การเมืองย้อนกลับใน TCDC

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

อรพิณ ยิ่งยงพัฒนา

 

 

 

 

สมมติหมู่บ้านแห่งหนึ่ง มีคนค้าขายอยู่ 100 คน

 

คนหมู่บ้านนี้ มีอยู่ 97 คนที่เป็นพ่อค้าแม่ค้าที่มีธุรกิจ ขนาดไม่ใหญ่ ก็กลาง หรือเล็ก

 

มีอีก 3 คนที่เหลือ ที่มีอุตสาหกรรมขนาดหญ่ายเป็นของตัวเอง

 

ว่ากันว่า เศรษฐกิจของหมู่บ้านแห่งนี้โตขึ้นเรื่อยๆ เมื่อดูจากค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในหมู่บ้าน แต่ก็แปลก เพราะชาวบ้านที่นี่ไม่ค่อยรู้สึกว่าเศรษฐกิจกระเตื้องขึ้นเลย เวลาไปตลาด ผักปลาก็ยังมีราคาแพง

 

เพราะตัวเลขทางเศรษฐกิจที่ว่าดีขึ้นนั้น ไม่อาจนำมายืนยันได้ว่า พื้นฐานทางเศรษฐกิจของหมู่บ้านดีขึ้น แท้จริงแล้ว มูลค่าทางเศรษฐกิจที่เห็น ถูกฉุดขึ้นมาจากยอดการประกอบการที่กระจุกตัวอยู่ที่ผู้ค้าระดับหญ่าย เพียง 3 คน

 

สมัยหนึ่งที่ทักษิณ ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี มีพันศักดิ์ วิญญรัตน์  เป็นที่ปรึกษาคนสำคัญ เป็นประธานที่ปรึกษาเศรษฐกิจของนายกฯ

 

ความพยายามหนึ่งที่ได้ยินกันบ่อย คือเรื่องการยกระดับผู้ประกอบการรายย่อยของไทย ให้ไปถ่วงดุลกับระบบเศรษฐกิจขนาดใหญ่ และสามารถแข่งขันในตลาดโลกได้ ซึ่งก็เป็นที่มานโยบายส่งเสริมผู้ประกอบการรายย่อย (SMEs) และหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ (OTOP)

 

การจะนำผลิตภัณฑ์พื้นบ้าน มาเข้าสู่ตลาดโลก ทางหนึ่งคือต้องหาวิธีสร้างเสน่ห์ให้สินค้า ปัดฝุ่นเสียใหม่ สร้างยี่ห้อ และออกแบบผลิตภัณฑ์ หรือก็คือการสร้างมูลค่าเพิ่มให้สินค้า (Value Added)

 

ที่ปรึกษาทางเศรษฐกิจแบบพันศักดิ์ วิญญรัตน์ จึงเป็นหัวเรือใหญ่ที่ริเริ่มงานอีกส่วนหนึ่งคือ "สำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้: สบร." หรือ Office of Knowledge Management and Development: OKMD ซึ่งสังกัดอยู่กับสำนักนายกรัฐมนตรี (สปน.)

 

ภายใต้หมวกของ OKMD ได้แก่ สำนักงานศูนย์สร้างสรรค์ออกแบบ (TCDC), สถาบันวิทยาการการเรียนรู้, ศูนย์ส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษแห่งชาติ, อุทยานการเรียนรู้ (TK Park), สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ, ศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ของประเทศไทย, ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาพลังแผ่นดินเชิงคุณธรรม

 

สำนักงานศูนย์สร้างสรรค์การออกแบบ หรือ TCDC (Thailand Creative & Design Center) ซึ่งตั้งอยู่ที่ห้างสรรพสินค้าเอ็มโพเรี่ยม ก็ดูจะเป็นอีกผลงานชิ้นโบว์แดงของรัฐบาลที่แล้ว ตั้งขึ้นด้วยเชื่อว่า ความคิดสร้างสรรค์เป็นรากฐานที่สำคัญของการพัฒนา และเป็นอีกศูนย์หนึ่งที่ผู้คนจะเข้าถึงความรู้ได้ และถึงที่สุด ความคิดสร้างสรรค์ก็จะช่วยเสริมสร้างเศรษฐกิจไทยไปถึงระดับฐานราก

 

ภายใน TCDC มีห้องสมุดเฉพาะด้านการออกแบบ และจัดกิจกรรมอบรม ที่เก็บค่าเข้าใช้บริการ อีกส่วนคือส่วนของนิทรรศการถาวร "What is design? ต้องมีอะไรถึงออกแบบได้"

 

ส่วนของนิทรรศการหมุนเวียนที่ผ่านมา ได้แก่ กันดารคือสินทรัพย์ : อีสาน Isan Retrospective, ถอดรหัสญี่ปุ่น: DNA of Japanese Design (ร่วมกับองค์การส่งเสริมการค้าต่างประเทศแห่งญี่ปุ่น), แล้ง หนาว ... แต่เร้าใจ: marimekko (ร่วมมือกับพิพิธภัณฑ์การออกแบบฟินแลนด์), วิเวียน เวสต์วูด: Vivienne Westwood (ร่วมกับพิพิธภัณฑ์วิตอเรียแอนด์อัลเบิร์ต), วิถีชีวิต วัฒนธรรมการกิน กับการออกแบบ: Multipli di Cibo, 100 Projects of foodesign guzzini, พลังกรรมาชนจีน เมื่อเหล่าสหายกลายเป็นนักช็อป!: WORKERS (WITH MONEY) UNITE! China"s Shopping Revolution

