25 ส.ค. 53 - ที่บริเวณหน้าโรงแรมไดมอนด์พลาซ่า อ.เมือง จ.สุราษฎร์ธานี มีชาวบ้านประมาณ 800 คน จากตัวแทน 16 เครือข่ายองค์กรภาคเอกชนภาคใต้ที่ร่วมกันอนุรักษ์ทรัพยากรสิ่งแวดล้อม ชุมนุมบริเวณหน้าโรงแรมพร้อมชูป้ายผ้าคัดค้านการประชุมสัมมนาเพื่อรับฟังความคิดเห็นต่อ(ร่าง)แผนแม่บทรองรับ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ พ.ศ. 2553-2562 ซึ่งจัดขึ้นที่โรงแรมไดมอนด์

ตามสำนักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในฐานะหน่วยงานหลักของประเทศ ในการดำเนินการตามอนุสัญญาสหประชาชาติ ว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในส่วนของภาคใต้และ จ.ประจวบคีรีขันธ์ รวม 15 จังหวัด

ขณะที่ในห้องประชุมแผนแม่บทมีตัวแทน นักวิชาการและองค์กรภาคเอกชนเข้าร่วมประชุมประมาณ 100 คน กำลังดำเนินการประชุมในช่วงแรก โดยมีนายจิรวัช สิงห์ดี รอง ผวจ.สุราษฎร์ธานี เป็นประธานในพิธีเปิดต้องดำเนินการไปอย่างเร่งรีบก่อนที่จะปล่อยให้มีการประชุมในส่วนของนักวิชาการ

ในขณะที่ผู้ชุมนุมได้ชูป้ายผ้าแสดงข้อความต่าง ๆ ไม่เห็นด้วยโดยเฉพาะเกี่ยวกับอุตสาหกรรมที่จะเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ แผนพัฒนาภาคใต้ที่มีอุตสาหกรรมเหล็ก ปิโตรเคมี ที่รัฐบาลอ้างเป็นการนำร่องพัฒนาก็ตาม ผู้ชุมนุมอ้างว่าเป็นอุตสาหกรรมที่ใช้พลังงานไฟฟ้าและทรัพยากรอย่างสิ้นเปลือง ทำให้สูญเสียงบประมาณจำนวนมากและมีปัญหาเรื่องสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะคนในพื้นที่ต้องแลกกับความเสี่ยงกัมมันตภาพรังสีจากโรงไฟฟ้าและกากนิวเคลียร์

โดยผู้ชุมนุมได้เรียกร้องให้หยุดการดำเนินงาน และทบทวนการร่างแม่บทดังกล่าว และให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นหรือเสนอแนะต่อการดำเนินการ

ออกแถลงการณ์ค้าน ย้ำกระบวนการไม่โปร่งใส

ทั้งนี้ความเห็นของ 16 องค์กรภาคประชาชนใต้ที่ออกมาคัดค้านแผนแม่บทนี้นั้นได้ให้เหตุผลว่า ตามที่สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้จัดทำ (ร่าง) แผนแม่บทรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ พ.ศ.2553-2562  (พฤษภาคม 2552) โดยใช้งบประมาณเบื้องต้น 9,942 ล้านบาท  เครือข่ายประชาชนภาคใต้มีความเห็นร่วมกันต่อกระบวนการจัดทำร่างแผนแม่บทฯ แนวคิดและเนื้อหาของแผนแม่บทฯ และโครงการต่างๆที่กำหนดไว้ในแผนแม่บทฯ ดังนี้ 

1) กระบวนการจัดทำร่างแผนแม่บทฯ
เป็นร่างแผนแม่บทที่ไม่มีความโปร่งใสในการจัดทำร่างแผนแม่บทฯ ที่ให้ประชาชนผู้ได้รับผลกระทบโดยตรงจากผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ   และผู้มีส่วนได้เสีย มีส่วนร่วมในการจัดทำร่างแผนแม่บทฯ 
การจัดทำร่างแผนแม่บทฯจัดทำโดยเฉพาะส่วนราชการ นักวิชาการและองค์กรเอกชนที่มีส่วนเกี่ยวข้อง  แต่ประชาชนคนยากจน ผู้ด้อยโอกาสในสังคม และคนไทยส่วนใหญ่ ไม่ได้รับรู้ข้อมูลอย่างเข้าใจและมีส่วนร่วมในการจัดทำร่างแผนแม่บทฯ และพัฒนาโครงการต่างๆ
ร่างแผนแม่บทฯ จึงมีเนื้อหาและข้อเสนอของโครงการที่ไม่นำไปสู่การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่สาเหตุของปัญหา แต่ไปเน้นการซื้อขายคาร์บอน ที่จะได้เงินจากกองทุนต่างๆมาพัฒนาโครงการ  

