รายงาน: อนุสาวรีย์ ‘นวมทอง’ คนธรรมดา โดยคนธรรมดา เพื่อคนธรรมดา

เย็นย่ำของวันที่ 30 มีนาคม 2553 โปรเจ็กงานปั้นรูป “นวมทอง ไพรวัลย์” บนป้อมมหากาฬเริ่มต้นขึ้น โดยเปิดให้ประชาชนเข้าร่วมนำก้อนดินมาแปะเล็กผสมน้อยขึ้นเป็นรูปร่าง

นวมทอง ไพรวัลย์ หรือที่เรียกกันติดปากว่า “ลุงนวม” เป็นคนขับแท็กซี่ผู้สร้างความสั่นสะเทือนสังคมไทยทั้งในด้านความรู้สึก และอุดมการณ์ ด้วยการนำรถแท็กซี่พุ่งชนรถยานเกราะ เมื่อวันที่ 30 กันยายน 2549 และหลังจากนั้นหนึ่งเดือนถัดมาเขาได้ยืนยันความคิดของตัวเอง หลังอัคร ทิพย์โรจน์ โฆษก คมช. ออกมาพูดทำนองไม่เชื่อว่ามีใครที่ทำเช่นนี้ด้วยอุดมการณ์ ... ด้วยการผูกคอตาย พร้อมจดหมายอำลา “ชาติหน้าเกิดมา คงไม่พบเจอการปฏิวัติอีก”

ในงานศพของเขา เต็มไปด้วยผู้คนอันหลากหลายสีเสื้อแย่งกันวางพวงหรีด มีนักวิชาการ ผู้มีสถานะทางสังคมมากมายออกมาวิเคราะห์การกระทำของเขาในแง่มุมต่างๆ แต่หลังจากนั้นชื่อของเขาก็เงียบหายไป พร้อมๆ กับคำมั่นสัญญาจากรัฐบาลรักษาการที่ว่าจะช่วยเหลือครอบครัว หากจะมีบ้างประปรายก็ในการปราศรัยของกลุ่มคนเสื้อแดงที่ยังคงรำลึกถึงชายผู้นี้

ท่ามกลางการต่อสู้ขัดแย้งในสังคมไทยตลอดหลายปีที่ผ่านมา ครั้งนี้น่าจะเป็นครั้งแรกของการทำประติมากรรมคนธรรมดาที่ถูกยกให้เป็น “วีรบุรุษประชาธิปไตย” งานครั้งนี้เกิดขึ้นจากกลุ่มศิลปินกลุ่มหนึ่งนามว่า ศิลปินไทยเสรีชน

“ช่วงต้นข้อมูลยังไม่แพร่หลายว่าแกเป็นชาวพุทธที่ไม่ได้ตัดสินใจตายอย่างชั่ววูบ แต่มีสติ มีบันทึก มีเทป มีทุกอย่าง ทุกวันนี้คนเสื้อแดงก็รับรู้ อยากจะใช้คำว่า ปฏิมาสามัญชน ปกติคำว่าปฏิมา นี้ใช้เรียกเฉพาะพุทธรูป แต่มองว่านวมทองมีความบริสุทธิ์ มั่นคง มีความเสถียรของอุดมการณ์ จนไปพ้นความเชื่อแบบศาสนาพุทธว่าฆ่าตัวตายแล้วต้องตกนรก” ไม้หนึ่ง ก.กุนที ที่ถูกนิยามว่าเป็น “กวีสีแดง” หนึ่งในกลุ่มศิลปินไทยเสรีชนอธิบายผลงานชิ้นนี้ และเตรียมตั้งชื่อว่า “นวมทอง ไพรวัลย์ ประชาทิพย์พิทักษ์ไทย”

คำว่าประชาทิพย์ ปรากฏในบทกวีของเขาหลังเหตุการณ์สงกรานต์เลือด โดยเขาให้เหตุผลว่า โดยมโนคติเดิมมักบอกว่าคนดีตายแล้วขึ้นสวรรค์ แต่เขาเห็นว่าคนที่อุดมการณ์เพื่อส่วนรวม ตายแล้วก็คงไม่ไปเสวยผลบุญส่วนตัวด้วยการไปสวรรค์ แต่น่าจะยังยินดีเป็นเจ้าที่เจ้าทาง ผีทุ่งผีนา ที่อยู่ใกล้ชิดประชาชน ดูแลปกป้องคุ้มครองประชาชนผู้ต่อสู้เพื่อส่วนรวม

กระบวนการทำงานก็เน้นการมีส่วนร่วมที่เปิดให้ประชาชนธรรมดามาปั้นดินร่วมกัน คอนเซ็ปท์เดียวกับการสร้างโบถส์ในศาสนาพุทธ หรือการบรรจงแปะดินเพื่อสร้างวิหารแห่งอุดมการณ์ประชาธิปไตยและจิตสำนึกเพื่อส่วนรวม

“เมื่อวานมันไปไกลมาก หลายคนมาร่วมลงมือ โดยไม่ใช่ศิลปิน พอบอกปั้นรูปนวมทองปั๊บ ขึ้นรูปเป็นหุ่นไล่กาเลย (หัวเราะ) มีแขน มีเอว” ไม้หนึ่งกล่าว

หลังจากนั้นจะอาศัยคนที่มีทักษะมากขึ้นทางศิลปะมาทำงานร่วมกัน ก่อนจะให้อาจารย์จากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้า เจ้าคุณทหารลาดกระบัง มาแก้ไขรายละเอียดเพื่อถอดพิม์เป็นซิลิโคนหล่อเป็นตัวปฏิมากรรม โดยจะใช้ซีเมนต์ผสมทราย ผสมเลือดของคนเสื้อแดงที่ยังเหลืออยู่ 20,000-30,000ซีซี แทนน้ำ หลังจากนั้นก็จะตั้งหน้าเวทีมุมใดมุมหนึ่งเพื่อให้ประชาชนสามารถเข้ามารู้จักกับชายผู้นี้ ซึ่งคาดกว่ารูปปั้นจะแล้วเสร็จพร้อมมีพิธีเปิดในเร็ววันนี้

“ในวันเปิดตัว บนเวทีผมจะอ่านโองการพลเมืองที่เคยอ่านเมื่อวันที่ 12 มีนาคม เราจะไม่ใช้พิธีพราหมณ์ พิธีพระ แต่เราจะใช้พิธีประชาชน ผมก็แค่ชาวบ้านคนหนึ่งจะอ่านโองการพลเมือง และจะให้ผู้ที่มีความเหมาะสมเปิดอนุเสาวรีย์นวมทองฯ แล้วให้ประชาชนลงมติว่า คนคนนี้เป็นวีรบุรุษประชาธิปไตยในหัวใจของเขาหรือไม่ ลงมติโดยเอาทองคำเปลวมาปิด เหมือนกับปิดรูปพระตามวัดต่างๆ”

“คำว่าพระ แปลตามรากศัพท์ คือ พร หรือ วร หมายความว่าดี งาม อะไรที่ดีงาม ก็ใช้คำว่าพระไปเติมได้ เอาธรรมเนียมปฏิบัติที่ใช้กับพระไปปฏิบัติได้ ถ้าสิ่งนั้นมันดี มันงามจริง ตอนนี้สังคมไทยอาจเอาทองคำเปลวไปปิดรูปภิกษุที่ปราชิกโดยไม่รู้ตัวเยอะแยะก็ได้ นวมทองไม่ได้อยู่ในมาตรฐานของโลกุตรธรรม แต่ในทางปุถุชนโลกท่านมีค่ามาก” ไม้หนึ่งกล่าว

อย่างไรก็ตาม แนวคิดนี้สอดคล้องกับแนวคิดของณัฐวุฒิ ใสยเกื้อ หนึ่งในแกนนำหลักของนปช. ที่ต้องการเหลือเลือดส่วนหนึ่งไว้ แล้วจะนำไปเป่าแก้วสุญญากาศ เก็บตามสภาพธรรมชาติ รอเวลา..หากฝ่ายประชาชนชนะ พวกเขาจะสร้างรูปลุงนวมที่สมบูรณ์ทั้งตัวอีกอันหนึ่ง เอาเลือดที่เป่าแก้วนั้นฝังไว้ที่ดวงใจ และนำไปตั้งไว้ที่บ้านสี่เสาเทเวศน์

ท้ายที่สุด เขากล่าวถึงแรงบันดาลใจของการเกิดโครงการนี้ว่า “ในฐานะนักศิลปะวัฒนธรรม เราไม่ต้องการล้าหลังมวลชน ผมต้องการยกระดับศิลปวัฒนธรรมหลายอย่างที่มันล้าหลัง หลายอย่างที่มีแต่เปลือก มองไม่เห็นแก่น แล้วสร้างคุณภาพใหม่ทางวัฒนธรรมให้มันคู่ขนานไปกับคุณภาพใหม่ของมวลมหาประชาชน”

บทกวีที่ถูกอ่านระหว่างผู้คนเริ่มต้นลงมือปั้นรูปเหมือนดินเหนียวนวมทอง ไพรวัลย์ (30มีนาคม)

ขึ้นรูปลุงนวมทอง
ผู้กล้าท่องถนนเถื่อน
กี่วัน กี่ปี เดือน
ยังเหมือนอยู่ให้รู้เห็น

สงครามของคนไพร่
ผองเพื่อนไทยผู้ลำเค็ญ
ลุกฮือเพราะจำเป็น
เขาไม่เห็นเราเป็นคน

ขึ้นรูปลุงนวมทอง
ตระกองดินเริ่มตั้งต้น
ปฏิมาสามัญชน
ประชาทิพย์ พิทักษ์ไทย

สงครามหว่งชนชั้น
เพื่อคืนวันชื่นสดใส

อำนาจ ทรัพย์กระจาย

เกลี่ยเฉลี่ยได้ทั่วถึง

แดงฉานชนชั้นล่าง

ชุบชีพวีรชนหนึ่ง

มวลสารคลุกเคล้าคลึง

คือเลือดไร่สามัญคน

ขึ้นรูปลุงนวมทอง

ตระกองดินได้ตั้งต้น

ปฏิมาสามัญชน

ประชาทิพย์ พิทักษ์ไทย

"ประชาทิพย์ พิทักษ์ไทย"

ไม้หนึ่ง ก.กุนที

รายงานพิเศษ