เศรษฐศาสตร์ประชาไท - หนังสือ กาแฟ และอนาธิปไตย … ใน Red Emma's Bookstore Coffeehouse

เมื่อปี ค.ศ. 2005 ที่ผ่านมา กลุ่มนักศึกษามหาวิทยาลัย Johns Hopkins แห่งสหรัฐอเมริกาได้โหวตให้ร้านกาแฟแห่งหนึ่งเป็นร้านยอดเยี่ยมในใจของพวกเขา แน่นอนว่าร้านแห่งนั้นต้องมีอะไรที่โดดเด่นกว่าร้านกาแฟทั่วไป

 

 

วิทยากร บุญเรือง

 

 

… เมื่อปี ค.. 2005 ที่ผ่านมา กลุ่มนักศึกษามหาวิทยาลัย Johns Hopkins แห่งสหรัฐอเมริกาได้โหวตให้ร้านกาแฟแห่งหนึ่งเป็นร้านยอดเยี่ยมในใจของพวกเขา  แน่นอนว่าร้านแห่งนั้นต้องมีอะไรที่โดดเด่นกว่าร้านกาแฟทั่วไป

 

ร้านแห่งนั้นคือร้าน Red Emma's Bookstore Coffeehouse ซึ่งมีความเป็นร้านหนังสือ ร้านกาแฟ และแหล่งหาความรู้ทางการเมืองที่คุณก็มิอาจจะสามารถไปเสาะหาได้ในร้าน Starbucks ;-)

 

ที่สำคัญร้านแห่งนี้ยังจัดการบริหารแบบ worker ownership ซึ่งทุกคนที่ทำงานในร้านเป็นเจ้าของร้านและมีส่วนร่วมกันอย่างเท่าเทียม …

 

000

 

มีอะไรในร้าน Red Emma's Bookstore Coffeehouse

 



 

 

ร้าน Red Emma's Bookstore Coffeehouse เป็นสถานที่ที่เรียกว่า "infoshop" ซึ่งเป็นวัฒนธรรมของเหล่านักอนาธิปไตย ที่ใช้เป็นจุดนัดพบแลกเปลี่ยน และพักผ่อน

 

จุดเด่นของ infoshop คือมีบริการกาแฟ อาหาร รวมถึงหนังสือแนวอนาธิปไตย (ซึ่งจะขาดไม่ได้เลย) และงานศิลปะอื่นๆ สำหรับใช้เป็นห้องเรียนของเหล่านักเคลื่อนไหวแนวอนาธิปไตย  --- เพราะนอกจากที่จะมีการพบปะพูดคุยกันธรรมดาพร้อมด้วยหนังสือ งานศิลป์ กาแฟ และอาหารแล้ว ใน infoshop ส่วนใหญ่มักที่จะมีการอบรมเชิงปฏิบัติการ (work shop) หรือจัดนิทรรศการต่างๆ ที่เกี่ยวกับการเมือง และวิธีการเคลื่อนไหวแบบอนาธิปไตยอยู่บ่อยครั้ง

 

ดังนั้นในร้าน Red Emma's Bookstore Coffeehouse คุณจึงจะพบเห็นทุกอย่างดังที่กล่าวไป รวมถึงสินค้าที่มีราคาถูกอย่างไม่น่าเชื่อ (ว่าอยู่ในสหรัฐอเมริกา ใจกลางโลกทุนนิยม!)

 

ตัวอย่างเมนูอาหารใน Red Emma's Bookstore Coffeehouse

 

Bagels

PLAIN, POPPY, SESAME, SUN-DRIED TOMATO,
JALAPENO, EVERYTHING, GARLIC, WHOLE WHEAT,
BLUEBERRY, CINNAMON RAISIN

 

$1.00

 

Toppings

Cream cheese, Tofutti, Hummus, Red Pepper Hummus,
Pesto, Tofu Pate, Guacamole

$1.00

Sandwiches (served on a bagel)

Cream Cheese and Veggies

$3.50

Hummus and Veggies

$3.50

The Malapesto

$5.00

Fresh mozzarella, tomato & pesto.

 

The Aztlan (served open-face)

$5.00

Cheddar cheese, guacamole, tomato & salsa.

