ประเทศกรุงเทพ

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

 

“โอ้กรุงเทพฯ เมืองฟ้าอมร สมเป็นนครมหาธานี  สวยงามหนักหนายามราตรี
งามเหลือเกินเพลิดเพลินฤดี  ช่างงามเหลือที่จะพรรณนา

เที่ยวดูเล่นแลเห็นอาคาร  เหมือนดังวิมานสถานเทวา  ทั้งยานพาหนะละลานตา
งามแสนงามเหมาะนามสมญา  เหมือนเทพสร้างมาจึงงามวิไล”

ส่วนหนึ่งของบทเพลง กรุงเทพฯ ราตรี ประพันธ์คำร้องโดย แก้ว  อัจฉริยะกุล

เนื้อหาของบทเพลงอันไพเราะเพราะพริ้งนี้ได้กล่าวบรรยายและพรรณนา พร้อมทั้งฉายภาพเสมือนจริงให้ปรากฎชัดเจน  และตอกย้ำสมญานามของ กรุงเทพมหานคร ว่าเป็น นครแห่งเทพสร้าง อันรังสรรค์ไว้ซึ่งความเลิศหรูอลังการ  สวยสดงดงาม  วิจิตรพิสดารตระการตา  โดยสะท้อนความงามอันเลิศเลอผ่านอักขระตัวอักษรที่เชื่อมโยงกับกาลเวลา ไม่ว่ายุคสมัยจะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนไปเช่นไร กรุงเทพฯ ก็ยังคงเป็นนครในเทพนิยาย  เป็นวิมานที่ล่องลอยอยู่ในอากาศ เป็นขอบเขตแห่งสรวงสวรรค์ที่เหล่าทวยเทพได้ดลบันดาลสร้างไว้เฉพาะผู้ที่ได้รับการกลั่นกรองคัดเลือกแล้วว่า  เป็นผู้มีคุณธรรมและจริยธรรมอันดีงาม  รวมทั้งเป็นผู้ที่มีสถานภาพทางสังคมชั้นสูงที่แยกออกมาจากสามัญชนคนทั่วไป  ความงามราวภาพวาดอันเลอค่านี้  เปรียบเสมือนจิตกรผู้เขียนภาพผ่านปลายพู่กันมีความปรารถนาจะร่ายมนต์สะกดให้ กรุงเทพฯ หยุดนิ่งไว้  มิให้เปลี่ยนแปลงไปตามวันเวลา  ตามยุคสมัย  หยุดนิ่งไว้และเป็นอิสระจากกฎเกณฑ์ภายนอกทั้งปวง  ถึงแม้ว่าอาณาเขตโดยรอบหรือสังคมรอบข้างได้ก้าวเดินไปข้างหน้า  เกิดการยกระดับและพัฒนาเปลี่ยนผ่านอย่างเป็นพลวัตไปมากแล้วก็ตามที
 

“ราชดำเนินน่าเดินเพลิดเพลิน  เรียบร้อยพราวพรรณ  สมนามสำคัญเฉิดฉันอำไพ
แสงไฟแสงโคมเล้าโลมฤทัย   ทั้งเมืองวิไลคล้ายยามทิวา

ยอดปราสาทเป็นชั้นเป็นเชิง  เหมือนลอยระเริงเล่นเหลิงนภา  เหมือนดังจะเย้ยดวงดารา
เป็นเพราะจันทร์ผ่องพรรณฉายมา จึงวาววับตายิ่งพาเคลิ้มใจ

ยอดมณฑปช่อฟ้าตระการ   สำเริงสำราญสถานเวียงชัย  เหมือนเมืองสวรรค์ของชาวไทย
ชนทั้งเมืองรุ่งเรืองวิไล  ถ้วนทั่วทุกวัยเลิศจริงหญิงชาย”

 

ส่วนหนึ่งของบทเพลง กรุงเทพฯ ราตรี        ประพันธ์คำร้องโดย แก้ว  อัจฉริยะกุล

บรรดาผู้อาศัยในเมืองแห่งนี้  ได้บังเกิดขึ้นมาอย่างพรั่งพร้อมและสมบูรณ์พูนสุข  ดั่งฟ้าบันดาลดล  ประทานพรและอำนวยชัยให้  ต่างก็ใช้ชีวิตอย่างสำราญรื่นเริงและเสพสุขอยู่ชั่วนิจนิรันดร์  ดั่งล่องลอยไปตามเส้นขอบฟ้าเพื่อชื่นชมความงามของดวงจันทร์และดวงดาราอันมากมาย  ได้รับการขนานนามว่าเป็น  ศูนย์กลางแห่งจักรวาลที่เชื่อมโยงจักรภพทั้งหลายเข้าไว้ด้วยกัน  เป็นจุดยึดเหนี่ยวที่มีแรงหมุนมหาศาลในการดึงดูดดวงดาวนับล้านให้มาโคจรโดยรอบ

