เป็นที่ชัดเจนแล้วว่า การทำประชามติร่างรัฐธรรมนูญ จะทำประชามติพร้อมกัน 2 ฉบับ นั่นคือฉบับของคณะกรรมการยกร่างรัฐธรรมนูญ และฉบับแก้ไขเพิ่มเติมโดยสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ที่มาในรูป “คำถาม”

ที่ประชุมสภานิติบัญญัติแห่งชาติเมื่อวันพฤหัสบดี ได้ผ่านร่างแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญชั่วคราว 2557 ซึงมีประเด็นสำคัญน่าจับตาคือ มาตราสี่ วรรคเจ็ด

“การจัดให้มีการออกเสียงประชามติ ให้ออกเสียงประชามติว่าจะให้ความเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญนั้นทั้งฉบับ โดยต้องกระทำในวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร ในการนี้ สภานิติบัญญัติแห่งชาติจะมีมติเสนอประเด็นอื่นใดไม่เกินหนึ่งประเด็นที่สมควรให้คณะกรรมการจัดการเลือกตั้งจัดให้มีการออกเสียงประชามติเพิ่มเติมว่าจะให้ความเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบไปในคราวเดียวกันด้วยก็ได้ แต่ทั้งนี้ต้องเสนอภายใน 10 วันนับแต่วันถัดจากวันที่ได้รับแจ้งคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ เพื่อประโยชน์แห่งการนี้ ให้สภานิติบัญญัติแห่งชาติรับฟังความคิดเห็นของสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศประกอบการพิจารณาด้วย”

เมื่ออ่านประกอบมาตราสี่ วรรคสิบสอง

“ให้นำมาตรา 39 มาใช้บังคับแก่การปฏิบัติหน้าที่ของคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญด้วยโดยอนุโลม และในกรณีที่สภานิติบัญญัติแห่งชาติเสนอประเด็นเพิ่มเติมให้นำมาตรา 37/1 มาใช้บังคับโดยอนุโลม แต่ให้ถือคะแนนเสียงข้างมากระหว่างเสียงเห็นชอบกับไม่เห็นชอบเป็นเกณฑ์ และไม่ต้องให้คณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบ”

มาตรา 37/1 มาจากการแก้ไขครั้งที่แล้ว ที่ให้สภาปฏิรูปแห่งชาติหรือสภานิติบัญญัติแห่งชาติเสนอประเด็นออกเสียงประชามติเพิ่มเติมได้ (โดยครั้งนั้นต้องให้คณะรัฐมนตรีเห็นชอบก่อน) ถ้าผลการออกเสียงประชามติเห็นชอบกับประเด็นดังกล่าว แต่ไม่สอดคล้องกับร่างรัฐธรรมนูญ ก็บังคับให้คณะกรรมาธิการยกร่างฯ ต้องแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญให้สอดคล้องกับประเด็นที่ผ่านประชามติ แล้วส่งศาลรัฐธรรมนูญตรวจ ก่อนนำขึ้นทูลเกล้าฯ

"ในกรณีที่คณะรัฐมนตรีเห็นชอบให้มีการออกเสียงประชามติในประเด็นเพิ่มเติมตามมาตรา 37 วรรคสี่ และเสียงข้างมากของผู้ออกเสียงประชามติเห็นชอบด้วยกับประเด็นดังกล่าว และมีผลให้บทบัญญัติของร่างรัฐธรรมนูญไม่สอดคล้องกับผลการออกเสียงประชามติ ให้คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญดำเนินการแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญในส่วนที่เกี่ยวข้องให้สอดคล้องกับผลการออกเสียงประชามติให้แล้วเสร็จภายในสามสิบวัน นับแต่วันประกาศผลการออกเสียงประชามติ แล้วส่งร่างรัฐธรรมนูญดังกล่าวให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาว่าเป็นการชอบด้วยกับผลการออกเสียงประชามติแล้วหรือไม่ ซึ่งศาลรัฐธรรมนูญต้องพิจารณาให้แล้วเสร็จภายในสามสิบวัน นับแต่วันที่ได้รับร่างรัฐธรรมนูญ หากศาลรัฐธรรมนูญเห็นว่าได้มีการแก้ไขให้สอดคล้องกับผลการออกเสียงประชามติแล้วหรือในกรณีที่ศาลรัฐธรรมนูญเห็นว่าบทบัญญัติใดยังไม่สอดคล้องกับผลการออกเสียงประชามติและได้ส่งร่างรัฐธรรมนูญคืนให้แก่คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ และคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญได้ดำเนินการแก้ไขตามที่ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยแล้ว ซึ่งต้องทำให้แล้วเสร็จภายในสิบห้าวันนับแต่วันที่ศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัย ให้นายกรัฐมนตรีนำร่างรัฐธรรมนูญขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายต่อไป ตามมาตรา 37 วรรคเจ็ด โดยให้นับแต่วันที่นายกรัฐมนตรีได้รับร่างรัฐธรรมนูญที่แก้ไขเพิ่มเติมสมบูรณ์แล้ว"

นี่แปลว่าอะไร หากนำมาเปรียบเทียบกับประเด็นที่โต้แย้งกันขณะนี้ ที่ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา เรียกร้องให้ กรธ.เพิ่มบทเฉพาะกาล มีวุฒิสมาชิกจากการสรรหา 200 คนเป็นเวลา 5 ปี (โดยไม่ห้าม คสช.) แต่ กรธ.ยังสงวนท่าทีไม่ตอบรับ

สมมติ กรธ.ชุดมีชัย ฤชุพันธ์ ยืนกรานไม่เพิ่มบทเฉพาะกาล ส.ว.สรรหา หลังส่งร่างรัฐธรรมนูญให้คณะรัฐมนตรีและสภานิติบัญญัติแห่งชาติในวันที่ 29 มีนาคม ภายใน 10 วันหลังจากนั้น สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (โดยฟังความเห็นประกอบจากสภาขับเคลื่อนการปฏิรูป) ก็สามารถเสนอประเด็นออกเสียงประชามติควบคู่ไปกับร่างรัฐธรรมนูญ “เห็นควรให้มีวุฒิสภาจากการสรรหา 200 คนในบทเฉพาะกาลเป็นเวลา 5 ปีหรือไม่”

หากร่างรัฐธรรมนูญผานประชามติ หากประเด็นของสภานิติบัญญัติแห่งชาติผ่านประชามติ พร้อมๆ กัน ก็จะมีผลบังคับให้ กรธ.ชุดมีชัยต้องเพิ่มบทเฉพาะกาลให้มี ส.ว.สรรหา 200 คน 5 ปี แล้วส่งศาลรัฐธรรมนูญตรวจความเรียบร้อย (ห้ามบิดพลิ้ว ห้ามหมกเม็ด ฯลฯ) ก่อนนำขึ้นทูลเกล้าฯ

นี่จะเป็นประชามติที่ประหลาดพิลึกไม่มีใครเคยพบเห็นมาก่อน เพราะเท่ากับประชาชนต้องลงประชามติรับ (ไม่รับ) ร่างรัฐธรรมนูญและแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร

ก็ไม่ทราบหรอกนะครับว่า กรธ.ครม.คสช.สนช.สปท.ขัดแย้งอะไรกัน (เห็นแต่หน้า 3 ไทยรัฐพูดถึงทหาร-อำมาตย์) แต่ที่เห็นชัดๆ คือร่างรัฐธรรมนูญมีชัยต่างจากร่างบวรศักดิ์ เพราะมุ่งให้อำนาจศาลรัฐธรรมนูญ องค์กรอิสระ ขณะที่ร่างบวรศักดิ์มี คปป.ซึ่งให้ที่นั่ง ผบ.เหล่าทัพ มีวุฒิสภาจากสรรหาซึ่งให้โควตาอดีต ผบ.เหลาทัพ

แต่สมมติ กรธ.ยืนยันร่างเดิม ไม่มี ส.ว.สรรหา แล้ว สนช.เติมประเด็น สว.สรรหา 5 ปี ประชามติครั้งนี้ก็จะเป็นประชามติ 3 แพร่ง หรือ 3 เส้า หนึ่งคือกลุ่มคนที่ “ไม่รับ” สองคือกลุ่มคนที่ “รับ” แต่ไม่ต้องการ สว.สรรหา สามคือกลุ่มคนที่ต้องการ สว.สรรหา ซึ่งต้องผลักทั้งสองประเด็น ให้ร่างผ่าน ให้ สว.สรรหาผ่าน เพราะถ้าร่างตกก็ตายคู่เป็นแฝดอินจัน ดูเหมือนจะมั่นใจในความเข้มแข็งเหลือเกิน

อ้อ ทั้งนี้หากไม่เป็นไปตามสมมติ หาก กรธ.ยอมให้มีบทเฉพาะกาล สว.สรรหา สนช.ก็สามารถเสนอประเด็นเพิ่มอยู่ดี (สมมติเช่น ให้ สว.สรรหาร่วมเลือกนายกฯ ไปเลยมั้ย)