 

Soups and Salads

Soy Chicken Salad (served with crackers)

$4.00

Black Bean Salad (served with tortilla chips)

$3.50

Spinach Salad

$4.00

Miso Soup with spinach and sprouts

$1.50

Seasonal Soup

$2.50

 

Other Healthy Snacks

Fresh Fruit

$1.00

Granola (almond raisin, maple walnut, 6-grain)

$1.00

Add milk or soymilk, $.75 Add yogurt or soy yogurt, $1.50

 

 

Coffee and Steamed Drinks

all our drinks are made with organic, fair-trade, bird-friendly coffees!

In-house coffee

$1.50, Refills $.50

Coffee-to-go

$1.20, $1.60, $2.00

Espresso

$1.50 (single), $2.00 (double)

Macchiato

$1.75 (single), $2.50 (double)

Cappucino

$2.50, $3.00, $3.50

Cafe Latte

$2.50, $3.00, $3.50

Chai Latte

$2.50, $3.00, $3.50

Cafe Mocha

$2.75, $3.25, $3.75

Breve

$3.50, $4.00, $4.50

Americano

$1.50, $2.00, $2.50

Red Eye

$2.50, $3.00, $3.50

Cafe au Lait

$2.00, $2.50, $3.00

Steamer

$1.75, $2.25, $2.75

all drinks made with organic dairy, or with soymilk

 

 

นอกจากนี้ที่ Red Emma's Bookstore Coffeehouse ยังมีการจัดนิทรรศการและ work shop หัวข้อที่เกี่ยวกับการเมืองบ่อยครั้ง …

 

    
 

Wednesday Nov 1, : Genaro Fabián Gregorio discusses Neoliberalism in Guatemala

  

Wednesday Nov 8, : (Rescheduled!) Baltimore in the 70s, 80s and 90s: how did we get here?

 
 

Sunday Nov 19, : Bleeding Afghanistan: Washington, Warlords, and the Propaganda of Silence

 

การบริหารจัดการแบบอนาธิปไตยใน Red Emma's

                

·         การมีส่วนร่วม (Collectives) :

 

ในสังคมทุนนิยม ธุรกิจส่วนใหญ่ไม่ได้เป็นเจ้าของโดยพนักงาน-แรงงาน หรือ คนๆ ใดที่ทำงานเสียเหงื่อเป็นระบิในสถานที่แห่งนั้น - ไม่เลย! , เพราะเกือบในทุกธุรกิจส่วนใหญ่ในระบบทุนนิยม ผู้ที่เป็นเจ้าของกิจการถ้าไม่เป็นเจ้าของที่คอยจ้ำจี้จ้ำไช อยู่บนโครงสร้างการบริหารแบบแนวตั้งชั้นสูงสุด ก็จะเป็นผู้ถือหุ้นที่คอยแต่เก็บเกี่ยวผลประโยชน์จากการทำงานของคนอื่นเป็นส่วนใหญ่

 

ตรรกสามประการที่สำคัญของระบบทุนนิยม คือ การควบคุม (domination), โครงสร้างลำดับชั้น (hierarchy), และ การขูดรีด (exploitation) ซึ่งนายทุนถือไว้เปรียบดั่งคาถาอันศักดิ์สิทธิ์ในการสร้างหน่วยธุรกิจขึ้นมาซักหน่วย ให้มีประสิทธิภาพในการสร้างมูลค่าส่วนเกินให้กับตนอย่างมากมายมหาศาล ส่วนแรงงานนั้นเป็นเพียงวัตถุหรือเครื่องจักรในกระบวนการนี้เท่านั้น!

 

นั่นคือสิ่งที่ทำให้ Red Emma's สร้าง "business model" หันเหแนวทางอย่างที่เคยเป็นมา

 

เกี่ยวกับการถือหุ้นของบรรษัท ความสัมพันธ์ระหว่างลูกจ้างกับบรรษัท เรามักจะได้ยินเรื่อง ESOP"s [1] แต่ที่ Red Emma's เราคิดว่านั่นไม่ใช่สิ่งที่จะทำให้เราหนีไปจากสิ่งที่เป็น จากโครงสร้างเดิมๆ ที่ลูกจ้างยังคงไม่มีอำนาจใดๆ มาก  เพราะในค่าตอบแทนแบบ ESOP"s ส่วนใหญ่แล้วหุ้นที่ลูกจ้างได้ต่างตอบแทนนั้นไม่เคยนำไปแลกเปลี่ยนกับการที่จะได้มีสิทธิมีเสียงในการบริหารและควบคุมบรรษัทเลย --- ดังนั้นเรื่อง ESOP"s จึงเป็นอีกหนึ่งอุบายที่ทำให้เราไม่คิดที่จะหนีไปไหนได้เลย

 

อย่างไรก็ตาม บางธุรกิจก็พยายามที่จะหนีจากกรอบเดิมๆ ของระบบทุนนิยม โดยการร่วมกันเป็นเจ้าของเองของสมาชิกที่เกี่ยวข้องกับหน่วยธุรกิจนั้น เราเรียกมันว่า cooperatives (สหกรณ์) แรงงานที่ทำงานในหน่วยธุรกิจนั้นเป็นเจ้าของร่วมกัน ซึ่งนี่คือรูปแบบในการทำธุรกิจที่เรียกว่า worker cooperative (สหกรณ์-แรงงาน) [2] โดยที่แรงงานจะร่วมกันเป็นเจ้าของและควบคุมบริหารหน่วยธุรกิจนั้น --- โดย worker cooperative นั้นก็มีต้นกำเนิดมาจากการรวมกลุ่มของสหกรณ์การเกษตรต่างๆ ในอดีต แล้วจึงแพร่หลายสู่กิจการแขนงอื่นๆ

 

 

แต่กระนั้นก็ตาม รูปแบบสหกรณ์เจ้าของร่วม ซึ่งให้ความหมายถึงการที่แรงงานเป็นเจ้าของและผู้ควบคุมธุรกิจเอง ยังอาจที่จะไม่เพียงพอต่อการฉีกหนีระบบทุนนิยมที่กดขี่ไปได้เสียหมด ส่วนมากแล้วภายในสหกรณ์แบบนั้นอาจจะมีการสร้างโครงสร้างอำนาจที่เลียนแบบมาจากธุรกิจของนายทุน มีเรื่องการตัดสินใจ และอาจจะมีชนชั้นประสานงานในสหกรณ์

 

สำหรับการต้านอำนาจนิยม (anti-authoritarians) ที่อาจจะเกิดในสหกรณ์ดังที่ได้กล่าวไปนั้น ที่ Red Emma's  เน้นการนำตนเอง จัดวางองค์กรการนำตนเองที่เรียกว่า collective แทนที่จะเป็น cooperatives โดยใช้ประชาธิปไตยทางตรง (directly democratic) และใช้หลักความเสมอภาคของทุกเสียง (egalitarian manner) ร่วมในการบริหารจัดการ

 

สรุปแล้ว ทุกคนในร้าน Red Emma's มีหน้าที่บริหารและตัดสินใจร่วมกันด้วยวิถีแห่งประชาธิปไตยทางตรงที่แต่ละเสียงคือความหมาย และอาศัยการมีส่วนร่วม

 

Red Emma's มีความเป็นส่วนร่วมสูง - เราให้การตัดสินใจทุกอย่างไว้ในมือแรงงาน-พนักงานทุกคน และใช้ระบบการจัดการโดยตนเอง (direct worker self-management)  พวกเรามีความหวังว่าความมีส่วนร่วมจะเกิดขึ้นทั้งในระบบเศรษฐกิจและการเมืองจากนี้ไป และเรายังฝันถึงโลกที่มีสภาคนงาน (workers' council) ที่มีอิสระการตัดสินใจทุกอย่างอยู่ในมือคนงานอย่างแท้จริง …

 

·         การค้าที่เป็นธรรม (Fair Trade) :

 

"การการสร้างการค้าเสรี (free trade) , การค้าที่เป็นธรรม (fair trade) คือระบบที่จะสร้างสังคมให้เป็นธรรมควบคู่กันไปด้วย ซึ่งก็คือสร้างความสัมพันธ์ระหว่างผู้ผลิตและผู้บริโภคอย่างเป็นธรรม"

 

หลักการสร้างการค้าที่เป็นธรรมของ Red Emma's คือ …

 