 

TCDC แม้จะได้รับการชื่นชม แต่ก็ถูกตั้งคำถามว่า แนวการทำงานแบบ TCDC ที่ซื้อหนังสือราคาแพงเข้ามาเติมห้องสมุด และซื้อนิทรรศการราคาแพงมาจากต่างประเทศ จะเป็นทางที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการเรียนรู้ บ่มเพาะแรงบันดาลใจ และความคิดสร้างสรรค์ได้จริงหรือ

 

อย่างไรก็ดี นับแต่ภายหลังการรัฐประหาร 19 กันยา รัฐบาลรัฐประหารได้เรียกตัวเองเข้ามาแก้ปัญหาของชาติ ปรากฏการณ์ที่เกิดคือ ความพยายามที่จะลบร่องรอยแนวคิดต่างๆ ของทักษิณ ชินวัตร อย่างเช่นการล้มล้างโครงการประชานิยมหลายๆ โครงการ

 

อำนาจของพ.ต.ท.ทักษิณไปถูกโค่นล้มไป พร้อมกับการมาเข้าตรวจสอบหน่วยงานภาครัฐและโครงการขนาดใหญ่ แน่นอนว่ารวมถึง OKMD ที่มี TCDC อยู่ในนั้นด้วย

 

พันศักดิ์ ในฐานะประธานคณะกรรมการของ TCDC โดนปลดจากเก้าอี้ จากนั้น คุณหญิงทิพาวดี เมฆสวรรค์ รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ซึ่งเข้ามามีหน้าที่โดยตรงในการกำกับดูแล OKMD ก็แต่งตั้งศ.ดร. อภินันท์ โปษยานนท์ ผู้อำนวยการสำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย เข้ามาเป็นประธาน OKMD

 

เวลานี้ คณะทำงานที่ปรึกษา กำลังตรวจสอบการบริหารงบประมาณของ สบร. โดยข้อมูลทั้งหมดอยู่ระหว่างการตรวจสอบของ "สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน"

 

เสียงวิพากษ์วิจารณ์ที่หนาหูที่สุด คือองค์กรมหาชนเหล่านี้ ใช้งบประมาณที่สิ้นเปลือง "เกินกว่าเหตุ" โดยงบประมาณก้อนใหญ่ที่สุด คืองบเงินเดือนและค่าบริหารจัดการ เช่น เงินเดือนผู้บริหารที่ทั้งอัตราสูงมากและทับซ้อน และค่าบริหารจัดการ ค่าสถานที่

 

ในการจัดทำงบประมาณปี 2550 งบที่ OKMD ได้รับ ซึ่งจะกระจายไป 7 หน่วยงาน จึงตกอยู่ที่ 1,068.48 ล้านบาท ลดลงจากปีก่อนหน้าไป 1,182.70 ล้านบาท

 

แม้จะไม่เคยมีข้อมูลอย่างเป็นทางการว่า TCDC จะถูกปิดตัวลงก็ตาม แต่โชคร้ายที่รัฐบาลรักษาการไร้เครดิตในการขับเคลื่อนทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม จนไม่ว่าจะขับเคลื่อนอะไรก็ถูกมองแง่ลบ ดังนั้น พอ TCDC ถูกหั่นงบลงมากกว่าครึ่งโดยไม่ว่าจะสมเหตุสมผลหรือไม่ก็ตาม แต่ก็ชวนให้คนจำนวนหนึ่งสรุปเอาอย่างง่ายๆ ว่า TCDC กำลังจะถูกพิษการเมืองเล่นงานเข้าให้แล้ว

 

พล็อทละครการเมืองเช่นนี้ก็เกิดขึ้น และเช่นเดียวกันที่แม้ไม่มีแนวโน้มว่า TCDC จะถูกปิดเลยก็ตาม แต่การลดงบประมาณก็พาให้คนคิด และสร้างเป็นกระแสไปว่า การลดงบประมาณเช่นนี้ ก็เหมือนการเจตนาปล่อยให้ TCDC "แห้งตาย" ลงไปเอง

 

ที่น่าสังเกตคือ หลังกระแสเสียงที่ว่า TCDC จะถูกปิด (หรือถูกทำให้แห้งตายเอง) สิ่งที่เกิดขึ้นอย่างชัดแจ้ง คือการส่งสัญญาณจากคนทำงานว่า เมื่อองค์กรถูกลดงบประมาณ คุณภาพและปริมาณของกิจกรรมก็ต้องถูกลดทอนลง ซึ่งเป็นผลกระทบที่ตกกับผู้คนอย่างจัง

 

ที่รู้ๆ คนโชคร้าย ก็คือเรา...

 

 

 

อ่านประกอบ :


TCDC จะตายได้อย่างไร

TCDC Profile: เราก้าวมาไกลแค่ไหนในหนึ่งปีที่ผ่านมา

 

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท