โดย เดนิส วินเทอร์แมน
หทยา อนันต์สุชาติกุล แปลจาก BBC News Magazine วันพุธที่ 25 เมษายน 2550
http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/6587169.stm
ฤดูกาลนี้กระแสการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืนมาแรงในโฉมหน้าใหม่ คำว่า "อิโค-เฟรนลี่" (eco-friendly - "เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม") ที่เคยมีความหมายกลายๆว่า ทึมทื่อไร้ชีวิตชีวา (เพราะ) เน้นแต่ประโยชน์ มาบัดนี้ได้กลายเป็นคำฮิตติดเทรนด์อย่างเป็นทางการแล้วนะจ๊ะ ที่รัก
สินค้านำแฟชั่นที่ว่านี้คือถุงผ้าที่ทำจากผ้าฝ้ายที่ไม่ผ่านการฟอกสี ราคาใบละ
อาจจะไม่ได้ฟังดูโก้หรูชนิดติดอันดับ ถุงผ้าลวดลายตัวหนังสือที่เขียนว่า "I am not a plastic bag" -- "ฉันไม่ใช่ถุงพลาสติก" นี้ ออกแบบโดย "ราชินีแห่งแดนกระเป๋า" อันยา ไฮน์มาร์ช
การผลิตถุงผ้านี้ออกจำหน่ายมีจุดมุ่งหมายง่ายๆ นั่นคือการชักชวนให้คนเลิกใช้ถุงหิ้วพลาสติก การผลิตถุงผ้านี้ไฮน์มาร์ชร่วมงานกับกลุ่ม We Are What We Do (เราทำเช่นไร เราเป็นเช่นนั้น) ซึ่งกลุ่มรณรงค์ที่ไม่แสวงหาผลกำไรที่ตั้งขึ้นโดยมีจุดมุ่งหมายในการเปลี่ยนแปลงโลกแบบค่อยเป็นค่อยไป
สถานะ "ไม่มี ไม่ได้แล้ว" (must-have) ของถุงผ้านี้ขึ้นหิ้งอย่างปลอดภัยแล้วรับประกันได้จากการที่ได้รับเลือกเป็นถุงใส่ของสำหรับแขกที่มาร่วมงาน 2007 Vanity Fair Oscar Party ถุงผ้านี้มีวางจำหน่ายเพียง 20,000 ใบเท่านั้น โดยเซ็นสเบอร์รี่แต่ละสาขาจะได้รับถุงผ้าไปจำหน่ายเป็นจำนวนจำกัด คือเพียงสาขาละ 30 ใบ และลูกค้าจะสามารถซื้อได้เพียงคนละหนึ่งใบเท่านั้น
ผู้คนมารอคิวเป็นเวลาหลายชั่วโมงในวันที่ถุงผ้านี้ออกวางจำหน่ายที่ห้องเสื้อของไฮน์มาร์ชในกรุงลอนดอนเมื่อเดือนที่แล้ว และปรากฎว่าถุงเหล่านี้ได้ถูกขายผ่านเปลี่ยนมือกันไปจนปรากฎในอีเบย์ (eBay) ในราคาถึง 200 ปอนด์ (หรือประมาณ 1,400 บาท - ผู้แปล) ถุงผ้าธรรมดาๆนี้ได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของการประกาศเจตจำนงทางจริยธรรม และก็เป็นสัญลักษณ์ที่ทันสมัยเสียด้วย
เจตจำนงทางจริยธรรม
ในแต่ละปีคนอังกฤษใช้ถุงหิ้วพลาสติกประมาณ 10 ล้านใบ แต่ถุงผ้านี้จะเป็นเรื่องของแฟชั่นมากกว่าการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมหรือเปล่า
ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับถุงพาสติกในสหราชอาณาจักร เราใช้ถุงหิ้วพลาสติกกัน โดยเฉลี่ยคนละ 167 ใบต่อปี เพียง 1ใน 200 เท่านั้นที่เป็นถุงชนิดรีไซเคิล พลาสติกใช้เวลาถึง 400 ปีในการย่อยสลายในดิน |
ถุงผ้านี้ผลิตจากผ้าฝ้าย แต่ก็ผลิตในประเทศจีน ซึ่งนี่ก็อาจจะไม่ใช่ทางเลือกที่อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ก็ด้วยว่าต้องมีการขนส่งทางเรือเป็นระยะทางหลายพันไมล์มายังสหราชอาณาจักร และถุงผ้านี้ก็นับว่าราคาถูกสำหรับการเป็นผลิตภัณฑ์ของไฮน์มาร์ช ซึ่งกระเป๋าโดยทั่วไปที่เธอออกแบบมีราคาสูงถึง 1,000 ปอนด์
แต่ราคาของถุงผ้านี้ก็นับว่าสูงกว่า กว่าเงิน 10 เพนนี (ประมาณ 7 บาท - ผู้แปล) อันเป็นราคาของถุง "bag for life" [1] ที่มีขายในซุปเปอร์มาร์เก็ตส่วนใหญ่
แต่กระนั้น ใครจะซื้อถุงผ้านี้ด้วยเหตุผลอะไรก็ไม่เห็นจะสำคัญ - ผู้เชี่ยวชาญด้านการตลาดผู้หนึ่งกล่าว ว่าสิ่งสำคัญก็คือ ถุงผ้านี้ได้ช่วยในการประชาสัมพันธ์อย่างมหาศาล นับได้ว่าถุงผ้านี้ได้กลายเป็นกิจกรรมการกุศลที่ประสบความสำเร็จที่สุดเท่าที่เคยมีมาเลยทีเดียว