ราคายุติธรรม (fair price) - สินค้าของ Red Emma's จำพวกกาแฟและอื่นๆ ที่เกี่ยวกับสินค้าเกษตร ได้ตรารับรองการค้าที่เป็นธรรม (The Fair Trade Certified label guarantees) เป็นราคาที่ชาวนาชาวไร่ชาวสวนได้รับผลประโยชน์อย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย ทั้งครอบครัว

 

สินค้าคุณภาพ (Quality products) - ในการรองรับราคาที่ยุติธรรม แน่นอนว่าคุณภาพของสินค้าย่อมเกี่ยวเนื่องกัน ผู้ผลิตสินค้าโดยตรงจากแหล่งผลิต ปราศจากคนกลางและการนำไปผลิตในหลายๆ ที่ สินค้าจึงประกอบไปด้วยศิลปะในวิถีการผลิตดั้งเดิมของชาวนาชาวไร่ชาวสวน

 

ใส่ใจสิ่งแวดล้อม (Care for the environment ) - กาแฟที่ได้รับตรารับรองการค้าที่เป็นธรรม (The Fair Trade Certified label guarantees) นั้นไม่มีการใช้สารพิษที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม หรือการตัดต่อพันธุกรรมต่างๆ นอกจากนี้ยังคำนึงถึงวิธีการผลิตที่ใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อมอย่างสูงสุด

 

 

เกี่ยวกับ Red Emma



Emma Goldman : 1869 - 1940

 

" .. Feminist, Anarchist, Labor Organizer & Rabble-Rouser ..."

 

นักเคลื่อนไหวทางสังคมที่เป็นที่กล่าวถึงในต้นศตวรรษที่ 20 ของสหรัฐอเมริกา คงจะมีไม่กี่คนที่โดดเด่นเท่ากับ Emma Goldman (จนได้รับฉายาว่าเป็นผู้หญิงที่ "อันตรายที่สุด" ในขณะนั้น) และ Emma Goldman ยังเป็นผู้แผ้วถางการเรียกร้องความเป็นธรรมในแบบฉบับของนักอนาธิปไตยอันเป็นรากฐานมาจนถึงปัจจุบัน

 

โครงการ Red Emma เป็นการสานต่อแนวความคิดของ Emma Goldman สานต่อการต่อสู้ของเธอในเรื่อง การแสดงออกทางความคิดอย่างอิสระ (free speech), ประเด็นเรื่องเพศ (sexsual) สิทธิในการจัดตั้งองกรและสหภาพที่เกี่ยวข้องในการทำงานและที่อยู่อาศัย (the right to organize in our jobs and in our own lives) รวมถึงการปลดปล่อยมนุษย์ให้เป็นอิสระอย่างแท้จริง (independence) ทั้งนี้โครงการ Red Emma จะคงการต่อสู้เหล่านั้นไว้จนกว่าสิ่งนั้นจะสัมฤทธิ์ผล …

 

"… The free expression of the hopes and aspirations of a people is the greatest and only safety in a sane society… "

 

" … การแสดงความรู้สึกแห่งความหวังและแรงบันดาลใจออกมาอย่างอิสระของมนุษย์ คือสิ่งที่ยิ่งใหญ่และเป็นสิ่งเดียวเท่านั้นที่จะช่วยรักษาสังคมให้คงยังความปกติสุขเอาไว้ … "

 

Emma Goldman

 

000

 

เชิงอรรถ

 

[1] Employee Stock Ownership Plans - การที่บรรษัทให้ผลตอบแทนลูกจ้างโดยให้หุ้นเป็นผลตอบแทน เช่นเดียวกับโบนัส เช่นที่ Microsoft ให้กับโปรแกรมเมอร์ของตน เป็นต้น แต่อาจจะมีข้อจำกัดในแต่ละแห่งต่างกันไป เช่นระยะเวลาการถือ หรือห้ามซื้อขาย ฯลฯ เป็นต้น

[2] อีกคำที่แพร่หลายและมีความหมายในทางเดียวกันคือ worker-ownership

 

ประกอบการเขียน - แหล่งข้อมูลแนะนำ

 

http://en.wikipedia.org/wiki/Red_Emma's_Bookstore_Coffeehouse

http://en.wikipedia.org/wiki/infoshop

http://www.redemmas.org

http://www.vegguide.org/vendor/view.html?vendor_id=2306

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท