ภายหลังที่ไทยได้พ่ายแพ้ต่อคาซัคสถานในการช่วงชิงตำแหน่งสมาชิกคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติประเภทสมาชิกไม่ถาวรไปเมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา ได้มีการสอบถามค้นหาข้อมูลกันอย่างกว้างขวาง ทั้งทางอินเตอร์เน็ตหรือการสอบถามด้วยวาจา ผู้รู้ต่างๆก็ออกมาวิพากษ์วิจารณ์ผ่านสื่อทั้งหลาย ทำให้คนไทยเรามีรู้จักคาซัคสถานมากขึ้นกว่าที่เคยรู้ว่ามีนักมวยสมัครเล่นที่ติดอันดับโลกและมีทีมวอลเลย์บอลอยู่ในระดับแนวหน้า ผมจึงขอนำข้อมูลเกี่ยวกับคาซัคสถานมาเสนอเผื่อจะเป็นประโยชน์บ้างไม่มากก็น้อย

คาซัคสถานนั้นมีชื่ออย่างเป็นทางการคือ สาธารณรัฐคาซัคสถาน (Republic of Kazakhstan) มีที่ตั้งอยู่ในเขตเอเชียกลาง ทางตอนกลางของที่ราบยูเรเซีย ระหว่างรัสเชียและอุซเบกิสถาน โดยทิศตะวันออกติดจีน ทิศตะวันตกติดทะเลสาบแคสเปียน ทิศตะวันออกเฉียงเหนือติดสาธารณรัฐคีร์กีซ ทิศตะวันตกเฉียงใต้ติดกับเติร์กเมนิสถาน โดยไม่มีทางออกทะเล(landlocked) ซึ่งเราสามารถนึกภาพได้คร่าวๆคืออยู่ใกล้กับเทือกเขาอัลไตที่คนไทยบางคนยังเชื่อว่าบรรพบุรุษของเรามาจากที่นั่น มีพื้นที่   2,717,300 ตาราง กิโลเมตร (ประมาณ 5 เท่าของไทย) ประชากร   17.7 ล้านคน เมืองหลวงคือกรุงอัสตานา (Astana)

ภูมิอากาศเป็นแบบทะเลทรายแบบภาคพื้นทวีป ฤดูหนาวหนาวจัดประมาณ -18 ถึง -40 องศาเซลเซียสฤดูร้อนร้อนจัดและแห้ง ประมาณ 20-35 อาศาเซลเซียส มีภาษาคาซัคเป็นภาษาประจำชาติ มีคนใช้ประมาณ 64 % แต่มีผู้ใช้ภาษารัสเซียในการสื่อสารระหว่างเชื้อชาติต่าง ๆ มีคนใช้กว่า 95 % ประชาชนนับถือศาสนาอิสลาม 70.2% (ส่วนใหญ่นับถือนิกายสุหนี่) ,คริสต์นิกายออร์โธดอกซ์ 26.2%,    อเทวนิยม 2.8% อื่นๆ 0.7%

คาซัคสถานมีระบบการเมืองแบบกึ่งประธานาธิบดีและกึ่งรัฐสภาเฉกเช่นประเทศทั้งหลายที่แยกตัวจากอดีตสหภาพโซเวียตโดยมีประธานาธิบดีที่มาจากการเลือกตั้งโดยตรงจากประชาชนเป็นประมุขที่มีอำนาจมากโดยเป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุด และสามารถยับยั้ง(veto)กฎหมายที่ผ่านรัฐสภามาแล้วได้ อยู่ในวาระละ 7 ปี โดยมีนายกรัฐมนตรีทำหน้าที่เป็นหัวหน้ารัฐบาล มีรองนายกรัฐมนตรี 2 คน และรัฐมนตรี 13 คน ซึ่งประธานาธิบดี Nazarbayev นั้นเป็นอดีตเลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์แห่งคาซัคสถานตั้งแต่ยุคสหภาพโซเวียตและได้รับเลือกดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีคนแรกของคาซัคสถานตั้งแต่ปี 2534 จนถึงปัจจุบัน(เพราะมีการแก้ไขรัฐธรรมนูญไม่ให้มีการจำกัดวาระการดำรงตำแหน่ง)

นับตั้งแต่แยกตัวจากสหภาพโซเวียต คาซัคสถานได้ดำเนินนโยบายต่างประเทศที่เอื้ออำนวยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและความมั่นคงของคาซัคสถานด้วยนโยบายที่มุ่งเน้นความเป็นกลางทางการเมืองในเวทีระหว่างประเทศ และเข้าร่วมกิจกรรมขององค์การระหว่างประเทศอย่างแข็งขัน ส่งเสริมนโยบายต่างประเทศรอบด้าน (Multi-Vectored Foreign Policy) โดยให้ความสำคัญกับรัสเซีย จีน สหรัฐฯ และสหภาพยุโรปเป็นหลัก รวมทั้งประเทศอื่น ๆ ในเอเชียและประเทศในตะวันออกกลางด้วยการขยายความสัมพันธ์มายังประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเข้าเป็นสมาชิก Asia Cooperation Dialogue (ACD) Asia – Europe Meeting (ASEM) และความสนใจสมัครเข้าเป็นสมาชิก ASEAN Regional Forum (ARF)

คาซัคสถานได้รับการรับรองเข้าเป็นสมาชิก World Trade Organization (WTO) อย่างเป็นทางการเมื่อเดือนธันวาคม 2558 ส่วนองค์กรอื่นๆ ที่คาซัคสถานเป็นสมาชิก ได้แก่ Shanghai Cooperation Organization (SCO), Commonwealth of Independent States (CIS), Organization for Security and Cooperation in Europe (OSCE) และ Organisation of Islamic Cooperation (OIC) นอกจากนี้ คาซัคสถานเป็นผู้ก่อตั้งการประชุมระหว่างประเทศอย่าง Conference on Interaction and Confidence Building Measures in Asia (CICA) ซึ่งประธานาธิบดี Nazarbayev เสนอต่อที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ ครั้งที่ 47 เมื่อวันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2535 ซึ่งปัจจุบันนี้ถึงแม้ว่าจีนจะดำรงตำแหน่งประธาน CICA (ต่อจากคาซัคสถานและตุรกี) ระหว่าง 2557 - 2560 แต่สำนักเลขาธิการ CICA ก็ยังอยู่ที่กรุงอัสตานา

ประธานาธิบดี Nazarbayev เป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการจัดตั้งองค์การความร่วมมืออิสลามเพื่อความมั่นคงทางอาหาร (Islamic Organisation for Food Security – IOFS) ภายใต้ OIC โดยมีสำนักงานใหญ่ ณ กรุงอัสตานา ซึ่งได้จัดประชุมสมัชชาทั่วไปขององค์การฯ เมื่อวันที่ 26-27 เมษายน 2559 ณ กรุงอัสตานา  นอกจากนี้ เมืองอัลมาตี ยังได้รับเลือกจาก Islamic International Educational, Cultural and Scientific Organization ให้เป็นเมืองหลวงแห่งวัฒนธรรมอิสลาม (Capital of Islamic Culture) แห่งปี 2558

สำหรับบทบาทของคาซัคสถานในองค์กรระหว่างประเทศนั้น คาซัคสถานได้ดำรงตำแหน่งประธาน OSCE ในปี 2553 และประธาน SCO ระหว่าง 2553-2554 ทำหน้าที่เป็นผู้ประสานงานระหว่างประเทศหุ้นส่วนความร่วมมือแห่งเอเชียใน OSCE ในปี 2554 ดำรงตำแหน่งประธาน OIC ในปี 2554-2555 และดำรงตำแหน่งประธานกลุ่มประเทศ CIS ปี 2558 นอกจากนี้ คาซัคสถานได้รับเลือกเป็นเจ้าภาพงาน EXPO 2017

หลายปีที่ผ่านมา คาซัคสถานได้ยกสถานะของตนในเวทีระหว่างประเทศเป็นย่างมาก อาทิ การเป็นเจ้าภาพการเจรจาไกล่เกลี่ยความขัดแย้งในซีเรียเมื่อปี 2558, การจัดตั้งธนาคารเชื้อเพลิงยูเรเนียมพลังงานต่ำของทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (IAEA  Low Enriched Uranium Bank)ในคาซัคสถาน ซึ่งเป็นการเน้นย้ำนโยบายของคาซัคสถานในเรื่องการลดอาวุธนิวเคลียร์, การเป็นเจ้าภาพจัด Retreat for the Landlocked Developing Countries (LLDCs) เมื่อปี 2557 

นอกจากนั้นคาซัคสถานได้ริเริ่มการจัดประชุม The Congress of Leaders of World and Traditional Religions ตั้งแต่ปี 2546 เพื่อเป็นเวทีเสวนาระหว่างกลุ่มศาสนาต่าง ๆ และส่งเสริมขันติธรรมของการอยู่ร่วมกันอีกด้วย

ล่าสุดเมื่อเดือนมีนาคม 2559 ประธานาธิบดี Nazarbayev ได้แถลงนโยบายการต่างประเทศของคาซัคสถานต่อการประชุมประจำปีของคณะผู้แทนทางการทูตต่างประเทศประจำคาซัคสถานว่าหวังผลักดันให้คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ (UNSC) มีบทบาทเพิ่มขึ้นในการระงับข้อพิพาทการพัฒนา Plan of Global Strategic Initiative และการลดอาวุธ โดยคาซัคสถานสนับสนุนการปฏิบัติการเชิงรุกในการต่อต้านการสะสมอาวุธ และวางนโยบายให้ศตวรรษที่ 21 เป็นศตวรรษแห่งการลดอาวุธนิวเคลียร์ของมวลมนุษยชาติ และขอรับการสนับสนุนจากทุกประเทศต่อการลงสมัครรับเลือกเป็นสมาชิกไม่ถาวร UNSC วาระปีค.ศ. 2017-2018 ซึ่งในที่สุดคาซัคสถานก็ได้รับการรับเลือกเข้าเป็นสมาชิกฯดังเป็นทราบกันแล้วนั้น

ฉะนั้น จึงจะเห็นได้ว่าการที่คาซัคสถานได้รับเลือกฯ ทั้งๆที่ในสายตาขององค์กรด้านสิทธิมนุษยชนทั้งหลายต่างมองว่าคาซัคสถานนั้นก็มีปัญหาที่เลวร้ายไม่ยิ่งไปกว่าไทยสักเท่าใด แต่การที่เขาได้รับเลือกเป็นเพราะผลงานด้านยุทธศาสตร์การเมืองระหว่างประเทศที่สั่งสมมาโดยตลอดนั่นเอง

0000

หมายเหตุ

1) ขอขอบคุณข้อมูลทั่วไปบางส่วนจากสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงอัสตานา และกองเอเชีย  ใต้และเอเชียกลาง กระทรวงการต่างประเทศ
               
2) ปรับปรุงเพิ่มเติมจากกการเผยแพร่ครั้งแรกใน กรุงเทพธุรกิจ ฉบับประจำวันพุธที่ 6 กรกฎาคม 2559