ดังนั้นเครือข่ายประชาชนภาคใต้ไม่เห็นด้วยกับร่างแผนแม่บทฯทั้งฉบับ  จนกว่าจะผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการจัดทำแนวคิด เนื้อหา และโครงการทั้งหมด เพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหาของโลกร้อนที่มาจากทิศทางการพัฒนาประเทศของการพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ่  การส่งเสริมให้ภาคเอกชนและภาครัฐลงทุนการปลูกป่าซื้อขายคาร์บอนเครดิต และละเลยการแก้ไขปัญหาของชาวประมงพื้นบ้าน และเกษตรกรรายย่อยที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างจริงใจ และต้องมีการทบทวนแผนแม่บทฯทุกๆ 2 ปี

2) แนวคิด เนื้อหา และโครงการของร่างแผนแม่บทฯ
งานศึกษาของสถาบันศึกษานโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่สังเคราะห์ข้อมูลที่เกี่ยวข้องและจัดทำร่างแผนแม่บทฯ ได้ชี้ให้เห็นของสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างชัดเจนว่าประเทศไทยปล่อยก๊าซเรือนกระจก 3 ชนิดหลัก ได้แก่ คาร์บอนไดออกไซด์ มีเทน และไนตรัสออกไซด์    ตามข้อมูลของสถาบันทรัพยากรโลก หรือ World Resources Institute (WRI) ในปี พ.ศ. 2548 ภาคเศรษฐกิจของไทยที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากที่สุด ได้แก่
• ภาคพลังงานและอุตสาหกรรม ซึ่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกรวมกันคิดเป็นร้อยละ 72.47 โดยปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2 เป็นหลัก
• ถัดมาคือภาคการเกษตร ซึ่งปล่อยก๊าซมีเทน และไนตรัสออกไซด์เป็นหลัก คิดเป็นร้อยละ 25.28 ของก๊าซเรือนกระจกทั้งหมดของไทย
• และสุดท้ายคือกิจกรรมกำจัดของเสียและสิ่งปฏิกูลซึ่งปล่อยก๊าซมีเทนและ CO2 คิดเป็นร้อยละ 2.3 ของก๊าซเรือนกระจกทั้งหมด
ในร่างแผนแม่บทฯ ได้สรุปประเด็นยุทธศาสตร์ในการดำเนินงานงานไว้ดังนี้
 ยุทธศาสตร์ที่ 1 ประเทศไทยมีความจำเป็นต้องปรับตัวต่อความเสี่ยงและผลกระทบ ที่อาจจะเกิดต่อฐานทรัพยากร และต่อระบบนิเวศน์และภาคเศรษฐกิจต่างๆ โดยให้ความสำคัญต่อแนวทางการรักษาความมั่นคงทางอาหาร ความมั่นคงในภาคการเกษตร การท่องเที่ยว การบรรเทาความเสียหายจากภัยพิบัติทางธรรมชาติ และการเตรียมความพร้อมด้านการสาธารณสุข 
ยุทธศาสตร์ที่ 2 การมีส่วนร่วมกับประชาคมโลกในการบรรเทาปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทั้งจากมุมมองของการเป็นสมาชิกที่ดีของประชาคมโลก และการรักษาความสามารถในการแข่งขันทางการค้าและการท่องเที่ยว ประเทศไทยต้องเพิ่มศักยภาพและโอกาสให้แก่ภาคเศรษฐกิจรายสาขา ให้สามารถเป็นหนึ่งในผู้นำในภูมิภาคในการเข้าสู่การผลิตคาร์บอนต่ำ ให้มีการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ และดำรง การผลิตอย่างยั่งยืนภายใต้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ยุทธศาสตร์ที่ 3 การจัดการกับปัญหาดังกล่าว ต้องมีการบูรณาการเฝ้าระวังการป้องกัน และการจัดการปัญหา ที่ต้องอาศัยความร่วมมือและการทำงานร่วมกันของหลายหน่วยงาน

แต่เมื่อมาพิจารณาแผนงานและโครงการแล้ว  เครือข่ายประชาชนภาคใต้มีความเห็นว่าไม่ได้นำไปสู่การแก้ไขปัญหาโลกร้อนที่ต้นเหตุ  และสร้างความไม่เป็นธรรมต่อชาวประมงพื้นบ้าน เกษตรกรรายย่อย และชุมชนที่จะได้รับผลกระทบจากโครงการพัฒนาอุตสาหกรรมและพลังงานขนาดใหญ่  ซึ่งจะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ  และผลกระทบจากการแย่งชิงทรัพยากรธรรมชาติที่รุนแรงมากขึ้น   เครือข่ายฯจึงมีข้อคิดเห็นและข้อเสนอดังนี้
1) แผนงานและโครงการที่เกี่ยวกับ REDD ในการใช้กลไกการซื้อขายคาร์บอนเครดิตเพื่อการปลูกป่า  ไม่ได้นำไปสู่การแก้ไขปัญหาสิทธิของประชาชนและชุมชนที่อยู่ในพื้นที่ป่า และได้รับผลกระทบจากคดีเพ่งและคดีอาญา   ข้อหาชาวบ้านบุกรุกทำลายป่าอันเป็นสาเหตุทำให้โลกร้อน เช่น กรณีชาวบ้านเครือข่ายปฏิรูปที่ดินเทือกเขาบรรทัด จ.ตรัง ซึ่งทำกินในพื้นที่ดั้งเดิมที่ตกทอดมรดกมา  แต่ต้องเสียค่าชดใช้ให้แก่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช เป็นจำนวนเงินกว่าล้านบาท  ในทางตรงกันข้ามโครงการที่ระบุในร่างแผนแม่บทฯ ได้ให้หน่วยงานของรัฐ เช่น กรมอุทยานฯและกรมป่าไม้เป็นผู้ดำเนินการโครงการทั้งการปลูกป่า และพื้นฟูป่า  ทั้งที่ประสบการณ์ของประเทศไทยสรุปได้ว่าหน่วยงานของรัฐและภาคธุรกิจเอกชนไม่สามารถดูแลรักษาป่าได้อย่างมีประสิทธิภาพ   นอกจากประชาชนในชุมชนที่รวมกลุ่มปกป้องดูแลป่าชุมชนไปพร้อมกับการได้รับการรับรองสิทธิทำกินอย่างมั่นคง 
2) ผู้ที่ถูกลืมในร่างแผนแม่บทฯ คือชาวประมงขนาดเล็กที่ได้รับผลกระทบจากการพัฒนาพัฒนาเศรษฐกิจภาคบริการและการท่องเที่ยว และจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ  ในร่างแผนแม่บทฯ แผนงานและโครงการไม่ได้มุ่งเน้นสนับสนุนและส่งเสริมให้ชาวประมงขนาดเล็กต้องเตรียมความพร้อมในการปรับตัวและผลกระทบที่จะเกิดขึ้นอย่างไร  ทั้งนี้จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องพิจารณาปัจจัยคุกคามทรัพยากรประมงและชายฝั่งทะเล  ที่มีผลกระทบต่อชาวประมงขนาดเล็ก เช่น เครื่องมือประมงทำลายล้าง   การพัฒนาอุตสาหกรรมประมง  และโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ที่มีผลกระทบต่อการกัดเซาะชายฝั่งอย่างรุนแรง  เพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหาต่อการปรับตัวและเสริมศักยภาพของชาวประมงขนาดเล็กในการรับมือกับภัยพิบัติด้วยภูมิปัญญาของชุมชนที่มีศักยภาพในการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งได้อย่างยั่งยืน
3) แผนงานและโครงการของร่างแผนแม่บทฯไม่ได้นำไปสู่การยกเลิกการลงทุนด้านอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ อุตสาหกรรมพลังงานและไฟฟ้า   เช่น อุตสาหกรรมปิโตรเคมีและเคมี อุตสาหกรรมในกลุ่มธุรกิจพลังงาน หรือโครงการตามแผนพัฒนาภาคตะวันออก และแผนพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคใต้  รวมถึงแผนพัฒนาเศรษฐกิจในภาคอื่นๆ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในอัตราที่สูงสุด คือร้อยละ 72.47 ซึ่งใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล  และมีสัดส่วนการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มาก    

ดังนั้นเครือข่ายประชาชนภาคใต้จึงมีข้อเสนอให้ยกเลิกโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ตามแผนพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคใต้ ทั้งของรัฐและเอกชนที่มีผลกระทบต่อชุมชนและทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง  รื้อถอนสิ่งปลูกสร้างที่ทำให้เกิดการกัดเซาะชายฝั่งทะเล   ควรเปิดเผยโครงการสัมปทานขุดเจาะน้ำมันในทะเลที่มีผลกระทบต่อการประมง  และการท่องเที่ยว  ตลอดจนให้นิคมอุตสาหกรรมมีการบำบัดน้ำเสียให้หมดก่อนปล่อยน้ำลงสู่ทะเล และกระทบต่อชุมชน

