ชื่อบทความเดิม : ขุดรากถอนโคนคำกล่าวอ้างเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ออร์แกนิค

โดย ไซมอน ค็อกซ์

พิธีกรรายการ The Investigation*

หทยา แปลจาก http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/6595801.stm

 

 

 

ยอดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ออร์แกนิค ** พุ่งขึ้นอย่างรวดเร็วเพราะคำกล่าวอ้างถึงคุณประโยชน์ต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม และข้ออ้างที่ว่าเป็นการยกมาตรฐานสวัสดิภาพของสัตว์ หรือว่าเรากำลังถูกล่อลวงไปกับเหล่าคำกล่าวอ้างที่สร้าง "ความรู้สึกดีๆ" แต่ยังสอบไม่ผ่านเมื่อถูกตรวจสอบด้วยหลักวิทยาศาสตร์

 

โบโรมาร์เก็ต (Borough Market) ซึ่งอยู่ทางใต้ของลอนดอนเรียกได้ว่าเป็นต้นตระกูลของตลาดเกษตรกรเลย เวลาอาหารกลางวันของวันพุธคิวที่สลัดบาร์ออร์แกนิคจะยาวเหยียด ส่วนร้านเบ็ตตี้ (Betty) แผงข้างๆ ก็มีลูกค้าหลั่งไหลมาซื้อสมุนไพรเครื่องเทศออร์แกนิคอย่างไม่ขาดสาย

 

ลูกค้าจำนวนมากเชื่อว่าการกินอาหารออร์แกนิคจะทำให้สุขภาพดีขึ้น

 

 "ก็ถ้าให้คุณเลือก คุณจะเลือกกินของที่เต็มไปด้วยสารเคมีหรือของที่มาจากธรรมชาติสะอาดๆ ล่ะ"

 "แล้วเราจะพิสูจน์ได้หรือไม่ว่าออร์แกนิคดีต่อสุขภาพมากกว่า"

 

ปฐพีสมาคม (Soil Association )  ซึ่งเป็นสถาบันที่ประสาทใบรับรองผลิตภัณฑ์ออร์แกนิคที่ใหญ่ที่สุดในสหราชอาณาจักรอ้างว่า "มีงานวิจัยจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ที่แสดงให้เห็นว่าอาหารออร์แกนิคมีคุณค่าทางโภชนาการมากกว่า" และมีงานศึกษาเมื่อไม่นานมานี้สนับสนุนข้ออ้างดังกล่าว โดยแสดงให้เห็นว่าผลกีวีและมะเขือเทศออร์แกนิคนั้นมีวิตามินสูงกว่า

 

 

 

 

เรื่องนี้ผลักดันให้ แคลร์ วิลเลียมสัน จาก มูลนิธิโภชนาการแห่งสหราชอาณาจักร (British Nutrition Foundation)  ตัดสินใจทำการศึกษางานวิจัยปัจจุบันทั้งหมดที่เกี่ยวกับการศึกษาเปรียบเทียบระหว่างอาหารออร์แกนิค กับ อาหารที่ไม่ใด้ผลิตโดยวิธีออร์แกนิคในเรื่องของคุณประโยชน์ต่อสุขภาพ

 

ปรากฏว่าคำกล่าวอ้างต่างๆ ของทางฝ่ายออร์แกนิคไม่อาจโน้มน้าวเธอได้  นางวิลเลียมสันกล่าวโดยอ้างจากผลการศึกษาของเธอว่า มูลนิธิฯ มีความรู้สึกว่า "การโปรโมทอาหารออร์แกนิคว่าดีต่อคุณมากกว่าอาหารที่ไม่ใช่ออร์แกนิคทั้งๆที่ยังไม่มีหลักฐานสนับสนุนที่แข็งพอนั้น เป็นการขาดความรับผิดชอบ"

 

รัฐบาลและสำนักมาตรฐานอาหาร (Food Standard Agency) อันเป็นหน่วยเฝ้าระวัง (watchdog) อิสระที่ตั้งขึ้นโดยรัฐบาลก็ยืนยันอย่างแข็งขันพอกันว่าขณะนี้ยังไม่มีข้อพิสูจน์ว่าอาหารออร์แกนิคนั้นดีต่อสุขภาพมากกว่า  อย่างไรก็ตาม ลอร์ด ปีเตอร์ เมลเช็ท ผู้อำนวยการปฐพีสมาคม  (Soil Association) กล่าวแย้งว่า ทว่าลำพังวิทยาศาสตร์อย่างเดียวก็ไม่อาจพิสูจน์สิ่งนี้ได้  เขามีความเชื่อว่าผู้บริโภคจะต้องวางใจในสัญชาติญาณของตน

 

เขากล่าวอีกว่า "บางเรื่องที่วิทยาศาสตร์ไม่อาจให้คำตอบ เราก็ต้องยึดความรู้สึก"

 

อย่างไรก็ตาม ความจริงข้อหนึ่งที่ไม่ต้องโต้เถียงกันก็คือ  การเกษตรแบบออร์แกนิคนั้นใช้ยาฆ่าแมลงน้อยกว่าการเกษตรแบบประเพณีปกติหลายเท่านัก  นั่นคือ ปฐพีสมาคม (Soil Association) ประกาศความหมายออกมาชัดเจนว่า "สารฆ่าแมลงเป็นอันตรายต่อสุขภาพ"  โดยคำกล่าวดังกล่าวปรากฏในเอกสารเผยแพร่ของสมาคมที่มีชื่อว่า อาหารออร์แกนิคและการเกษตรกรรม: ตำนานกับความเป็นจริง (Organic Food and Farming: Myth and Reality)

 

สารฆ่าแมลงธรรมชาติ

ดังนั้น ผลิตภัณฑ์ออร์แกนิคก็จะต้องดีกว่า เพราะแทบไม่ใช้สารฆ่าแมลง....ทว่าทุกวันนี้ปริมาณสารฆ่าแมลงที่ตกค้างบนผักผลไม้นั้นไม่ได้มากพอที่จะเป็นอันตรายต่อเรา -- สำนักมาตรฐานอาหาร (Food Standards Agency) กล่าว

 

นอกจากนี้ ศาสตราจารย์ แอนโทนี เทรวิวาส ผู้เชี่ยวชาญพืชและจุลชีววิทยา ยังเชื่อว่าข้อถกเถียงที่ต่อต้านสารฆ่าแมลงนั้นเชื่อถือไม่ได้และขาดความซับซ้อน เนื่องจากคนเราได้กินสารพิษฆ่าแมลงธรรมชาติที่พืชผลิตออกมาเพื่อฆ่าแมลงกันไปเป็นปริมาณมากโขแล้ว

 

 "ในแต่ละวัน เราทุกคนก็บริโภคเข้าไปวันละหลายพัน" ศาสตราจารย์ แอนโทนี เทรวิวาสกล่าวโดยเทียบปริมาณนี้กับปริมาณหนึ่งในสี่ช้อนชาในแต่ละวัน แล้วสารฆ่าแมลงเหล่านี้ก็ไม่ได้เป็นอันตรายสำหรับเรา --- เขากล่าว

 

 "คุณก็ไม่ได้มีเนื้อร้าย แล้วคุณก็ไม่ได้ป่วยเพราะสารพิษทำลายระบบประสาท"    

  

แต่การซื้อสินค้าออร์แกนิคไม่ได้เป็นเรื่องของสุขภาพเพียงอย่างเดียว สำหรับหลายคน เรื่องนี้เป็นเรื่องของปกป้องดาวเคราะห์โลกดวงนี้ ฟาร์มชีพโดรฟ (Sheepdrove) ในเบิร์กเชียร์เป็นฉายภาพชีวิตชนบทแบบดั้งเดิม ที่ซึ่งแกะและวัวเดินกินหญ้าอยู่บนคลื่นเนินเขาพื้นที่ 2,000 เอเคอร์ ในขณะที่พวกไก่ก็วิ่งไปมาอย่างอิสระ

 

