พื้นที่บึงบอระเพ็ดในอดีต เป็นทะเลน้ำจืดขนาดใหญ่อุดมสมบรูณ์ไปด้วยสัตว์น้ำนาๆ ชนิด นอกจากพันธุ์ปลาแล้ว ยังมีจระเข้ชุกชุม จนขนาดผู้คนที่นั่งรถไฟผ่านบึงบอระเพ็ดยังมองเห็นจระเข้ นอนอยู่ในน้ำและบ้างก็นอนผึ่งแดดตามชายฝั่ง
เมื่อถึงฤดูแล้งน้ำก็ไหลลงสู่แม่น้ำน่านกลายเป็นที่ราบลุ่มธรรมดา เมื่อถึงฤดูน้ำหลากอีกครั้งก็กลายเป็นทะเลน้ำจืดวนเวียนกันเช่นนี้เรื่อยมาในปี 2464 รัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ได้ว่าจ้าง DR.H.Simit เป็นที่ปรึกษาด้านการประมง สำรวจระบบนิเวศวิทยา พบว่าบึงบอระเพ็ดเป็นแหล่งน้ำสำคัญที่สุด โดยเป็นแหล่งพันธุ์ปลาและความหลากหลายทางพันธุกรรมของสัตว์น้ำของประเทศไทย จึงได้แนะนำให้สงวนไว้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ รวมทั้งให้รักษาระดับน้ำไว้ตลอดปี
ต่อมาในปี พ.ศ.2469 จึงมีพระราชหัตถเลขาของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระบรมราชานุญาติให้จัดสร้างทำนบประตูกั้นน้ำ และจัดสร้างที่ทำการรักษาพันธ์สัตว์น้ำในปี พ.ศ.2471 กระทรวงพระคลังมหาสมบัติได้ประกาศกำหนดเขตบึงบอระเพ็ดไว้เป็นที่รักษาพืชพันธ์ปลาน้ำจืด ในปี พ.ศ.2473 ได้ประกาศเป็นเขตพื้นที่หวงห้าม
ในปี พ.ศ.2490 กระทรวงเกษตรได้แบ่งเขตรักษาพืชพันธุ์ออกเป็น 2 เขต คือ เขต 1 เป็นเขตหวงห้ามมิให้ผู้ใดทำการประมงโดยเด็ดขาด พื้นที่
ธรรมชาติที่สวยงามในอดีต
พันธุ์ปลาน้ำจืด พันธุ์ไม้น้ำ นก จระเข้
สภาพปัญหาปัจจุบัน
1.ปัญหาการบุกรุกพื้นที่บึงบอระเพ็ด
2.ปัญหาการตื้นเขินของบึงบอระเพ็ด ปัจจุบันคงเหลือพื้นที่ผิวน้ำ 39,050 ไร่ในฤดูแล้ง
3.ปัญหาการขาดแคลนน้ำในการอุปโภคบริโภคและการเกษตรกรรม
4.ปัญหาทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรม รวมทั้งสัตว์น้ำ พืชน้ำ บางชนิดสูญพันธ์
5.ปัญหาขาดเจ้าภาพในการบริหารจัดการที่ชัดเจน
6.ปัญหาทรัพยากรธรรมชาติของบึงบอระเพ็ดขณะนี้ ไม่สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวได้
(หมายเหตุ อ้างอิงมาจากผลการศึกษาโครงการแผนแม่บทพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แล้วเสร็จเดือน กุมภาพันธ์ ปี พ.ศ.2547)
ประเด็นที่ต้องแก้ไขโดยด่วน
- นำพื้นที่บึงบอระเพ็ดให้เป็นพื้นที่น้ำในอดีต 82,846 ไร่อย่างถาวร
- ฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
- พัฒนาและปรับปรุงความเป็นอยู่ของผู้อาศัยรอบบึงโดยคำนึงถึงการอนุรักษ์และฟื้นฟู
- จัดตั้งหน่วยงานหรือองค์กรสำหรับควบคุมและการพัฒนาบึงบอระเพ็ดที่ชัดเจนมาบริหารจัดการอย่างเข้มแข็ง
การขุดลอกบึงบอระเพ็ด |
การผันน้ำเข้าบึงบอระเพ็ด |
เป็นแก้มลิง ขนาดใหญ่ เพื่อป้องกัน น้ำท่วม |
ลดปัญหา การตื้นเขิน ของบึง |
เป็นแหล่ง ท่องเที่ยว ทางน้ำ |
เป็นแนวเขต อนุรักษ์พันธุ์ สัตว์ ป้องกัน ผู้บุกรุกพื้นที่ |
เพิ่มปริมาณ พื้นที่การ กักเก็บน้ำ |
เป็นศูนย์การ ศึกษาเชิง นิเวศวิทยา |
เป็นศูนย์กลาง การท่องเที่ยวที่ เชื่อมโยงใน ภูมิภาค |
การจัดการ ระบบน้ำเพื่อ เกษตรกร |
พัฒนาคุณภาพ ชีวิตแก้ไข ปัญหาการ ว่างงาน |
โครงการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว |
โครงการขุดลอก บึงบอระเพ็ด ในพื้นที่ตื้นเขิน |
โครงการขุดลอกคลองบางปรอง |
โครงการสร้างเกาะ กลางน้ำใหม่ เพื่อ เป็นสนามกอลฟ์ และ Health and Spa , lagoon |
โครงการก่อสร้างโรงสูบน้ำ |
โครงการติดตั้งกังหันลม |
ก่อสร้างอาคาร แสดงพันธุ์สัตว์ น้ำจืด |
ก่อสร้างอาคาร เพาะพันธุ์และแสดง จระเข้ |
ก่อสร้างอาคาร แสดงสินค้าOTOP |
ก่อสร้างอาคาร เฉลิมพระเกียรติ |
ก่อสร้างบ้านพัก รับรอง |
ก่อสร้าง อาคารอื่น ๆ |
ก่อสร้าง อาคารบริการ สวนน้ำ |
ยุทธศาสตร์การพัฒนาบึงบอระเพ็ด |
แนวทางแก้ปัญหา
จังหวัดนครสวรรค์โดย องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครสวรรค์ขอเสนอโครงการเพื่อแก้ปัญหา 3 โครงการ ดังนี้
1.โครงการขุดลอกบึงบอระเพ็ดเพื่อเพิ่มปริมาณกักเก็บน้ำ(แก้มลิง) งบประมาณ 864 ล้านบาท
2.โครงการผันน้ำเข้าบึงบอระเพ็ด งบประมาณ 33 ล้านบาท
3.โครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ดด้านการท่องเที่ยว งบประมาณ 464 ล้านบาท
รวมงบประมาณรวมทั้งสิ้น 1,361 ล้านบาท โดยโครงการดังกล่าวสอดคล้องกับแผนปฏิบัติงานจังหวัดนครสวรรค์ 4 ปี (2548 - 2551)และผลการศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ดของกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
วิธีดำเนินการ ภายใต้งบประมาณ 897 ล้านบาท
โครงการขุดลอกบึงบอระเพ็ดเพื่อเพิ่มปริมาณกักเก็บน้ำ(แก้มลิง)
ขุดลอกบริเวณตื้นเขินของบึงหรือบริเวณที่มีระดับสูงกว่า 23 ม.รทก.เป็นอย่างน้อย พื้นที่ขุดลอกประมาณ
โครงการผันน้ำเข้าบึงบอระเพ็ด
- ขุดลอกคลองบางปรอง
- ติดตั้งโรงสูบน้ำ 10 โรง
- ติดตั้งกังหันลม 10 ตัว
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)