4)  ร่างแผนแม่บทฯ ไม่ได้ให้ไม่ได้ให้ความสำคัญกับเกษตรกรรายย่อยและประเด็นความมั่นคงทางอาหารที่เป็นผลิตอย่างยั่งยืนเพื่อบริโภคตามความต้องการในประเทศ  และไม่ให้ความสำคัญกับการเชื่อมโยงองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นในการพัฒนาระบบการผลิตและการจัดการเมล็ดพันธุ์ของเกษตรกรที่จะรับมือกับภัยพิบัติและสภาวะโลกร้อน  ในขณะที่ร่างแผนแม่บทฯ กลับให้ความสำคัญกับการปรับตัวของภาคเกษตรในเชิงพาณิชย์และเกษตรอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออกมากกว่า ยกตัวอย่างเช่น การให้ความสำคัญกับการปรับปรุงพันธ์พืชเศรษฐกิจ (เพื่อการส่งออก) ไม่กี่ชนิด เช่น ข้าว อ้อย มันสำปะหลัง และ ข้าวโพด  และมีแนวโน้มสนับสนุนการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เพื่อช่วยด้านการปรับตัวในแง่ของการปรับปรุงพันธุ์พืชให้ทนต่อสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงมากขึ้น   ซึ่งจะนำไปสู่การผูกขาดการจัดการเมล็ดพันธุ์โดยบรรษัทการเกษตรขนาดใหญ่ และการใช้เทคโนโลยีตัดต่อพันธุกรรมพืชซึ่งยังคงเป็นประเด็นถกเถียงและไม่เป็นที่ยอมรับในสังคมไทย

โดยสรุปเครือข่ายประชาชนภาคใต้มีความเห็นว่ารัฐบาลและภาครัฐต้องตระหนักในการรับรองสิทธิชุมชนของเกษตรกรรายย่อย ชาวประมงขนาดเล็ก กลุ่มชาติพันธุ์ และผู้ด้อยโอกาสในสังคม ซึ่งเป็นประชาชนกลุ่มที่จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ  ที่ไม่มีทางเลือกของการดำรงชีวิตและเป็นกลุ่มคนที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมทั้งจากนโยบาย กฎหมาย โครงการพัฒนา และร่างแผนแม่บทฯฉบับนี้ 

เพราะฉะนั้นการแก้ไขปัญหาโลกร้อนของประเทศไทย   จำเป็นต้องแก้ไขปัญหาที่สาเหตุของโครงสร้างทางการเมือง เศรษฐกิจและสังคม  ซึ่งนโยบายของรัฐมุ่งเน้นการพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ และอุตสาหกรรมธุรกิจพลังงาน ตลอดจนการพัฒนาเศรษฐกิจของภาคเกษตรกรรมเพื่อการส่งออก ที่ได้ทำลายความมั่นคงทางอาหาร ฐานทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ของประเทศตังแต่ป่าต้นน้ำจนถึงชายฝั่งทะเล 
ประเทศไทยมีส่วนร่วมต่อการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจะเป็นได้จริงคือรัฐบาล และภาครัฐต้องตระหนักต่อการปรับเปลี่ยนทิศทางการพัฒนาประเทศไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจสีเขียว  ให้เกิดการกระจายรายได้อย่างเป็นธรรม และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติให้อุดมสมบูรณ์ และแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม  โดยให้ความสำคัญต่อการมีส่วนร่วมของประชาชนและชุมชนที่ต้องพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติโดยตรง คือ เกษตรกรรายย่อย ชาวประมงขนาดเล็ก และกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ   ในการปรับตัวและร่วมแก้ไขปัญหาจากฐานความรู้และภูมิปัญญาของชุมชนท้องถิ่น  โดยภาครัฐมีบทบาทส่งเสริมสนับสนุนและบูรณาการกับชุมชนอย่างจริงจัง

ที่มาข่าวบางส่วนจาก:

16 เครือข่ายฯภาคใต้ต้านประชุมแผนแม่บทภูมิอากาศ (เนชั่นทันข่าว, 25-8-2553)
http://breakingnews.nationchannel.com/read.php?newsid=464900&lang=T&cat=