นายวัฒนา สุกัณศีล อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี บรรยายในหัวข้อ สังคมไทยกับการแก้ไขปัญหาความรุนแรงในภาคใต้ ในการสัมมนานานาชาติ เรื่องเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับสันติภาพ ที่โรงแรมซี.เอส.ปัตตานี เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม 2548

จากการวิจัยเรื่องวิวัฒนาการความรุนแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่ของตน พบว่า ปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ในช่วง 1 กว่าที่ผ่านมา มีความรุนแรงขึ้นมากและมีผลกระทบมากที่สุดในประวัติศาสตร์ความรุนแรงของประเทศไทย ความรุนแรงที่เกิดขึ้นครั้งนี้ มีความแปลกแตกต่างไปจากในอดีต ตลอดระยะ 20 ปี่ผ่านมา จังหวัดชายแดนภาคใต้มีการพัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่อง ผลผลิตมวลรวมหรือ จีดีพี เติบโตอยู่ที่ 3 - 4 เท่า

ในขณะเดียวกันการปรากฏตัวของเอกลักษณ์ทางศาสนาและวัฒนธรรมของมุสลิมในพื้นที่มีความชัดเจนและได้รับการยอมรับมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกายหรือการปฏิบัติศาสนกิจ แต่ปัญหาความยากจนยังมีอยู่ มีประชาชนประมาณ 400,000 คน จากจำนวน 1,300,000 คนมีรายได้เฉลี่ย 800 บาทต่อเดือน ซึ่งต่ำกว่าเส้นความยากจน

แม้ว่าชาวมุสลิมในพื้นที่ได้เติมโตเป็นถึงขั้นรัฐมนตรีอยู่หลายคน แต่ปัญหาความยากจน รวมทั้งปัญหายาเสพติดซึ่งขณะนี้มีผู้ที่เกี่ยวข้องกับคดียาเสพติดถึง 5,000 ราย หากมองไปถึงหมู่บ้านพบว่าบางหมู่บ้านมีผู้เสพยาเสพติดถึงร้อยละ 90 นอกจากนี้ยังมีปัญหาเรื่องการละเมิดสิทธมนุษยชน ก็ยังไม่ได้รับการแก้ไขมากนัก

กระแสโลกมุสลิมที่เปลี่ยนแปลงไปก็ส่งผลกระทบต่อมุสลิมในพื้นที่ภาคใต้ของไทย ประกอบแนวคิดการต่อสู้อิสลามที่มีอยู่เดิม ส่งผลให้มีการใช้พลังทางศาสนามาใช้ในการต่อสู้มากขึ้น ขบวนการแบ่งแยกดินแดนในพื้นที่ภาคใต้ขอไทยเริมหลดพลังไปตั้งแต่ 30 ปีที่แล้ว แต่เกิดมีพลังขึ้นมาอีกครั้งเมื่อแนวคิดใหม่ทางศาสนาอิสลามเข้ามาเชื่อมต่อกับในพื้นที่มากขึ้น และการ

ตีความในศาสนาอิสลามในสังคมไทย ก็เกิดขึ้นพร้อมกับรอยแตกรอยแยกในสังคมมุสลิมไทย

สำหรับแนวทางแก้ปัญหานั้น ประชาชนใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้มีจำนวน 1,300,000 คน แต่มีผู้ที่จบการศึกษาระดับปริญญาตรีเพียงร้อยละ 1.7 เท่านั้น ในขณะที่มีข้าราชการมุสลิมไม่ถึงร้อยละ 5 และปัญหาความยากจนก็ยังมีอยู่ เพราะนั้นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของ3จังหวัดจะต้องมีบทบาทในการแก้ปัญหาเหล่านี้ให้มากกว่านี้

รัฐจะต้องเอาศาสนามาสร้างพลังและใช้ความคิดทางศาสนาอิสลามมาใช้แก้ปัญหา ในขณะที่ผู้ที่ไม่ใช่มุสลิมก็ต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจเกี่ยวกับมุสลิมทั้งในประเทศและในภูมิภาคมากขึ้นด้วย