สถาบันสันติศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ จัดโครงการทัศนศึกษาเรียนรู้ชุมชนพหุวัฒนธรรม "เมื่อนักศึกษามุสลิมเยือนวัดและนักศึกษาพุทธมามกะเยือนมัสยิด" ณ ชุมชนตำบลตะโหมด อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง เทอมละครั้ง ในช่วงวันที่ 6 กุมภาพันธ์ และวันที่ 1 สิงหาคม 2551

สถานที่เยี่ยมเยือนได้แก่ที่ ลานวัดตะโหมดและมัสยิดประจำตำบลตะโหมด โดยระบุหลักการและเหตุผลไว้ว่า ปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่เกิดขึ้น เกิดการใช้ความรุนแรงในหมู่เยาวชน ทั้งในฐานะผู้ร่วมก่อการ ผู้ร่วมแก้ไขปัญหาและผู้ได้รับผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อม มีผลทำให้เกิดลักษณะความสัมพันธ์ที่ไม่ปกติในการอยู่ร่วมกัน เช่น การแบ่งแยกเยาวชนกลุ่มต่างๆ ให้เป็นฝ่ายเจ้าหน้าที่รัฐ ฝ่ายชาวบ้านหรือฝ่ายแนวร่วมก่อความไม่สงบ รวมถึงมีการแบ่งแยกคนในพื้นที่ระหว่างชาวไทยพุทธและชาวไทยมุสลิม ทั้งในการทำกิจกรรม การอยู่ร่วมกัน หรือแม้แต่การได้รับการช่วยเหลือเยียวยาจากรัฐ

ปรากฏการณ์ทั้งหมดส่งผลให้ ทั้งการปฏิสัมพันธ์และการใช้ชีวิตประจำวันของเยาวชนที่ต่างศาสนากัน มีระยะห่างมากขึ้น และเกิดข้อสงสัยต่อวิถีชีวิต ศาสนา วัฒนธรรมและความเป็นอยู่ของกันและกัน

ปรากฏการณ์ทั้งหมด ทำให้เกิดแง่คิดหนึ่งว่าเยาวชน วัยรุ่นและนักศึกษาทุกคนล้วนเป็นส่วนหนึ่งของเหตุการณ์ ซึ่งได้รับผลกระทบและมีส่วนสำคัญต่อการขยายความรุนแรง ที่รับรู้ข่าวสารผ่านสื่อ จนเกิดความสับสน สงสัยในข้อมูลข่าวสาร บ้างทีมีข้อโต้แย้งหรือคล้อยตามการนำเสนอของสื่อ

แม้เยาวชนบางส่วนอาสาร่วมงานกับทั้งสื่อมวลชน หน่วยงานรัฐและเอกชนที่แก้ไขปัญหาในพื้นที่ ขณะเดียวกันเยาวชนอีกบางส่วนยังสนใจที่เหตุการณ์รายวัน ซึ่งหลายครั้งมักละเลยปัญหาพื้นฐาน เช่น ความไว้วางใจที่มีต่อกันในการอยู่ร่วมกันภายใต้ความแตกต่างทางศาสนาของคนในพื้นที่ ซึ่งส่งผลต่อความสัมพันธ์ของประชาชนชาวไทยในภาพรวมที่ได้รับผลกระทบจากข่าวสารเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นด้วย

จากการติดตามสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ คณะกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ (กอส.) มีข้อวินิจฉัย ว่าความรุนแรงในพื้นที่มาจากเงื่อนไข 3 ประการ คือ เงื่อนไขเชิงบุคคล ได้แก่ หนึ่ง ผู้ก่อความไม่สงบและฝ่ายรัฐตอบโต้กันด้วยความรุนแรง

สอง เงื่อนไขเชิงโครงสร้าง ได้แก่ ความไม่เป็นธรรมที่เกิดจากขั้นตอนในกระบวนการยุติธรรมและการปกครองที่เป็นอยู่ ปัญหาทางสังคม เศรษฐกิจและทรัพยากรที่ไม่เอื้ออำนวยให้คนในพื้นที่สามารถเอาชนะความท้าทายในรูปแบบต่างๆ ทั้งปัญหาในทางโลกและทางธรรม

ปัญหาที่เกิดจากความแตกต่างของประชากร การเปรียบเทียบคุณภาพชีวิตระหว่างผู้คนที่มีเชื้อสายและศาสนาเดียวกัน บริเวณชายแดนภาคใต้ของไทยกับมาเลเซีย

และประการสุดท้ายเป็นเงื่อนไขทางวัฒนธรรม คือ ลักษณะเฉพาะทางประวัติศาสตร์ ภาษา ศาสนาและชาติพันธุ์ของคนในพื้นที่

ส่วนหนึ่งคือเยาวชน วัยรุ่นและนักศึกษายังขาดความเข้าใจ การเรียนรู้และตระหนักถึงความแตกต่างของกันและกัน ปัญหานี้หากไม่ได้รับการแก้ไขเยียวยา อาจทำให้สายสัมพันธ์ระหว่างศาสนิกของเยาวชนเกิดความห่างเหินและอยู่อย่างแบ่งแยกมากยิ่งขึ้น

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้สนองนโยบายของรัฐบาลในการสร้างความสมานฉันท์ให้เกิดขึ้น เพื่อให้ประชาชนอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข โดยใช้การศึกษาชุมชนเป็นกลไกสำคัญในการเรียนรู้ สร้างความเข้าใจในเรื่องพหุลักษณ์ พหุวัฒนธรรม

ทั้งนี้ เพื่อให้ผู้เข้ารับการศึกษาได้ร่วมทำกิจกรรมและสามารถบูรณาการความแตกต่างทางภาษา ศาสนาและชาติพันธุ์เข้ากับวิถีชีวิต อัตลักษณ์ของตนเข้ากับความหลากหลายทางวัฒนธรรมและการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ด้วยกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ โดยจัดโครงการ "เมื่อมุสลิมเยือนวัดและพุทธมามกะเยือนมัสยิด" ขึ้น

เป็นกิจกรรมเพื่อการเรียนรู้ชุมชนพหุวัฒนธรรม ผ่านกิจกรรมที่นำนักศึกษามุสลิมเยือนวัด เพื่อเรียนรู้หลักคำสอน วัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวไทยพุทธที่ต่างจากที่ตน และนำนักศึกษาชาวไทยพุทธเยือนมัสยิด เรียนรู้วัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวไทยมุสลิม และเป็นการศึกษาชุมชนต้นแบบการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ

การจุดประกายการเรียนรู้โดยการนำนักศึกษาต่างศาสนา ต่างสาขาวิชาและชั้นปี จำนวน 40 คน ต่อครั้งในหนึ่งเทอมได้ลงชุมชนดังกล่าว

ทั้งนี้ เพื่อศึกษาเรียนรู้ ฟังเจ้าอาวาส โต๊ะอิหม่าม ผู้นำชุมชนและชาวบ้าน ผ่านกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ อีกทั้งยังเป็นการทำความรู้จักและสร้างบรรยากาศแห่งความสามัคคี ความเข้าใจในหมู่นักศึกษา ส่งเสริมให้มีทัศนคติที่ดีในการอยู่ร่วมกันในสังคมพหุวัฒนธรรม จะนำไปสู่การสร้างสันติสุขในการอยู่ร่วมกัน