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา  สังคมในโลกออนไลน์ได้เกิดการอภิปรายโต้แย้ง เกิดวิวาทะและความคิดเห็นที่หลากหลายเกี่ยวกับเหตุการณ์ความวุ่นวายของบ้านเมือง  จนเกิดวาทกรรมประดิษฐ์แปลกใหม่ขึ้นมาอธิบายให้ความหมาย  จนบางครั้งก็มีลักษณะย้อนแย้งในตัวเอง  แต่ก็มีทัศนคติบางอย่างแฝงอยู่  การถกเถียงในครั้งนี้ได้สร้างความฉงนงงงวยอย่างน่าสงสัยในตรรกะและเหตุผลที่ยกขึ้นมาเพื่อสนับสนุนส่งเสริมหรือโต้แย้งคัดค้าน  จากสภาพสังคมและสภาวะแวดล้อมหลายประการจึงได้ก่อรูปสร้างตัวและหล่อหลอมกลุ่มคนผู้อาศัยในถิ่นนี้  ให้แสดงออกถึงพฤติกรรมที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงระหว่างการกระทำและคำพูด  ซึ่งมีข้อเท็จจริงบางอย่างแอบแฝงอยู่ภายในจิตใต้สำนึกในจุดที่ลึกที่สุดอันประมาณการมิได้

เหตุอันใดชาวเมืองศิวิไลซ์จึงมีมโนทัศน์และความภาคภูมิใจถึงความมีตัวตน  มีเอกลักษณ์โดดเด่นและไม่เหมือนใคร  นั่นเพราะความมีบทบาทนำในแง่ของอำนาจทางการเมือง  การปกครอง  เศรษฐกิจและสังคม  ซึ่งกลุ่มชนชั้นนำเหล่านี้มักจะเป็นผู้ที่มีความปราชญ์เปรื่องเรื่องการศึกษา  มีสถานะทางสังคมชั้นสูง  อยู่ในตำแหน่งหน้าที่การงานระดับแถวหน้า  มีรูปแบบการใช้ชีวิตที่ทันสมัยตามวิถีทางของระบบทุนนิยมสากล  อันประกอบไปด้วยผู้ดีทางชนชั้น  นายทุนผูกขาด  นักวิชาการอนุรักษ์นิยม  ชนชั้นนำรุ่นใหม่  กลุ่มคนผู้อาศัยดั่งเดิม  กลุ่มคนผู้ประสบความสำเร็จที่อพยพโยกย้ายถิ่นฐานมาจากต่างจังหวัดที่ถูกกลืนไปกับระบบ  รวมถึงกลุ่มคนที่ได้รับประโยชน์จากการอยู่ภายใต้ระบบอุปถัมภ์ค้ำจุน  กล่าวโดยรวมมีลักษณะที่เพียบพร้อมไปด้วยชาติวุฒิ  คุณวุฒิ  และวัยวุฒิ  

กลุ่มคนเหล่านี้ คือ ผู้ที่ได้รับอภิสิทธิ์ในการเข้าถึงและตักตวงทรัพยากรส่วนกลางที่เป็นของสาธารณะได้โดยง่าย  ด้วยต้นทุนที่ต่ำที่สุด  การแย่งชิงโอกาสในการจัดสรรทรัพยากรนี้มีจุดประสงค์เพียงเพื่อดูดซับผลประโยชน์ส่วนเกินทางเศรษฐกิจ  พร้อมทั้งถ่ายโอนความมั่งคั่งจากส่วนรวมมาสู่ส่วนตน  และยังสร้างระเบียบกฎเกณฑ์ข้อบังคับที่เอื้อต่อการแสวงหาผลประโยชน์จากโครงสร้างทางสังคมในแบบเก่า  จึงก่อให้เกิดต้นทุนค่าเสียโอกาสทางสังคมที่สูงขึ้น  และกำไรส่วนเกินอันเกิดจากการเบียดบังดอกผลจากส่วนรวม  ทำให้คนกลุ่มนี้หวงแหนและต้องการรักษาไว้ซึ่งสิทธิพิเศษตลอดไป  ทั้งยังไม่ต้องการให้เกิดการเผื่อแผ่แบ่งปันไปสู่คนหมู่มาก 

หรืออาจกล่าวได้ว่า  สิทธิ์แห่งบุคคลย่อมไม่เท่าเทียมกันมาตั้งแต่กำเนิด  สิทธิ์แห่งบุคคลย่อมแตกต่างกันตามลำดับชั้นวรรณะ  สิทธิ์แห่งบุคคลย่อมเป็นไปตามอาภรณ์ที่สวมใส่  ดังนั้นจึงไม่ยินยอมที่จะสละหรือกระจายส่วนแบ่งความเจริญ  ความมั่งคั่ง  ออกไปอย่างเสมอภาคและเท่าเทียมกันสู่คนส่วนใหญ่ผู้ที่เป็นเจ้าของประเทศร่วมกัน

เหตุและผลที่เป็นแนวคิดพื้นฐานและมีความหมายอย่างง่ายที่คนทั่วไปเข้าใจกัน  ไม่สามารถนำมาอรรถาธิบายให้กับคนกลุ่มนี้ได้  ดังนั้นจึงต้องมีการบัญญัติศัพท์และวาทกรรมใหม่ไว้ใช้เฉพาะ  และถึงแม้จะเป็นผู้ที่มีความรอบรู้สูงส่งทางปัญญาและมีศีลธรรมมากเพียงใด  แต่ก็มักมีข้ออ้างที่ยกเว้นไว้เพื่อการประพฤติผิดหลักคุณธรรมและจริยธรรม  ซึ่งข้อยกเว้นเหล่านี้ก็จะเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลาและสถานการณ์แวดล้อม  จากมโนสำนึกอันตื้นเขินและคับแคบนี้ถึงแม้ว่าจะมีระดับขีดความสามารถทางปัญญามากเพียงใด  แต่ก็ยอมตกอยู่ใต้อาณัติของบรรดาคำสอนจากผู้ปกครองรุ่นเก่า  ที่มุ่งมั่นฟื้นฟูอุดมการณ์และสร้างอัตลักษณ์ทางสังคมที่ไม่เคยมีอยู่จริง  ให้กลับไปเป็นสังคมย้อนยุคในอุดมคติเพื่อกลบเกลื่อนความจริงอันเจ็บปวดในปัจจุบัน 

การตกอยู่ใต้อาณัติของชนชั้นปกครองได้ส่งผลให้คนกลุ่มนี้ไม่กล้าที่จะท้าทายแนวคิดในโลกใบเก่าหรือความเชื่อตามจารีตประเพณี  เพราะถูกสอนให้เชื่อโดยไม่ตั้งคำถาม  กระทั่งถูกกดทับและครอบงำโดยรัฐ  จนไม่สามารถเปิดรับแนวทางใหม่ตามแบบแผนโลกาภิวัตน์ได้  ไม่กล้าตั้งคำถามกับสิ่งที่ชวนให้สงสัย  ไม่กล้าค้นหาคำตอบอย่างปุถุชนคนธรรมดาที่มองโลกด้วยความเที่ยงแท้และเป็นธรรม  ในที่สุดก็เกิดการงมงายในความเชื่อแบบจารีตอย่างมิเสื่อมคลาย  เสมือนหนึ่งถูกกล่อมเกลาจนหลับใหลและชวนเชื่อให้สร้างฝันอันหอมหวาน  จนยากแก่การตื่นขึ้นมารับแสงสว่างในยามรุ่งอรุณของเช้าวันถัดไป