ลอเร็นซ์ วูดเวิร์ด ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยออร์แกนิค เอลม์ ฟาร์ม (Elm Farm Organic Research Center)  ที่ตั้งอยู่ไม่ห่างออกไป เชื่อว่าชีพโดรฟ (Sheepdrove) เป็นภาพโฆษณาที่สมบูรณ์แบบที่สุดที่จะสื่อในเรื่องของคุณประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อมของการเกษตรแบบออร์แกนิค

 

เขากล่าวว่า "การเกษตรแบบออร์แกนิคดีต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าการเกษตรแบบประเพณีอย่างไม่ต้องสงสัย   จะมีก็แต่หลักฐานขัดแย้งประเภทงุบงิบงึมงำจากฝ่ายรัฐบาลเท่านั้น"

 

วิทยาศาสตร์ชั้นเลว

ดังเช่นข้อกล่าวอ้างเรื่องสุขภาพ เราพิสูจน์กันได้หรือไม่ว่าออร์แกนิคนั้นดีต่อโลกเราจริงๆ

 

นั่นคือคำถามที่รัฐบาลและองค์กรต่างๆ อย่างปฐพีสมาคม   (Soil Association) ได้พยายามหาคำตอบ ช่วงต้นปีที่ผ่านมานี้ เคน กรีน ศาสตราจารย์ด้านการจัดการสิ่งแวดล้อมแห่งสำนักวิชาธุรกิจ มหาวิทยาลัยแมนเชสเตอร์ (Manchester University Business School)  ได้รับมอบหมายจากรัฐบาลให้ทำการศึกษาผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมจากการผลิตอาหารโดยละเอียดและรอบด้าน

 

สิ่งที่เขาค้นพบนั้นไม่เป็นข่าวดีสำหรับอุตสาหกรรมออร์แกนิคเลย นาย กรีน สรุปผลการศึกษาให้ฟังว่า "งานศึกษาที่มีมาไม่มีงานใดกล่าวฟันธงว่าเราเลือกออร์แกนิคกันเถอะ และว่าการเลือกนี้จะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมากเมื่อเทียบกับการวิธีทำการเกษตรแบบประเพณี"

 

ทางฝ่ายออร์แกนิคโต้แย้งกลับโดยทันที โดยกล่าวหาว่า  งานศึกษานี้เป็นงานศึกษาของวิทยาศาสตร์ชั้นเลว เนื่องจากเป็นเพียงแค่งาน "ทบทวนวรรณกรรม" มากกว่าจะอยู่บนพื้นฐานของการวิจัยที่มีแบบฉบับของตน อย่างไรก็ตาม ลอร์ดเมลเช็ต ก็ยอมรับว่า "ยังมีช่องว่างที่ใหญ่อยู่เหมือนกันในความรู้ของเราทางด้านนี้" และเขาก็มั่นใจว่างานวิจัยในอนาคตจะพิสูจน์ออกมาได้ว่าออร์แกนิคนั้นดีต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าจริงๆ

 

แต่งานศึกษาสองสามชิ้นก็ได้พยายามวิเคราะห์คุณประโยชน์ทางสิ่งแวดล้อมของการเกษตรแบบออร์แกนิค  นายวูดเวิร์ดเชื่อว่า การวิเคราะห์ดังกล่าวมีเหตุผลที่ดี: "การเปรียบเทียบอย่างมีเหตุมีผลระหว่างระบบการเกษตรแบบออร์แกนิคกับแบบประเพณีนั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้  เพราะว่าระบบทั้งสองนี้มีความแตกต่างกันมาก"

 

มาตรฐานด้านสวัสดิภาพ

แต่อุปสรรคดังกล่าวก็ไม่ได้ทำให้สถาบันอย่าง ปฐพีสมาคม   (Soil Association) ยุติการกล่าวอ้างว่า "การเกษตรแบบออร์แกนิค เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่า"

 

ใครกันที่กล่าวเช่นนั้น  ตามข้อมูลจากเว็บไซต์ของ ปฐพีสมาคม   (Soil Association) มีคำตอบว่ารัฐบาลเป็นผู้กล่าว "รัฐบาลอังกฤษได้พูดว่า การเกษตรแบบออร์แกนิคนั้นดีต่อสัตว์ป่า และก่อให้เกิดมลพิษจากการฉีดพ่นน้อยกว่า ผลิตคาร์บอนไดอ็อกไซด์ซึ่งเป็นก๊าซตัวหลักที่ทำให้เกิดภาวะโลกร้อนออกมาน้อยกว่า"

 

เมื่อถูกท้าทายในเรื่องนี้ กรมการสิ่งแวดล้อม อาหาร และชนบท ( Department for Environment, Food and Rural Affairs) กล่าวว่า กรมฯ หาได้โปรดปรานการเกษตรแบบหนึ่งมากกว่าอีกแบบหนึ่งไม่

 

อย่างไรก็ตาม การบริโภคสินค้าออร์แกนิคก็ไม่ได้เป็นเรื่องของปฏิบัติการปกป้องโลกไปทั้งหมด  แต่ยังพูดถึงการเลี้ยงและดูแลปศุสัตว์อย่างมีมนุษยธรรมมากขึ้น  มีการแสดงความเป็นห่วงอย่างจริงจังจากคนในวงการเกษตรเกี่ยวกับวิธีการผลิตเนื้อสัตว์แบบออร์แกนิค

 

ลอเร็นซ์ วูดเวิร์ด เจ้าของงานศึกษาที่จะตีพิมพ์ในปีนี้ กล่าวถึงสภาพของฟาร์มสุกรในฮอลแลนด์ ว่าไม่เป็นออร์แกนิค จริง  เนื่องจากสุกรถูกขังไว้ในโรงเรือนที่จำกัด คับแคบ ซึ่งเป็น "วิธีการที่ล้าหลังอย่างมาก  เป็นการผลิตที่เข้มข้นอย่างมาก"

 

 "ไม่อาจกล่าวเลี่ยงไปทางอื่น - ผู้บริโภคถูกหลอกนั่นเอง" นายวูดเวิร์ดกล่าว  ทว่างานวิจัยดังกล่าวไม่ได้เปิดเผยว่าองค์กรใดในสหราชอาณาจักรที่ออกใบรับรองให้กับผลิตภัณฑ์นำเข้าจากต่างประเทศเหล่านี้

อย่างไรก็ตามเมื่อถึงคราวเซ็นรับรองผลิตภัณฑ์ออร์แกนิคจากต่างประเทศ  ปฐพีสมาคม (Soil Association)  ก็เป็นองค์กรหนึ่งที่ไม่ได้ส่งคณะผู้ตรวจสอบจากสถาบันไปตรวจสอบผลิตภัณฑ์โดยตรง  ลอร์ด เมลเช็ตกล่าวว่า "สิ่งที่เราทำก็คือ ตรวจสอบผู้ตรวจสอบและมีมาตรการให้แน่ใจได้ว่าผู้ตรวจสอบเหล่านี้จะดูแลผลิตภัณฑ์ให้ถึงเกณฑ์มาตรฐาน"

 

การเป็นผู้บริโภคที่มีสำนึกทางศีลธรรม (ethical consumer) ไม่ใช่เรื่องง่าย การเมืองเรื่องผลผลิตนั้นก็สับสนและซับซ้อนขึ้นทุกวัน คำแนะนำที่ดีที่สุดก็คือ อย่าเชื่อป้ายฉลากที่โปรยคำมั่นสัญญาปกป้องโลกโดยไม่มีวิทยาศาสตร์สนับสนุน

 

 

 

- - - - - - - - - - - - - - -

*รายการ The Investigation ออกอากาศทาง BBC Radio 4 วันพฤหัสบดี ที่ 26 เมษายน 2550 เวลา 20.00 น ตามเวลาท้องถิ่นในฤดูร้อน

 

** ผลิตภัณฑ์ "ออร์แกนิค" หมายถึง ผลผลิตที่ได้จากธรรมชาติ มาจากเกษตรกรรมที่ปลอดสารเคมีโดยสิ้นเชิง เช่น ไม่มีการใช้ยาฆ่าแมลง ปุ๋ยเคมีบำรุงพันธุ์ในการเพาะปลูก หรือ สารเร่งการเจริญเติบโตในการเลี้ยงสัตว์ ผ่านกระบวนการผลิตด้วยวิธีธรรมชาติ