We watch ส่ง จม.เปิดผนึกถึง กกต. ค้านระเบียบแนะนำตัวผู้สมัคร สว. ขัดขวางการมีส่วนร่วม ปิดหูปิดตาประชาชน กระทบการทำงานตรวจสอบของสื่อ เสนอให้ระงับระเบียบเป็นการชั่วคราวจนกว่าจะมีการแก้ไขระเบียบบนหลักเสรี เป็นธรรม และส่งเสริมการมีส่วนร่วมของ ปชช.

2 พ.ค. 2567 กลุ่ม We Watch โพสต์ข้อความลงบนสื่อโซเชียลมีเดียวันนี้ (2 พ.ค.) ระบุถึงจดหมายเปิดผนึกถึงคณะกรรมการการเลือกตั้ง หรือ กกต. หลังจากเมื่อวันที่ 26 เม.ย. 2567 ที่ผ่านมา มีการประกาศราชกิจจานุเบกษา วางกรอบการแนะนำตัวผู้สมัคร สมาชิกวุฒิสภา เข้มงวด จนสร้างบรรยากาศความหวาดกลัวทั้งผู้สมัคร สว. และการขัดขวางการมีส่วนร่วมของประชาชน นอกจากนี้ มีการกำหนดบทลงโทษหากผู้ใดฝ่าฝืน ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี ปรับไม่เกิน 2 หมื่นบาท และทั้งจำทั้งปรับ และถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง 5 ปี ระเบียบ กกต.

จึงเป็นที่มาของการโพสต์จดหมายเปิดผนึกเพื่อคัดค้านระเบียบการแนะนำตัว สว. ของ กกต. โดยชี้แจงเหตุผลดังนี้ 1. ระเบียบ กกต. มีลักษณะปิดปากผู้สมัคร สว. โดยผู้สมัครแนะนำตัวได้ เป็นเอกสาร A4 ไม่เกิน 2 หน้า โดยมีข้อความเพียงข้อมูลส่วนตัว รูปถ่ายของผู้สมัคร ประวัติการศึกษา และประวัติการทำงาน หรือประสบการณ์ในกลุ่มที่สมัครเท่านั้น อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะแนะนำตัวออนไลน์ได้ แต่มีการกำหนดว่าห้ามให้ผู้สมัคร สว. คนอื่นๆ รับทราบ

คำว่า 'แนะนำตัว' นิยามคลุมเคลือ กระทบหน้าที่สื่อ

We Watch มองว่า นิยามคำว่า “แนะนำตัว” ในระเบียบ กกต. ยังมีปัญหา และกระทบการทำงาน ตรวจสอบ สังเกตการณ์ของสื่อมวลชน เนื่องจากระเบียบระบุว่า “แนะนำตัว” คือ “การบอก ชี้แจง หรือแจกเอกสาร เพื่อให้ผู้สมัครอื่นรู้จัก” ซึ่งไม่มีใครทราบว่า ข้อมูลมากขนาดไหน จะถือว่าเป็นหรือไม่เป็นการแนะนำตัวของผู้สมัคร ก่อให้เกิดสภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก จนอาจเกิดเหตุการณ์ที่สื่อมวลชนเลือกจะเซ็นเซอร์ตัวเองเพื่อความปลอดภัย นอกจากนี้ แม้ว่าสื่อมวลชนจะไม่ใช่ผู้สมัคร หากรายงานข่าวถูกตีความว่าช่วยเหลือผู้สมัคร อาจถือว่าผิดระเบียบ กกต. และถูกลงโทษได้เช่นเดียวกับผู้สมัคร

ปิดหูปิดตาประชาชน

We Watch ระบุในจดหมายต่อว่า ขอบเขตกฎหมายที่กว้าง ไม่ชัดเจน และโทษทางอาญาที่สูง ประกอบกับการที่ กกต. เองออกมาสื่อสารกับสาธารณะโดยตลอดว่าห้ามมีการหาเสียง แนะนำตัว ประกาศตัว หรือกระทำการที่เข้าข่ายจะมีบทลงโทษ

สิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นการบังคับทางอ้อมให้ประชาชนและผู้สมัครจำเป็นต้องจำกัดบทบาทของตนต่อกระบวนการเลือก สว. ส่งผลต่อบรรยากาศการเลือก สว. ที่กำลังจะเกิดขึ้นขาดการมีส่วนร่วมและโปร่งใสเพียงพอ จนสวนทางกับกระแสสังคมที่กำลังเรียนรู้และสนใจกระบวนการเลือก สว.

ดังที่เราได้เห็นผู้ประสงค์จะลงสมัครคัดเลือกต่างทยอยประกาศตัวให้สาธารณะและให้ผู้สมัครคนอื่นได้รู้จัก ระเบียบ กกต. ฉบับนี้มีผลทำให้เกิดบรรยากาศที่ผู้ประสงค์จะสมัคร สว. ไม่กล้าแสดงออก ไม่กล้าแนะนำตัว เพราะไม่แน่ใจขอบเขตของการแนะนำตัว

จนที่สุดทำให้บรรยากาศการมีส่วนร่วมของประชาชนลดลง ทั้งยังขัดต่อรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 หมวดแนวนโยบายแห่งรัฐ มาตรา 78 ที่กำหนดให้ รัฐพึงส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศ การตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ การต่อต้านการทุจริตและประพฤติมิชอบ รวมตลอดทั้งการตัดสินใจทางการเมือง ซึ่งท้ายสุดจะนำมาสู่การตั้งคำถามต่อความเชื่อมั่นและความโปร่งใสของ สว.ชุดใหม่ทั้ง 200 คน

เสนอระงับระเบียบชั่วคราว

We Watch มีข้อเสนอถึง กกต. จำนวน 2 ข้อ ประกอบด้วย 1. ระงับระเบียบแนะนำตัวผู้สมัคร สว. ของ กกต. ชั่วคราว จนกว่าจะมีการแก้ไขเพื่อรองรับหลักการของการเลือกตั้งที่เสรี เป็นธรรม และการมีส่วนร่วมของประชาชน

2. กกต.ควรกำหนดมาตรการและแผนงานในการส่งเสริมการรับรู้ การมีส่วนร่วม และการตรวจสอบการทุจริตโดยประชาชน เพื่อให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญ ผ่านการเปิดกว้างเพื่อรับฟังเสียงประชาชนและสื่อมวลชนที่จะได้รับผลกระทบให้มากยิ่งขึ้น