ความเป็นไทยในจินตนาการได้ถูกใช้เป็นเครื่องมือและกลไกที่ทรงพลานุภาพ  ถูกตอกย้ำและปลูกฝังกันมาตั้งแต่วัยเยาว์ว่า  ให้เสียสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อส่วนรวมภายใต้การกำกับดูแลของชนชั้นสูงและผู้นำที่เก่งกาจ  จากการยึดมั่นและถือปฏิบัติอย่างนี้เป็นสรณะแล้ว  จึงปิดกั้นตัวเองออกจากสังคมภายนอกโดยปริยาย  และหากมีสิ่งใดเข้ามากระทบที่ไม่ได้เป็นอย่างที่คิดฝันหรือแปลกแตกต่างไปจากเรื่องราวและความเชื่อดั่งเดิมแล้ว  ก็จะเกิดการปฏิเสธและต่อต้านขึ้นมาทันที  โดยตกอยู่ในสภาพที่ช่วยเหลือตัวเองทางปัญญาไม่ได้  ไม่สามารถจัดการกับปัญหาความแตกต่างได้  ไม่สามารถไตร่ตรองหาสาเหตุหรือเหตุผลมาอธิบายปรากฎการณ์ความก้าวหน้าทางสังคมที่เกิดขึ้น  เปรียบเสมือนระบบประสาทได้เกิดการฝ่อลงอย่างฉับพลัน  พร้อมกับหลักการและเหตุผลที่ควรจะเป็น  เราจึงมักได้ยินสำนวนที่ว่า  เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัดหรืออาบน้ำร้อนมาก่อน  นั่นก็แสดงให้เห็นถึงกรอบที่ถูกขีดเส้นไว้ไม่ให้เดินออกนอกแนวทางที่ยึดถือและปฏิบัติมาช้านาน  และหากเดินออกนอกกรอบก็จะถูกมองว่าเป็นศิษย์คิดล้างครู  ดังนั้นจึงยินยอมผูกรัดตัวเองด้วยความเต็มใจ  ยินยอมถูกจองจำด้วยโซ่ตรวนทางจิตวิญญาณ  ยินยอมอยู่ในกรงขังทางปัญญาด้วยความปรีดีตลอดไป

คุณลักษณะพิเศษที่ทำให้กลายเป็นกลุ่มคนสายพันธุ์ใหม่  ได้แก่

-   ปัจเจกนิยมที่มีความสุขล้นเกิน  จนทนความลำบากไม่ได้  และไม่สนใจสังคมรอบข้าง

-   มองโลกแต่ด้านดีไม่มีที่ติ  จึงชอบคนดีแต่พูด  หลอกตัวเองและไม่กล้าเผชิญหน้ากับความจริง

-    อภิสิทธิ์ชนที่ยังคงมุ่งแสวงหาสิทธิพิเศษเพื่อประโยชน์ส่วนตนและเอาเปรียบคนรอบข้าง

-    ใจร้อน  หวือหวา  วูบวาบตามกระแส  ไม่ทันยั้งคิด  และใช้ชีวิตแบบไม่ยั่งยืน

-   ดำรงชีวิตไม่ไกลเกินรถไฟฟ้าและศูนย์การค้า

-   ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง  หน้าไหว้หลังหลอก  ซุบซิบนินทาเป็นกิจวัตร

-   คิดเหมือนกันได้  แต่คิดต่างไม่ได้

-   ชอบโต้แย้งเพื่อเอาชนะ  แต่มักหาสาระไม่ได้

-   เชื่อฟังคำบอกเล่า  จนค้นคว้าเองไม่เป็น

-   ว่านอนสอนง่าย  ไม่กล้าคิดไม่กล้าถาม  แต่พร้อมทำตามเสมอ

-   หลงลืมประวัติศาสตร์  มุ่งสนใจปัจจุบัน  ละทิ้งภาพอดีต  จนมองไม่เห็นอนาคต

-   นักเรียนนอก  หัวคิดทันสมัย  แต่นิยมวัฒนธรรมหมอบกราบแบบเจ้าขุนมูลนาย

-   การศึกษาสูงแต่จิตใจคับแคบ  เรียนเยอะปริญญาแยะ  แต่ชอบเรียนแบบง่ายและจบเร็ว

-   ตาดูดาวมองหาความทันสมัย  แต่เท้าไม่เคยติดดิน  เพื่อเรียนรู้รากเหง้าแห่งตน

-   นำเข้าทางความคิด  แต่ละทิ้งความหมายเดิม  พร้อมทั้งบัญญัติความเป็นไทยไปแทนที่

-   ยึดมั่นคุณธรรม  แต่ดูถูกคนชั้นล่าง

-   มืดบอดทางความคิด  พร้อมยึดติดกับสิ่งเดิม  ไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง

-   เน้นสายสัมพันธ์ทางตระกูลและเครือข่ายพวกพ้อง

-   ยกย่องทรัพย์สินและความร่ำรวย  โดยไม่คำนึงถึงแหล่งที่มา

-   เชิดชูผู้ที่อยู่สูงกว่า  แต่เหยียบย่ำผู้ที่อยู่ต่ำกว่า

-   ชอบการสรรเสริญเยินยอ  ยกย่องชื่นชม  แต่ไม่พร้อมรับฟังเหตุผลและข้อเท็จจริง

-   มองคนแค่เปลือกนอก  ชื่นชอบแต่กระพี้  และไม่มีแก่นสารในชีวิต

-   เน้นภาพลักษณ์ที่ดูดี  แต่หาสาระที่แท้จริงไม่ได้

-   มุ่งสร้างสัญลักษณ์  ชมชอบแบบแผนธรรมเนียมปฏิบัติ  และพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์

-   นิยมกฎหมู่โดยไม่สนใจกฎหมาย  เลือกปฏิบัติเป็นอาจิณ  ย่อหย่อนการบังคับเฉพาะพวกตน  แต่เข้มงวดต่อคนรอบข้าง

-   บุญกรรมตามวาสนา  จงยอมรับโดยดุษฎี

-  ไม่ยอมรับการเลื่อนสถานะของคนระดับล่าง

-  ความถูกต้องเปลี่ยนแปลงไปตามเวลาและมุมมอง

-  จะถูกจะผิดไม่ว่า  ขอให้ถูกใจเอาไว้ก่อน

-  หนึ่งคนมีหลายสิทธิ์  ขึ้นอยู่กับชนชั้นตามกำเนิด

-  ผู้หยั่งรู้ประชาธิปไตย  แต่ตื้นเขินการปฏิบัติ

-  ภูมิใจที่อาศัยอยู่ในศูนย์กลางความเจริญ  และเชื่อตามกันว่า  กรุงเทพคือประเทศไทย

ด้วยอคติและความเกลียดชังที่ไร้เหตุผล  อย่างเช่น  การผลิตซ้ำวาทกรรมที่ตอกย้ำอัตตาแห่งตน  พร้อมทั้งกีดกันคนกลุ่มอื่นให้ไปเป็นคนชายขอบแห่งผลประโยชน์  ทำให้เกิดความมืดบอดทางปัญญาและความมืดมนทางความคิด  จนกระทั่งไม่สามารถหลุดพ้นจากบ่วงความทุกข์ทั้งปวงได้ 

อย่างไรก็ตาม  จากมุมมองอันคับแคบเช่นนี้จึงจำกัดการรับรู้ของตนเองเพียงแค่ด้านสว่างและด้านมืด  ความดีและความไม่ดี  อิสระเสรีและการยึดติดในกรอบ  การทำเพื่อส่วนรวมและการทำเพื่อส่วนตน  จึงไม่มีที่ว่างตรงกลางไว้สำหรับความหลากหลายทางสังคม  เหรียญมีเพียงแค่ 2 ด้าน  แต่ประวัติศาสตร์มีได้หลายมุมมอง  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจุดยืนและระยะทาง  ขึ้นอยู่กับหลักฐานและการตีความ 

ในท้ายที่สุดแล้ว  สังคมศักดินาอนุรักษ์ทุนนิยมของสยามประเทศหรือผู้อาศัยในเขตแดนของประเทศกรุงเทพนี้  อาจจะยังไม่พร้อมสำหรับการอภิวัฒน์ทางปัญญาเพื่อนำไปสู่วิทยาการสมัยใหม่ที่สร้างสรรค์  การเปลี่ยนแปลงจากภายในไปสู่ภายนอกในโลกทัศน์ใบใหม่ที่เปิดกว้างสำหรับชนทุกชั้น 

การสถาปนาบริบททางสังคมตามสภาพความเป็นจริงเพื่อรับมือกับความผันผวนปรวนแปรและความไม่แน่นอนในโลกยุคปัจจุบัน  จะเป็นการนำพาสังคมโดยรวมไปสู่ความสว่างไสวและรุ่งโรจน์  ก่อให้เกิดความมั่นคงและมั่งคั่งอย่างมีประสิทธิภาพและเสมอภาค  ซึ่งจะทำให้ชนทุกชั้นในสังคม  ได้อาศัยอยู่บนผืนแผ่นดินเดียวกันอย่างมีเมตตาธรรมและมีความสงบสุขตราบนานเท่านาน

 

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท