ศูนย์ข่าวภาคเหนือ-17 ก.ย.2547 ที่สถานวิชาการนานาชาติ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มีการจัดเสวนาในเรื่อง กฎอัยการศึก กับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยคณะกรรม การสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ร่วมกับคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พร้อมเชิญเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องเข้าถกปัญหาร่วมกัน
นายสัก กอแสงเรือง ส.ว.กรุงเทพฯ กล่าวว่า ปัญหาของคนอยู่กับป่า เป็นปัญหาพื้นฐานและเป็นปัญหาระดับชาติ ซึ่งในกรณีบ้านปางแดง สามารถแยกออกเป็น 2 ประเด็นที่เด่นชัด คือ การจัดการในเรื่องพื้นที่ทำกินของชาวบ้าน กับการดำเนินคดีเป็นไปโดยชอบ โดยได้ใช้วิธีพิจารณากฎหมายหรือไม่
"หากเราไปดูมาตรา 237 จะบอกว่า ในคดีอาญา การจับและคุมขังบุคคลใดจะกระทำมิได้ เว้นแต่มีคำสั่งหรือหมายของศาล ซึ่งในกฎหมายรัฐธรรมนูญถือว่าเป็นบทคุ้มครองสิทธิ เสรีภาพของประชาชนที่จะไปขัดหรือละเมิดกฎหมายไม่ได้ แต่ที่ผ่านมาเป็นมาเป็นการจับกุมโดยไม่ได้กระทำความผิดซึ่งหน้า จึงจำเป็นต้องมาพูดคุยกัน" นายสัก กล่าว
ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ อาจารย์คณะนิติศาสตร์ ธรรมศาสตร์ กล่าวว่า หากเป็นปัญหาด้านทรัพยากรธรรมชาติ แล้วจะนำกฎอัยการศึกมาบังคับใช้ได้หรือไม่นั้น ต้องไปดูกฎหมายรัฐธรรม
นูญ มาตรา 39 และมาตรา 44 ว่ากฎอัยการศึกนั้นจะกระทำได้ ก็ต่อเมื่อรัฐอยู่ในภาวะพิเศษ อยู่ในสภาวะสงคราม มีสถานการณ์จลาจลและฉุกเฉิน แต่ในกรณีปัญหาเรื่องทรัพยากรฯ ไม่สามารถกระทำอำนาจนั้นได้ และต้องเป็นไปตามกระบวนการรัฐธรรมนูญปกติ
"ฉะนั้น ต้องมีการจำแนกแยกแยะในการพิจารณาการกระทำความผิดกฎหมายนั้น กรณีเช่นนี้ ถือว่าชาวบ้านเขาไม่ใช่อาชญากรของแผ่นดิน ถ้าอำนาจรัฐไม่ยอมรับในการแยกแยะ ไม่เช่นนั้นแล้ว คนอีก 8-9 ล้านคนในแผ่นดิน จะต้องกลายเป็นอาชญากรกันหมด" ดร.บรรเจิด กล่าว
พ.อ.ปิยะพล วัฒนกุล ผอ.กองกฤษฎีกาทหารและการต่างประเทศ กรมพระธรรมนูญ กระทรวงกลาโหม ชี้แจงว่า ไม่ได้ใช้กฎอัยการศึก ในการเข้าไปมีส่วนร่วมในการจับกุมกรณีปางแดง และไม่ใช่หน้าที่โดยตรงของทหาร แต่เพียงได้รับคำสั่งแต่งตั้งจาก รมว.กระทรวงเกษตรฯ ให้ชุดทหารจากกองกำลังผาเมือง เป็นคณะกรรมการร่วมกับป่าไม้ในการเข้าจับกุม ซึ่งอาจมีความบกพร่องไปบ้าง ต่อไปคงต้องมีการทบทวนให้ชัดเจนมากขึ้น ซึ่งทางกรมพระธรรมนูญจะต้องนำกรณีนี้ไปศึกษาต่อไป
อย่างไรก็ดี ในการจัดเสวนาในครั้งนี้ ไม่ปรากฏว่า มีเจ้าหน้าที่ของสำนักบริหารป่าไม้ส่วนที่ 16 ซึ่งเป็นเจ้าของเรื่องกรณีการจับกุมชาวบ้านปางแดง เข้าร่วมเสวนา
องอาจ เดชา
ศูนย์ข่าวภาคเหนือรายงาน