าทรยศต่อชาติ เท่ากับทรยศต่อสิ่งศักดิ์สิทธิทั้งสามที่เราพูดถึง


 


พล.อ.เปรม กล่าวว่า การสละชีพเพื่อชาติเรายึดถือมานานแล้ว คนดีของชาติต้องเป็นคนดีที่ประชาชนศรัทธา และพึ่งได้ เมื่อบ้านเมืองวิกฤติอย่างเดี๋ยวนี้เราจะเห็นว่า หรือแยกแยะได้ว่าใครดีไม่ดี องค์ไหนดีไม่ดี จะเห็นชัดเจนในขณะนี้ คนดีเงินก็ซื้อไม่ได้ คนดีจะต้องไม่ขายตัวด้วยเงิน ท่านทั้งหลายที่อยู่ในนี้เป็นเด็กเล็กคงจะได้ยินพระบรมราชโววาทตั้งแต่ปี 32 จนถึงขณะนี้ 18 ปีแล้ว ในชาติบ้านเมืองมีคนดี และคนไม่ดี จะไม่สามารถทำให้ทุกคนเป็นคนดีได้ทั้งหมด แต่สิ่งที่เราต้องทำคือทำให้คนดีปกครองบ้านเมือง และกีดกันไม่ให้คนไม่ดีมายุ่งกับบ้านเมือง ซึ่งขณะนี้กำลังทำอยู่


 


"ผมภูมิใจมากที่เราได้รับใส่เกล้าใส่กระหม่อมในพระราชดำรัสของในหลวงมาปฏิบัติทุกวันนี้ พวกเราคนไทยทุกคนมีหน้าที่ดูแลชาติบ้านเมืองแตกต่างกันไป แต่สิ่งที่จะต้องมีเหมือนกันคือต้องเป็นคนดีครบทั้งสี่ประการ


 


ผมขอพูดถึงเรื่องคนไม่ดี อันนี้เป็นส่วนตัวของผม ผมจำเป็นจะต้องเพราะจะได้เปรียบเทียบว่าคนดีไม่ดีแตกต่างกันอย่างไร คนไม่ดีแยกได้เป็น สามประการ คนไม่ดีที่พอให้อภัยกันได้ เช่น คนดื่มสุรา พูดจาเพ้อเจ้อ เกียจคร้าน สุรุ่ยสุร่าย คนไม่ดีที่ต้องไม่ให้อภัย คือพวกขโมย ฉกชิงวิ่งราว อาชญากร ฉลากแกมโกง คำว่า ฉลาดแกมโกงอยากให้สนใจ เพราะเป็นคำที่มีความหมายลึกซึ้ง คนฉลาดจะโกงได้เยอะ บูชาเงิน ใช้เงินเพื่อตัวเอง และ พวกพ้อง คนไม่ดีเหล่านี้จะต้องไม่ให้อภัย ส่วนคนที่สามจะต้องดำเนินการเฉียบขาด คือคนที่ค้ายาเสพติด โกง คนอื่น โกงรัฐ ภาคการเงิน พวกฉ้อราษฏร์บังหลวง พวกทรยศต่อชาติ ศาสน์ กษัตริย์ และ ประชาชน นอกจากไม่ให้อภัยแล้วจะต้องดำเนินการให้เฉียบขาดตามกฎหมาย"


 


พล.อ.เปรม กล่าวว่า ตอนนี้ใครเชื่อเรื่องกรรมคงเห็นแล้วว่า กรรมมีจริงๆ กรรมทันตาเห็น เมื่อเราทราบเรื่องคนไม่ดี ว่ามีลักษณะอย่างไรบ้าง พวกเราที่เป็นคนดีจะต้องป้องกันปราบปราม ประณามไม่เคารพนับถือ ไม่กราบไหว ไม่เกรงกลัว ไม่ครบค้าสมาคมอันนี้เป็นสิ่งสำคัญ ถ้าเรายังเคารพนับถือคนไม่ดีอยู่ เป็นอันตรายต่อชาติบ้านเมืองเป็นอันตรายต่อสังคม เป็นอันตรายต่อตัวเราเองด้วย ดังนั้นขอร้องว่า ขอให้เราเคารพนับถือแต่คนดี ไม่ว่าจะเป็นสามล้อ ขอทาน คนไม่ดีที่ร่ำรวยผมคิดว่าเป็นคนที่ไม่สมควรแก่การเคารพนับถือ ไม่ควรคบค้าสมาคมด้วย ไม่สมควรที่จะเข้าไปแสวงหาผลประโยชน์กับคนเหล่านี้ ถ้าเราไมทำความดี การทำความดีเป็นเรื่องยาก และถ้าเราไม่ทำความดี ความชั่วเป็นเรื่องง่ายๆ จะเข้ามาแทนที่ ฉะนั้นโปรดทำความดี แม้ว่าจะทำยาก ความชั่วจะได้ไม่เข้ามา


 


พล.อ.เปรม กล่าวว่า คุณเสรีพิศุทธ์ ขอให้ผมมาพูดว่าเป็นคนดีได้อย่างไร ผมจะพูดตามที่คุณเสรีให้มาพูด เป็นคนดีได้อย่างไร อย่างที่เรียนแล้วว่ายากมาก แต่ก็ทุกคนเป็นได้ จะต้องมีสิ่งต่อไปนี้ถึงจะเป็นคนดีได้ มีความสำนึก มีความต้องการที่จะเป็น ความสำนึกเกิดจากการอบรมสั่งสอนของคนที่เราเคารพนับถือ เมื่อเรามีความสำนึกเราก็จะทำความดีเพื่อตนเอง เพื่อวงสกุล เพื่อชาติบ้านเมืองของเรา ถ้าเราเพียงแต่คิดเป็นคนดี ก็คือคนดีแล้ว เพราะเรามีความสำนึกเป็นคนดี ทำไมถึงเราต้องการเป็นคนดี ถามตัวเอง พอจะมีคำตอบได้ว่า เพื่อประโยชน์ เพื่อความสำเร็จ การงาน ถามว่าทำไมคุณเสรีอยากเป็นตำรวจ คุณเสรีก็จะตอบว่า เมื่อเป็นอาชีพแล้ว ก็เพื่อความสงบเรียบร้อยของสังคมเพื่อดำรงความยุติธรรม เป็นคำตอบที่ตำรวจทุกคนน่าจะตอบตรงกันในข้อนี้


 


"มีคนบอกว่ากฎหมายบอกว่าห้ามทำโน้นทำนี้มีแต่ห้ามทั้งนั้น แต่ว่ามูลนิธิคุณเสรีพิศุทธ์ไม่ห้ามแต่ปลูกฝังให้ทำความดี เป็นประโยชน์มากกว่าที่กฎหมายห้าม ต่อไปคิดว่าคนดีได้อย่างไร คือมีความละอายที่จะไม่เป็นคนไม่ดี ทั้งนี้หากเป็นคนดีจะต้องละอายเป็นคนไม่ดี พุทธเจ้าสั่งสอนให้ละอายต่อบาปชั้นใดชั้นนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทำทุกอย่างไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง นึกถึงแต่คนไทย นึกถึงความยากลำบาก นึกถึงว่าจะเข้าไปแก้ไขต่าง ๆ เพื่อให้ประชาชนมีความสุข ผมเฝ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมาหลายสิบปี ผมไม่เคยเห็นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวตบยุง พูดง่ายเวลายุงไต่แขน ท่านทรงเป่า นี่คือจิตใจที่สะอาดบริสุทธิ์ และเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว คือคำสั่งสอนให้ทุกคนเป็นคนดี เป็นกุญแจสำคัญที่พวกเราจะต้องนึกถึง เวลาไม่พอเมื่อไหร่ก็เป็นคนไม่ดี แต่รู้จักพอในสิ่งต่าง ๆ เราก็จะเป็นคนดี"


 


พล.อ.เปรม กล่าวต่อว่า ข้อสุดท้าย คือ เป็นคนดีได้อย่างไร ตนคิดว่าพวกเราจะต้องเข้าใจคำสองคำ คือความเป็นไทยหนึ่งคำ และความเป็นธรรมอีกหนึ่งคำ ถ้าคนไทยมีความสำนึก อยู่ในหัวใจว่า เราเป็นคนไทย เราก็จะทำทุกอย่างเพื่อให้สังคมของเรา ตราบใดที่มีความเป็นธรรมอยู่ในประเทศของเราเมื่อนั้นเราจะเป็นคนดี เราจะไม่มีการก่อการร้ายเหมือนที่ภาคใต้ การก่อการร้ายภาคใต้มีสาเหตุคือเราไม่ได้รับความเป็นธรรม


 


พล.อ.เปรม กล่าวอีกว่า การทำความดีเป็นการกระทำที่ยากมาก ยากจริง ๆ ต้องใช้ความเข้มแข็งต้องสละกิเลส ต้องไม่มีโลภะ แต่เชื่อตนอย่างหนึ่งครับว่า การรักษาความดีให้ยืนยงชั่วชีวิตของเรายากกว่าการทำความดี การทำความดีก็ทำได้ 3-10 ปี เสร็จความไม่ดีก็มาแทนที่ ฉะนั้นมูลนิธิของคุณเสรีพิศุทธ์ จะต้องเน้นในเรื่องนี้ว่า การทำความดียาก แต่การรักษาความดีไว้ยากกว่าเยอะ เพื่อให้ทุกคนได้เห็นว่า เราควรจะมีหลักยึดเพื่อกำลังใจในการทำความดี และความดีที่มั่นคงยั่งยืน


 


สิ่งที่เราจะต้องอยู่ในใจของเราคือว่า ต้องตามรอยพระยุคลบาทของในหลวงเท่าที่เราจะทำได้ น้อมนำพระบรมราชโววาท ที่มีเป็นร้อยๆ ท่องให้ขึ้นใจให้เข้าใจ และทำตามทุกวันทุกคืน ผมว่าเราจะทำความดีได้ ท่องให้เข้าใน ในยามสงบ วิกฤติ เศร้าดีใจ เสียใจ ต่อหน้าและลับหลัง จะทำให้เป็นคนดี พล.อ.เปรมกล่าว

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไท ได้ทุกช่องทาง Facebook, X/Twitter, Instagram, YouTube, TikTok หรือสั่งซื้อสินค้าประชาไท ได้ที่ https://shop.prachataistore.net