"แล้วหากคนซื้อเพราะเป็นแฟชั่น...." คริส อาร์โนลด์ ครีเอทีฟของบริษัทการตลาดแนวจริยธรรม (ethical marketing company) ที่มีนามว่า ฟีล (Feel) กล่าว "หากผู้ซื้อเป็นผู้ที่มีความคิดตื้นเขินและซื้อเพราะเป็นแฟชั่น ก็ยังเรียกได้ว่าเป็นการช่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เพราะนั่นคือเขาไม่ใช้ถุงพลาสติก"
"เราต้องยอมรับว่าเราอยู่ในสังคมบริโภคที่รุ่มรวย และทำงานกับสังคมนี้" การหาข้อจับผิดการรณรงค์ใดๆก็ตามเป็นเรื่องง่าย แต่หากการรณรงค์นั้นช่วยทำให้คุณค่าทางจริยธรรมเป็นแฟชั่นทันสมัยขึ้นมา ก็ต้องนับว่าเยี่ยมที่เดียว"
ถุงผ้าอนุรักษ์สำหรับนักบริโภคตัวยง? ดูจะเป็นสำนวนที่ใจความขัดแย้งกัน (oxymoron) การช็อปปิ้งนั้นเป็นกิจกรรมที่สิ้นเปลืองทรัพยากรของโลกอย่างมาก
ปลุกจิตสำนึก
มิซ[2] ไฮน์มาร์ช รู้ถึงพลังอำนาจของแฟชั่นแต่แรก และก็เตรียมพร้อมที่จะใช้พลังอำนาจนั้น "ในฐานะที่เป็นแบรนด์หรู เราอยู่ในฐานะที่จะผลักดันอะไรๆได้" เธอกล่าว
ถุงผ้าไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อบุกเดี่ยวในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม จุดประสงค์คือการจะทำให้ประเด็นที่สำคัญประเด็นหนึ่งปรากฎชัดขึ้นมา
ถุงผ้านี้ส่งสารว่าผู้บริโภคเป็นผู้บริโภคที่ชาญฉลาด โจนาทาน กาเบย์ |
บางแง่มุมของโปรเจ็คนี้อาจจะไม่เป็นดังอุดมคติ อย่างเช่น การผลิตในประเทศจีน อย่างไรก็ตามก็ไม่ได้มีใครแสวงหากำไร และถุงผ้านี้ก็ทำในโรงงานที่ได้ชื่อว่ามีความเป็นธรรม นอกจากนี้โปรเจ็คนี้ใช้กระบวนการที่ลดการทำให้เกิดการปล่อยสารคาร์บอน (carbon-offset) อีกด้วย
ถ้าถุงผ้านี้ได้เพาะความคิด ทำให้คนเราฉุกคิดกันเสียก่อนที่จะเอื้อมหยิบถุงพลาสติกโดยอัตโนมัติอย่างเคย นั่นก็ถือได้ว่าเป็นความสำเร็จ
งานนี้ได้ประโยชน์กันทุกฝ่าย - โจนาทาน กาเบย์ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องแบรนด์ (ฺBrand expert) กล่าว สิ่งที่ชาญฉลาดเกี่ยวกับถุงผ้านี้คือการนำสารสำคัญของเรื่องสิ่งแวดล้อมไปยังตลาดแห่งสินค้าบริโภค
"ผู้บริโภคก็จะมีภาพลักษณ์ที่ดี บริษัทต่างๆที่เกี่ยวข้องก็เช่นกัน ถุงผ้านี้ส่งสารว่าผู้บริโภคนั้นชาญฉลาดที่ซื้อถุงผ้าใช้ และบริษัทก็ชาญฉลาดที่ผลิตถุงผ้าแบบนี้ขึ้นมา"
จากการทำถุงผ้าเป็นสินค้าพิเศษขึ้นมานี้ มิซไฮน์มาร์ชก็ไม่ได้ทำลายการเป็นแบรนด์ชั้นสูงของผลิตภัณฑ์ของเธอเลย เขากล่าวเสริม
ค้นคว้าข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
http://www.anyahindmarch.com/division/environmental_bags.aspx
http://news.independent.co.uk/business/news/article2470137.ece
http://www.tesco.com/todayattesco/bag_life.shtml
[1] "bag for life" เป็นถุงที่ซุปเปอร์มาร์เกตหลายแห่งในอังกฤษผลิตขึ้นเพื่อส่งเสริมการลดการใช้ถุงหิ้วพลาสติกใส่ของ ส่วนใหญ่ทำจากวัสดุที่มีความคงทน เพื่อให้ใช้ใส่ของได้หลายครั้ง ส่วนใหญ่ตั้งราคาไว้เท่ากันคือ10 เพ็นนี และเมื่อถุงใบเก่าที่เสื่อมสภาพแล้ว ลูกค้าสามารถขอรับถุงใบใหม่ไปใช้แทนได้ฟรี
[2] มาจาก Ms. คำนำหน้าชื่อของผู้หญิงที่ไม่แสดงว่าเป็นหญิงที่แต่งงานแล้วหรือยัง
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)