ความขัดแย้งเรื่องปราสาทพระวิหารระหว่างไทยและกัมพูชาในปี 2551เป็นแค่ปรากฏการณ์ผิวเผินที่โผล่ขึ้นมาให้เห็นเป็นครั้งคราในสายธารความสัมพันธ์อันยาวนานระหว่างสองประเทศ เรื่องปราสาทพระวิหารในตัวของมันเองก็เคยเป็นศูนย์กลางความขัดแย้งมานานแสนนานแล้ว นับได้มีการปลุกลัทธิชาตินิยมขึ้นมาใช้ประโยชน์ทางการเมืองทั้งที่นักประวัติศาสตร์บางท่านเช่น ชาญวิทย์ เกษตรศิริ ได้ชี้ให้เห็นอย่างชัดเจนว่า ก่อนยุคสมัยชาตินิยมนั้นไม่มีใครให้ความสนใจปราสาทแห่งนี้มากนัก นับตั้งแต่สมัยจอม ป พิบูลสงคราม และโดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากที่ไทยแพ้คดีในศาลยุติธรรมระหว่างประเทศในปี 2505 เป็นต้นมา ในสมัย จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัตน์ กรณีนี้ก็กลายเป็นปมปัญหาที่สะกิดใจคนสองประเทศอยู่เสมอมา มันเป็นกลายปัญหาอยู่เรื่อยๆเพราะปราสาทขอมแห่งนี้มันได้สะท้อนทุกมิติของความสัมพันธ์ระหว่างกัมพูชา

สิ่งที่เป็นแกนกลางความสัมพันธ์ระหว่างไทยและกัมพูชานั้นมี 4 มิติ คือ มิติทางประวัติศาสตร์ ชาตินิยม เส้นพรมแดน และ แผนเศรษฐกิจ ในมุมมองของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศนั้นมีทั้งด้านขัดแย้งและร่วมมือ มิติความสัมพันธ์ระหว่างไทยและกัมพูชาดังกล่าวนั้นสามารถสร้างได้ทั้งความขัดแย้งและความร่วมมือ ขึ้นอยู่กับว่าผู้นำและประชาชนของสองประเทศต้องการอะไร และควรจะได้บันทึกเอาไว้อย่างมีนัยสำคัญด้วยว่า ตัวละครในความสัมพันธ์ระหว่างไทยและกัมพูชานั้นไม่ได้มีเฉพาะ ผู้นำ และ รัฐบาลเท่านั้น ในหลายกรณี ประชาชนเป็นตัวกำหนด

เหตุการณ์ใหญ่สองเหตุการณ์ในความสัมพันธ์ระหว่างไทยและในระยะเวลาอันสั้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 21 นี้ คือการเผาสถานทูตไทยในกรุงพนมเปญเมื่อวันที่ 29 มกราคม 2546 และความขัดแย้งในกรณีปราสาทพระวิหารนั้น เริ่มต้นจากภาคประชาชน และมีสาเหตุมาจากมิติความสัมพันธ์ครบทั้ง 4 มิติเลยที่เดียว การเริ่มต้นความขัดแย้งนั้นอาจจะกล่าวได้ว่ามาจากเรื่องไม่เป็นเรื่อง หากมองด้วยสายตาธรรมดาไม่ควรเลยที่จะลุกลามกลายเป็นเรื่องราวใหญ่โตได้ แต่มันก็เป็นปัญหาขึ้นมาเพราะมันไปสะกิดบาดแผลที่อยู่ในใจของคนทั้งสองประเทศ